Οδηγός της έκθεσης Χάνεμαν. Μιά Εκθεση του Γερμανικού Μουσείου Υγιεινής και του Ινστιτούτου Ιστορίας της ιατρικής του Ιδρύματος Robert Bosch Στουτγκάρδης.
Η ομοιοπαθητική (ελλ. όμοιος, πάθος =πάθηση) είναι μιά ξεχωριστή θεραπευτική μέθοδος η οποία αναπτύχθηκε στο τέλος του 18ου αιώνα από τον γιατρό της Σαξωνίας Samuel Hahnemann και στηρίζεται στην εμπειρική γνώση.
Η ομοιοπαθητική δεν αναγνωρίζει στην ουσία την ασθένεια, αλλά την θεωρεί σαν μιά συνολική βλάβη του ανθρώπου. Ο πυρετός, ο πόνος κλπ. είναι απλώς και μόνον συμπτώματα αυτής της βλάβης. Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στην κλασική ιατρική, δεν αποτελεί μιά ασθένεια όπως π.χ. μιά ημικρανία ή γρίπη το κέντρο ενδιαφέροντος, αλλά ο συνολικός άνθρωπος με την εικόνα της ασθενείας του.
Ενας άνθρωπος θεωρείται υγιής όταν ο οργανισμός του βρίσκεται σε μιά αρμονική ισορροπία στο σύνολο των συναισθημάτων και αντιδράσεων του.
Ετσι ώστε να είναι ο οργανισμός ικανός να αντιδρά εξισορροπητικά στους ερεθισμούς του περιβάλλοντος που προκαλούν ασθένειες. Στόχος της ομοιοπαθητικής θεραπείας είναι να επαναφέρει την ισορροπία αυτή με τη χρήση φαρμάκων.
Η «κλασική ομοιοπαθητική», όπως την ίδρυσε ο πατέρας της ομοιοπαθητικής Χάνεμανν, βασίζεται σε τρεις βασικές αρχές:
Της λήψης της ατομικής εικόνας της ασθενείας μέσω ενός λεπτο μερούς ιστορικού.
Το ιστορικό - το σημείο εκκίνησης της θεραπείας
Δεδομένου ότι στην ομοιοπαθητική δεν υπάρχουν «ασθένειες», αλλά μόνον «ο ασθενής άνθρωπος», είναι σημαντικό να λαμβάνεται η συνολική εικόνα της κατάστασης του ασθενούς.
Ετσι υποβάλλεται ένα λεπτομερές ερωτηματολόγιο, το αρχικό ιστορικό, στην αρχή της θεραπείας. Παράλληλα με τα συμπτώματα της ασθενείας έχουν ενδιαφέρον κυρίως χαρακτηριστικές περιγραφές του ασθενούς για αυτά που τον ενοχλούν και ό,τιδήποτε σχετικό με αυτά. Οπως επίσης και ερωτήσεις για μέχρι τώρα ασθένειες και την κατάσταση της υγείας αποτελούν μέρος του ιστορικού. Η συνομιλία συμπληρώνεται από μιά σωματική εξέταση.
Η συνολική εικόνα των συμπτωμάτων του ασθενούς συνιστά την βάση για την επιλογή του ομοιοπαθητικού φαρμάκου που ταιριάζει στην περίπτωση. Για την επιλογή του κατάλληλου σκευάσματος σημαντικά βοηθήματα είναι τα Repertories (αλφαβητικοί κατάλογοι των συμπτωμάτων που καταγράφουν τα διάφορα φάρμακα) και τα Materia Medicas (λεπτομερείς περιγραφές των διαφόρων φαρμάκων).
Οι αντιδράσεις του ασθενούς στο φάρμακο διασαφηνίζουν την εξέλιξη της θεραπείας και προσδιορίζουν της συνέχιση της.
Η Αρχή του ομοίου
Θεμέλιο της ομοιοπαθητικής θεραπείας αποτελεί «ο κανόνας του ομοίου». Η Αρχή του ομοίου λέγει ότι θεραπεύονται οι ασθένειες με τις ουσίες οι οποίες προκαλούν παρόμοια συμπτώματα σε υγιείς ανθρώπους, όπως αυτά εμφανίζονται στις εν λόγω ασθένειες.
