Οστεοπόρωση: η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία

Το 1993 έχει ανακηρυχθεί απο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ως «Ευρωπαϊκό Έτος των Ηλικιωμένων», στα πλαίσια του οποίου η αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης έχει τεθεί σαν η υπ' αριθμόν ένα προτεραιότητα. Υπολογίζεται ότι στην Αμερική περισσότερο από 24 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από οστεοπόρωση, η θεραπευτική αντιμετώπιση των οποίων κοστίζει στο κράτος περισσότερο από 10 δισ. δολλάρια, ενώ στην Ελλάδα η οστεοπόρωση πλήττει 400.000 άτομα, είναι υπεύθυνη για το 75% των οστικών καταγμάτων σε ηλικία άνω των 45 ετών και η αντιμετώπιση της στοιχίζει ετησίως περίπου 5 δισ. δραχμές. Με το σημερινό μας άρθρο θέλουμε να σας δείξουμε ότι κατά ένα μεγάλο ποσοστό η πρόληψη της οστεοπόρωσης εξαρτάται από τον ίδιο τον άρρωστο και σε επόμενα τεύχη του περιοδικού μας θα αναφερθούμε στην θεραπεία της με ομοιοπαθητική αγωγή.

Η οστεοπόρωση είναι νόσος που οφείλεται στην απώλεια οστικής μάζας. Η οστική μάζα σχηματίζεται σιγά - σιγά από την αρχή της ζωής του ανθρώπου, φθάνει στη μεγαλύτερη πυκνότητα της (κορυφαία οστική μάζα) στην ηλικία των 25-35 ετών και από την ηλικία των 45 ετών αρχίζει να μειώνεται σταδιακά.

Στην οστεοπόρωση, η σύνθεση του οστού και ο όγκος του σκελετού παραμένουν φυσιολογικά ενώ η οστική μάζα ελαττώνεται και μ' αυτό τον τρόπο τα οστά γίνονται «αραιότερα», με μειωμένη αντοχή και μεγαλύτερη πιθανότητα να πάθουν κατάγματα όταν ασκούνται πάνω τους δυνάμεις. Όσο μεγαλύτερη οστική μάζα έχει ο άνθρωπος τόσο μειώνει τον κίνδυνο να πάθει οστεοπόρωση. Αυτή η διαπίστωση αποτελεί το «κλειδί» στην πρόληψη της νόσου.

Ποιοί είναι λοιπόν οι παράγοντες εκείνοι που συμβάλλουν στη μείωση της οστικής μάζας και αυξάνουν τον κίνδυνο οστεοπόρωσης;

1. Το κάπνισμα μειώνει τα επίπεδα οιστρογόνων στις γυναίκες και γυναίκες με χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων (ιδίως μετά την εμμη νόπαυση ή μεγαλύτερες των 50 ετών) έχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν οστεοπόρωση.

2. Η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών ελαττώνει την «οστεοβλαστική» δραστηριότητα των οστών, έχει δηλαδή αρνητική επίδραση στα κύτταρα που σχηματίζουν τα οστά μας.

3. Η πρόσληψη καφεΐνης μεγαλώνει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης αλλά δεν έχει πλήρως διευκρινισθεί μέσω ποίου βιολογικού μηχανισμού. Μία πιθανή εξήγηση είναι ότι η καφείνη διεγείρει την αποβολή ασβεστίου στα ούρα.

4. Η πρόσληψη αλατιού πέρα από το κανονικό έχει σαν αποτέλεσμα την αποβολή ασβεστίου με τα ούρα. Στις νέες γυναίκες τα οιστρογόνα μπορούν να δράσουν προστατευτικά έναντι αυτού του μηχανισμού, στις μεγαλύτερες όμως γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση πρέπει να δίνεται μεγάλη προσοχή στην χρήση αλατιού στο φαγητό.

5. Μικρή πρόσληψη ασβεστίου από δίαιτα πτωχή σε γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα προδιαθέτει στην εμφάνιση οστεοπόρωσης. Εδώ γίνεται και η μεγαλύτερη παρανόηση γιατί οι περισσότεροι από μας ξεκινούν να πίνουν γάλα πλησιάζοντας την ηλικία «κινδύνου» ενώ έχουν περάσει τα χρόνια μεταξύ της παιδικής ηλικίας και των 40, αδιαφορώντας για την σωστή λήψη τροφών πλούσιων σε ασβέστιο. Μία δίαιτα πτωχή σε ασβέστιο σε νεαρή ηλικία μας εμποδίζει να φθάσουμε την μέγιστη οστική πυκνότητα πριν την κρίσιμη ηλικία των 25-40 ετών και μας κάνει λιγότερο ικανούς να «αποκρούσουμε» την απώλεια οστικής μάζας στο μέλλον. Πόσο όμως ασβέστιο χρειαζόμαστε καθημερινά ώστε να σχηματίσουμε και να διατηρήσουμε γερά κόκκαλα;

Υπολογίζοντας το σε ποτήρια ημίπαχου γάλακτος, ένα παιδί χρειάζεται 3 ποτήρια την ημέρα, ένας έφηβος 4 ποτήρια, οι ενήλικες 3 ποτήρια και οι γυναίκες σε κύηση και στην γαλουχία 4 ποτήρια την ημέρα. Χρειάζεται επίσης να ξέρουμε ότι ένα ποτήρι γάλακτος ισοδυναμεί σε περιεκτικότητα σε ασβέστιο με 90 γραμ. σαρδέλες (με τα κόκκαλά τους) ή με ένα μικρό γιαούρτι ημίπαχο ή με 175 γρ. σολωμό (με τα κόκκαλά του) ή με 450 γραμ. φασόλια σόγιας (βρασμένα) ή με 20 γραμ. παρμεζάνα.

Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι τα κίτρινα τυριά είναι πολύ πλουσιότερα σε ασβέστιο (1000-1200 mg στα 100 γραμ.) από τη φέτα (80-100 mg στα 100 γραμ.) και ότι από τα λαχανικά τα μπρόκολα και το σπανάκι έχουν 100 mg ασβεστίου ανά 100 γρ.

6. Η πρόσληψη ζωικών πρωτεϊνών (όπως αυτές του κρέατος) σε ποσοστό που ξεπερνά το 20% των ημερησίων θερμίδων δημιουργεί «αρνητικό ισοζύγιο ασβεστίου», βοηθά δηλαδή μεγάλη ποσότητα ασβεστίου να φεύγει από τον οργανισμό αποβαλλόμενο με τα ούρα.

Και η φυτοφαγία όμως, αν δεν δοθεί προσοχή στην ισορροπία των γευμάτων μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα. Οι φυτικές ίνες π.χ. που είναι ευεργετικές στην πρόληψη του καρκίνου των εντέρων και την αντιμετώπιση της υπερχοληστεριναιμίας, αν προσλαμβάνονται σε υπερβολικές ποσότητες «δεσμεύουν» το ασβέστιο και δεν το αφήνουν διαθέσιμο για τα κόκκαλα.

Επίσης οι γυναίκες φυτοφάγοι αποβάλλουν οιστρογόνα στα κόπρανα τους και πρέπει να είναι πολύ προσεκτικές στην καθημερινή λήψη του αναγκαίου ασβεστίου με τις τροφές τους.

7. Η καθημερινή κίνηση και η συστηματική γυμναστική (20' τρεις ή τέσσερις φορές την εβδομάδα) βοηθά το χτίσιμο γερών οστών και επίσης μας βοηθά να αποφύγουμε την απώλεια οστικής πυκνότητας.

Ποτέ δεν είναι αργά για ν' αρχίσουμε να ασκούμε το σώμα μας. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι γυναίκες που ασκήθηκαν για ένα χρόνο στην μεταεμμηνοπαυσιακή τους ηλικία, είχαν εκείνο τον χρόνο μικρότερη απώλεια οστικής μάζας από τις γυναίκες της ίδιας ηλικίας που δεν ασκήθηκαν και παρόμοια αποτελέσματα έδειξαν και μελέτες που έγιναν σε ηλικιωμένους άνδρες.

Υπάρχουν βέβαια και παράγοντες κινδύνου που δεν μπορείτε να ελέγξετε όπως η κληρονομικότητα, το φύλο (οι γυναίκες έχουν 6 έως 8 φορές περισσότερες πιθανότητες να πάθουν οστεοπόρωση σε σχέση με τους άνδρες), η φυλή (οι λευκοί, κυρίως της Β. Ευρώπης, και οι Ασιάτες της Απω Ανατολής παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα οστεοπόρωσης), η σωματική διάπλαση (τα άτομα λεπτού σκελετού κινδυνεύουν περισσότερο), η ηλικία, η πρόωρη εμμηνόπαυση ή η χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών. Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι γυναίκες που δεν έχουν αποκτήσει παιδιά έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο οστεοπόρωσης, πιθανότατα επειδή οι ορμόνες που εκκρίνονται κατά την εγκυμοσύνη, συμπεριλαμβανομένων και των οιστρογόνων, βοηθούν στην απόκτηση μεγαλύτερης οστικής μάζας.

Τον κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης αυξάνει και η χρήση για μεγάλο χρονικό διάστημα μερικών από τα αλλοπαθητικά φάρμακα, όπως τα κορτικοστεροειδή, μερικά αντιεπιληπτικά, μερικά διουρητικά φάρμακα που μειώνουν τα επίπεδα οιστρογόνων, μερικά αντιβιοτικά κ.α.

Αλλάξετε λοιπόν, όσο είναι καιρός τις συνήθειες σας για να προλάβετε την οστεοπόρωση.
- Να περπατάτε, να τρέχετε, να κάνετε σπορ σε κάθε ευκαιρία
- Να διακόψετε το κάπνισμα
- Να μειώσετε την κατανάλωση αλκοόλ, καφεΐνης και αλατιού
- Να τρώτε ισορροπημένα γεύματα, μειώνοντας την πρόσληψη ζωικών πρωτεϊνών.

Και εάν κάποιοι από εσάς έχουν ήδη το πρόβλημα της οστεοπόρωσης συμβουλευθείτε τον ομοιοπαθητικό σας γιατρό, γιατί η ομοιοπαθητική αγωγή μπορεί να σας προσφέρει σημαντική βοήθεια.

Λ. ΒΑΒΟΥΡΑΚΗ Ιατρός, από το περιοδικό Ομοιοπαθητική Ιατρική, τεύχος 5