Η Αρχή αυτή στηρίζεται σε τρείς παρατηρήσεις:
1. Οταν ένας ήδη ασθενής προσβληθεί από μιά νέα ασθένεια με παρόμοια συμπτώματα, η μιά ασθένεια ακυρώνει την άλλη.
2. Ενώ οι φυσικές ασθένειες προσβάλλουν μόνον μερικούς ανθρώπους, μπορεί κάθε άνθρωπος να ασθενήσει από τεχνητές ασθένειες ή ασθένειες από φάρμακα όταν δοθεί αρκετή δόση ενός φαρμάκου.
3. Η ασθένεια από φάρμακα μπορεί να εμφανιστεί σε έναν ασθενή στη θέση της φυσικής ασθένειας. Εν αντιθέσει προς την φυσική ασθένεια, αντιμετωπίζεται η ασθένεια από φάρμακα συνήθως καλύτερα.
Για την ομοιοπαθητική θεραπεία τούτο σημαίνει ότι τα χαρακτηριστικά συμπτώματα ενός φαρμάκου που προέκυψαν στην δοκιμασία του μπορούν να συγκριθούν με τα ιδιαίτερα συμπτώματα του εκάστοτε ασθενούς. Το φάρμακο το οποίο είναι το πιό παρόμοιο στη σύγκριση επιλέγεται για την θεραπεία.
Η δοκιμασία των φαρμάκων
Η γνώση των συμπτωμάτων τα οποία προκαλεί μιά ουσία σε έναν υγιή, δηλαδή που προκαλεί μιά ασθένεια, αποτελεί την προϋπόθεση για την εφαρμογή της Αρχής του ομοίου.
Κάθε δοκιμασμένη ουσία περιγράφεται με την «εικόνα του φαρμάκου» η οποία συνθέτει τα συμπτώματα από τα αποτελέσματα των δοκιμασιών, τη γνώση για την δηλητηριώδη επίδραση των ουσιών (π.χ. την επίδραση της μπελλαντόνας) και την παρατήρηση της επίδρασης αυτών στους ασθενείς.
Για την δοκιμασία των φαρμάκων δημιουργείται μιά ομάδα από υγιή άτομα. Αυτοί λαμβάνουν για ένα προκαθορισμένο διάστημα μιά δυναμοποιημένη ουσία η οποία είναι γνωστή μόνον στον αρχηγό των δοκιμασιών.
Ολα τα συμπτώματα που θα εμφανιστούν στο διάστημα αυτό καθώς επίσης και αλλαγές στη σωματική και την ψυχική κατάσταση των ατόμων αυτών σημειώνονται καθημερινά. Ετσι συγκρατούνται κατά το δυνατόν ακριβή στοιχεία για τον τόπο, χρόνο και το είδος των αλλαγών της κατάστασης των. Παράλληλα γίνονται κλινικές εξετάσεις (πυρετός, έλεγχος σφυγμού και πίεσης του αίματος, ηλεκτροκαρδιογραφήματα, έλεγχος των τιμών του αίματος κλπ.)
Η δυναμοποίηση
Μιά ιδιαιτερότητα της ομοιοπαθητικής είναι η παραγωγή των φαρμάκων η οποία ρυθμίζεται στο επίσημο γερμανικό βιβλίο ομοιοπαθητικών φαρμάκων (Homoopathisches Arzneibuch - HAB).
Εν πρώτοις μετατρέπονται οι φυτικές, ζωικές ή ορυκτές πρώτες ύλες σε ρευστή (βάμμα) ή κονιοποιημένη μορφή (ψιλοτριβή). Στη συνέχεια αναμιγνύεται το προϊόν αυτό σταδιακά με ανατίναγμα ή τριβή: τα βάμματα κυρίως με οινόπνευμα, τα κονιοποιημένα με γαλακτο-ζάκχαρο. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται δυναμοποίηση. Ταυτόχρονα γίνονται ορισμένες αραιώσεις: 1:10 = Δύναμη 1Χ, 1:100 = Δύναμη 1CH, 1:50.000 = Δύναμη Q ή LM.
Τοιουτοτρόπως, για την παραγωγή π.χ. μιας δύναμης 2Χ αναμιγνύεται ένα μέρος της δύναμης 1Χ με εννέα μέρη οινοπνεύματος. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται τόσο μέχρι να επιτευχθεί η επιθυμητή δυναμοποίηση. Υπάρχει διάκριση μεταξύ των χαμηλών δυναμοποιησεων (1X/1CH μέχρι 12X/6CH), μέσων δυναμοποιησεων (12X/6CH μέχρι 30X/15CH) και υψηλών δυναμοποιησεων (από 30X/15CH) μέχρι των χιλιάδων.
Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα προσφέρονται κυρίως σαν υγρά (σταγόνες), μικρά σφαιρίδια ή ταμπλέτες/κάψουλες.
Η «παλιά» ιατρική
Τον 18° αιώνα η γνώση για το ανθρώπινο σώμα ήταν ακόμη πολύ περιορισμένη. Ναι μεν είχε ο William Harvey (1578-1657) ήδη ανακαλύψει την κυκλοφορία του αίματος, αλλά δεν υπήρχε καμιά γνώση για τις διαδικασίες του μεταβολισμού, τα βακτηρίδια ή τις ορμόνες.
Επίσης οι αιτίες των ασθενειών δεν είχαν ακόμη διερευνηθεί. Σύμφωνα με την «Θεωρία των τεσσάρων υγρών» εθεωρείτο η ασθένεια σαν μιά κακή σχέση αίματος, βλέννας και μαύρης και κίτρινης χολής, η οποία έπρεπε να επανέλθει σε ισορροπία δια των αφαιμάξεων, καθαρτικών και εμετικών μέσων.
Η ιατρική θεραπεία στηριζόταν κυρίως σε θεωρητικά θεραπευτικά μοντέλα. Συχνά δίνονταν ανάμικτες φαρμακευτικές και δηλητηριώδεις ουσίες, όπως το αρσενικό και ο υδράργυρος, σε μεγάλες δόσεις. Σε αντίθεση με αυτή την τακτική συνέβαλαν πολύ στο να γίνει ελκυστική η ομοιοπαθητική οι πολύ αραιωμένες και ακριβώς μετρημένες δόσεις των φαρμάκων του Hahnemann.
Η «Θεωρία των τεσσάρων υγρών»
Ιδρυτής της «Θεωρίας-των-τεσσάρων-υγρών» είναι ο έλληνας γιατρός Ιπποκράτης (περίπου 460-370 π.Χ). Αυτός προσδιόρισε την ασθένεια σαν την κακή ανάμιξη υγρών του σώματος (αίμα, βλέννα, μαύρη και κίτρινη χολή) που προκαλείται από την δυσμενή σύμμιξη αέρα, ύδατος και γής. Η «Θεωρία των τεσσάρων υγρών» αποτέλεσε τη βάση της ιατρικής θεραπείας από την αρχαιότητα δια μέσου του Μεσαίωνα μέχρι και τη Νεά εποχή.
Στη βάση της είχε αναπτυχθεί ένα ειδικό σύνολο εργαλείων που χρησίμευε για την κένωση του σώματος. Για αιώνες χρησιμοποιούνταν όργανα που έμοιαζαν εν μέρει σαν στρατιωτικά όπως φλεβοτόμοι, βεντούζες και κλυστήρες υποκλυσμού. Οι ασθενείς έπρεπε να υποβάλλονται σε εξαντλητικές αφαιμάξεις, υποκλυσμούς και εμετικές θεραπείες.
Μόνον όταν αναπτύχθηκε η κυτταρική παθολογία από τον Rudolf Virchow (1821-1902), η οποία εξηγούσε ότι η δημιουργία των ασθενειών οφείλεται σε μεταβολές στα κύτταρα, αντικαταστάθηκε η «Θεωρία των τεσσάρων υγρών».
Η ιατρική μέριμνα: ιατροί, λαϊκοί θεραπευτές
Η ιατρική μέριμνα προσφέρονταν το 18° αιώνα από άλλες επαγγελματικές ομάδες από ό,τι σήμερα. Οι εκπαιδευμένοι ιατροί ήταν μιά μικρή μειονότητα την οποία είχαν την δυνατότητα να χρησιμοποιούν σχεδόν μόνο οι ευγενείς και οι εύποροι.
Παράλληλα με τους γιατρούς το κύριο βάρος της ιατρικής μέριμνας έφεραν θεραπευτές και χειρούργοι. Τα θεραπευτικά μέσα συνίσταντο στις αφαιμάξεις και τις βεντούζες. Οι χειρούργοι ανελάμβαναν χειρουργικές επεμβάσεις μέχρι και ακρωτηριασμούς. Τα επαγγέλματα των θεραπευτών και των χειρούργων θεωρούντο χειρωνακτικά, που ήταν οργανωμένα σε συντεχνίες. Τα διδάσκονταν από κάποιον δάσκαλο.
Παράλληλα υπήρχαν πολλοί λαϊκοί οι οποίοι φρόντιζαν ιατρικά, και όχι μόνο τα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού, με βάση τις γνώσεις τους για την θεραπευτική δύναμη φυτών, ορυκτών και άλλων ουσιών.
Οπως στον μεσαίωνα έτσι ακόμη και στον 18° αιώνα κινούντο ανά την χώρα θαυματοποιοί θεραπευτές, εκριζωτές οδόντων και πωλητές γυαλιών. Αυτοί προσέφεραν τα εμπορεύματα τους και τις θεραπευτικές τους γνώσεις στα εμπορικά πανηγύρια.
Η ιατρική εκπαίδευση των γιατρών και οι μεταρρυθμίσεις της τον 18° αιώνα
Επί αιώνες μεταδίδετο η ιατρική γνώση στα πανεπιστήμια σχεδόν αποκλειστικά με τα βιβλία. Για ανατομικές μελέτες χρησιμοποιούνταν κούκλες από ξύλο και ελεφαντοστούν, πτυσσόμενοι πίνακες ή κέρινα μοντέλα. Αν και γινόταν ήδη στις πανεπιστημιακές αίθουσες ανατομία πτωμάτων, εν τούτοις οι γνώσεις του ανθρωπίνου σώματος ήταν ακόμη ελάχιστες. Το μάθημα στην κλίνη του ασθενούς αποτελούσε την εξαίρεση.
Τον 18ο αιώνα ξεκίνησε σε μερικά πανεπιστήμια η μεταρρύθμιση στην ιατρική εκπαίδευση. Στόχος ήταν η επιβεβαίωση της θεωρητικής γνώσης μέσω της πρακτικής παρατήρησης και εμπειρίας.
Σε αυτούς που ξεκίνησαν την κίνηση αυτή ανήκει ο Herman Boerhaave (1668-1738) που εργάζετο στο Leiden. Υπό την διεύθυνση του αναπτύχθηκε η ιατρική σχολή στο Leiden ως το πιό σημαντικό κέντρο για την κλινική εκπαίδευση. Η Μαρία Θηρεσία προσκάλεσε σαν προσωπικό της ιατρό στην Βιέννη τον μαθητή αυτού Gerard van Swieten (1700-1772). Σύμφωνα με το υπόδειγμα του δασκάλου του εισήγαγε αυτός στην Βιέννη το μάθημα της ιατρικής στην κλίνη του ασθενούς.
Στους μεταρρυθμιστές ανήκει επίσης ο Joseph Quarin (1733-1821), ο δάσκαλος του Samuel Hahnemann στη Βιέννη. Ο Χάνεμαν κρίνοντας αργότερα την βραχεία περίοδο σπουδών του στην Βιέννη έλεγε ότι όφειλε στον Quarin ότι έγινε γιατρός.
Ο Σαμουήλ Χάνεμαν και οι αρχές της ομοιοπαθητικής
Σαν νεαρός γιατρός σκέφτονταν συνεχώς ο Σαμουήλ Χάνεμαν (1755-1843) πώς να οργανώσει τις γνώσεις που είχε αποκτήσει. Απογοητευμένος αποχώρησε εν πρώτοις από την ιατρική του ενασχόληση και στα επόμενα χρόνια απέκτησε όνομα σαν μεταφραστής και ιατρικός συγγραφέας.
Κατά την μετάφραση της ιατρικής εγκυλοπαίδειας (Materia Medica) του William Cullen το έτος 1790 έπεσε επάνω στην αρχή του ομοίου, την οποία για πρώτη φορά δημοσίσευσε το 1796 στο «Περιοδικό της πρακτικής φαρμακολογίας». Με τον κανόνα του ομοίου είχε βρει ο Χάνεμαν το θεμέλιο ενός αποτελεσματικού είδους θεραπείας, το οποίο αναζητούσε τόσα χρόνια.
Στα επόμενα χρόνια ερεύνησε με ακρίβεια τις επιδράσεις των φαρμάκων. Τα αποτελέσματα δημιούργησαν τις βάσεις για το σύγγραμμα του «Οργανον της ορθολογιστικής θεραπευτικής τέχνης» (1810), το οποίο έχει παραμείνει μέχρι σήμερα ένα θεμελιώδες έργο για τους ομοιοπαθητικούς γιατρούς.
Κατά την μεγάλη επιδημία χολέρας το 1830-32 στην Ευρώπη σώθηκαν με την ομοιοπαθητική θεραπεία πολύ περισσότεροι ασθενείς απ' ό,τι με την συνηθισμένη μέθοδο. Η μεγάλη αυτή επιτυχία μπόρεσε να πείσει πολλούς για την νέα θεραπευτική τέχνη.
Το 1835 παντρεύτηκε ο Χάνεμαν την κατά 45 χρόνια νεώτερη του γαλλίδα ζωγράφο Melanie d'Hervilly-Cohier. Τον ίδιο χρόνο μετακόμισαν στο Παρίσι και άνοιξαν ιατρείο του οποίου η πελατεία ήταν κυρίως ασθενείς από τους κύκλους των ευγενών και των καλλιτεχνών. Ο Σαμουήλ Χάνεμαν πέθανε το 1843 στο Παρίσι.
Σαμουήλ Χάνεμαν: Η ζωή και το έργο του
| 1755 | Γεννήθηκε στο Meissen στις 10 ή 11 Απριλίου από
τον ζωγράφο πορσελάνης Christian Gottfried Hahnemann και την Johanna Christiane, το γένος Spiess |
| 1775 - 1777 | Σπουδές στην ιατρική στην Λειψία |
| 1777 | Συνέχιση των σπουδών στην Βιέννη και πρώτη
πρακτική απασχόληση |
| 1779 | Αναγόρευση σε διδάκτορα στο Erlangen |
| 1780 | Ανοιγμα πρώτου ιατρείου στο Hettstedt του Harz |
| 1782 | Παντρεύτηκε την Henriette Kuechler στο Dessau |
| 1784 - 1789 | Μετοίκηση στη Δρέσδη και άνοιγμα ιατρείου Εργασία ως ιατροδικαστής και στα κοινοτικά νοσοκομεία της Δρέσδης
Αυξανόμενη δυσαρέσκεια με την ισχύουσα ιατρική και προσωρινή αναστολή του ιατρείου του
Μεταφράσεις γαλλικών κα αγγλικών ιατρικών και φαρμακευτικών συγγραμμάτων καθώς επίσης δική του έρευνα και επιστημονικά συγγράμματα |
| 1789 | Μετοίκηση στη Λειψία και συνέχιση της
επιστημονικής εργασίας του |
| 1790 | Μετακόμιση στο Sttoeteritz πλησίον της Λειψίας
Μετάφραση της διατριβής επί της Materia Medica του σκωτσέζου γιατρού William Cullen και εφαρμογή στον εαυτό του της ουσίας Chinarinde
|
| 1792 | Μετοίκηση στην Gotha 1755
Θεραπεία του ψυχικά ασθενούς Συμβούλου της Καγκελαρίας Klockenbring |
| 1796 | Ο Χάνεμαν διατυπώνει την κεντρική σκέψη της ομοιοπαθητικής θεωρίας: similia similibus curentur (τα όμοια θεραπεύουν τα όμοια) |
| 1805 - 1811 | Ιατρείο στο Torgau |
| 1807 | Ο Χάνεμαν ονομάζει για πρώτη φορά την θεραπευτική του μέθοδο ομοιοπαθητική |
| 1811 - 1821 | Μετοίκηση στη Λειψία
Υφηγεσία και ανάληψη διδασκαλίας
Ιδρυση μιας ομάδας εργασίας με τους μαθητές του για την δοκιμασία των φαρμάκων |
| 1820 | Κατηγορία των φαρμακοποιών της Λειψίας κατά του Χάνεμαν λόγω παραγωγής φαρμάκων από το ίδιο
Ο πρίγκηπας Kari Philipp von Schwarzenberg προσέρχεται για θεραπεία στον Χάνεμαν |
| 1821 | Μετοίκηση στο Koethen και άνοιγμα ιατρείου |
| 1822 | Ονομασία του Χάνεμαν ως Συμβούλου της Αυλής από τον Δούκα Ferdinand von Koethen |
| 1829 | Πεντηκοστό ιωβιλαίο του στην ιατρική
Ιδρυση του «Συλλόγου για την Προώθηση και Εκπαίδευση της ομοιοπαθητικής θεραπευτικής τέχνης»
Συλλογή χρημάτων για την ίδρυση ομοιοπαθητικού νοσοκομείου |
| 1830 | Θάνατος της Χενριέττας Χάνεμαν |
| 1835 | Γάμος του με την γαλλίδα ζωγράφο Melanie d'Hervilly-Gohier και μετακόμιση στο Παρίσι
Ανοιγμα κοινού ομοιοπαθητικού ιατρείου, το οποίο γίνεται διάσημο σε όλη την Ευρώπη |
| 1843 | Θάνατος του Χάνεμαν και ταφή του στο Νεκροταφείο της Μονμάρτρης |
Η Κεντρική Ένωση Ομοιοπαθητικών Ιατρών
Το 1829 ιδρύθηκε στο Koethen με την ευκαιρία του πεντηκοστού ιωβιλαίου της ιατρικής του Σαμουήλ Χάνεμαν η «Ένωση για την Προώθηση και Εκπαίδευση της ομοιοπαθητικής θεραπευτικής τέχνης», η οποία ονομάστηκε «Ομοιοπαθητική Κεντρική Ένωση» από το 1832.
Το περιοδικό «Γενική Ομοιοπαθητική Εφημερίδα», το οποίο ιδρύθηκε από τον μαθητή του Χάνεμαν Friedrich Rummel το 1832, χρησίμευε στην Κεντρική Ένωση ως εσωτερικός χώρος συζητήσεων. Το 1997 συμπλήρωσε τα 165 χρόνια υπάρξεως του.
Το 1833 και το 1888 ίδρυσε η Ένωση στη Λειψία ένα ίδρυμα για εκπαίδευση και θεραπεία. Και τις δύο φορές έπρεπε να κλείσει μετά σύντομο χρονικό διάστημα για οικονομικούς λόγους και λόγω διενέξεων μέσα στον ιατρικό κόσμο. Από το 1842 διατήρησε η Ενωση στη Λειψία μιά ομοιοπαθητική πολυκλινική, η οποία παρέμεινε μέχρι το 1943 όταν καταστράφηκε από τον πόλεμο.
Στην Ένωση αναπτύχθηκαν διχογνωμίες όσον αφορά τη διδασκαλία του Χάνεμαν, π.χ. για την χρήση υψηλών δυναμοποιήσεων των φαρμάκων και συχνά βρέθηκε αυτή σε έντονες δοκιμασίες διάλυσης. Διατηρείται ώς σήμερα ως Γερμανική Κεντρική Ένωση Ομοιοπαθητικών Ιατρών.
Κτηνιατρική ομοιοπαθητική
Η κτηνιατρική ομοιοπαθητική είναι μόνο κατά λίγο νεώτερη από την ομοιοπαθητική για τους ανθρώους. Το 1815 συνέταξε ο φαρμακοποιός της Αυλής το πρώτο κτηνιατρικό ομοιοπαθητικό σύγγραμμα: «Προτάσεις για την ενδεδειγμένη θεραπεία ασθενών ζώων». Το 1829 μίλησε ό Σαμουήλ Χάνεμαν ενώπιον αγροτών και κτηνιάτρων για την ομοιοπαθητική στην κτηνιατρική θεραπευτική. Απαίτησε από αυτούς την ακριβή παρατήρηση του ασθενούς ζώου και την επισταμένη έρευνα και γνώση των φαρμάκων.
Για να βρεθεί το σωστό φάρμακο συνεργάζεται στενά ο ομοιοπαθητικός κτηνίατρος με τον κάτοχο του ζώου. 0 τελευταίος του δίνει πληροφορίες για την σωματική κατάσταση και την λόγω της ασθένειας μεταβολή της συμπεριφοράς του ζώου. Οι πληροφορίες αυτές είναι απαραίτητες για την επιλογή του σωστού φαρμάκου.
Τον 19° αιώνα δεν επιτρεπόταν στους κτηνιάτρους να εφαρμόσουν την ομοιοπαθητική στα ζώα, δεδομένου ότι η ομοιοπαθητική ήταν ακόμη αμφισβητούμενη. Στο τέλος του αιώνα είχε μειωθεί το ενδιαφέρον για αυτή στην κτηνιατρική και άρχισε να εφαρμόζεται πάλι μόνο στη δεκαετία του 1920. Σήμερα λόγω της αυξανόμενης ζήτησης χρησιμοποιείται πάλι ευρέως η ομοιοπαθητική στην κτηνιατρική.
Διάσημοι ασθενείς
Μετά την δημοσίευση του «Οργάνου της ορθολογιστικής θεραπευτικής τέχνης» (1810) απέκτησε η ομοιοπαθητική συνεχώς εντονότερο ενδιαφέρον στην κοινή γνώμη. Όταν το 1820 ο νικητής της Μάχης των Εθνών στην Λειψία στρατάρχης Κόμης Schwarzenberg έγινε ασθενής του Χάνεμαν, ήταν η ομοιοπαθητική στην καθημερινή κουβέντα.
Την δεκαετία του 1820 εφάρμοσαν την ομοιοπαθητική επίσης ο Beethoven και ο Goethe. Σε μιά σκηνή του Φάουστ (2° μέρος) ειρωνεύεται ο Goethe την βασική αρχή της ομοιοπαθητικής «τα όμοια για τα όμοια». Οταν μιά κυρία της Αυλής αναφέρει για το κρυοπάγημα στο πόδι της, της πατάει το πόδι ο Μεφίστο και παρατηρεί: «Γιά ό,τι υποφέρει κανείς η θεραπεία είναι με το όμοιο στο όμοιο».
Επίσης και ο Kaspar Hauser θεραπευόταν ομοιοπαθητικά. Ο γιατρός του από το Ansbach Paul Preu αλληλογραφούσε με τον Χάνεμαν.
Η ομοιοπαθητική θεραπεία διάσημων ασθενών αφύπνισε από την εποχή του Χάνεμαν την περιέργεια για αυτή την θεραπευτική μέθοδο και προήγαγε τελικά το ενδιαφέρον για την ομοιοπαθητική.
Η χολέρα και οι επιτυχίες της ομοιοπαθητικής
Στις αρχές του 1817 ξέσπασε η χολέρα στην Ινδία και διαδόθηκε ακατάσχετα στην Ευρώπη. Το 1830 είχε φθάσει στη Μόσχα, το 1831 στο Βερολίνο.
Οι αμήχανοι γιατροί συνέχισαν να εφαρμόζουν αφαιμάξεις στους ήδη εξασθενημένους ασθενείς. Τους πρόσφεραν κυρίως μεγάλες ποσότητες υδραργύρου και οπίου και τους απαγόρευαν να πίνουν.
0 Χάνεμαν ο ίδιος δεν κουράρησε ασθενείς με χολέρα, δεδομένου ότι η περιοχή του Koethen δεν είχε προσβληθεί από την επιδημία. Εν τούτοις μόλις ξέσπασε η χολέρα συνέστησε την θεραπεία της με καμφορά και απέρριψε τις αφαιμάξεις και τη απαγόρευση να πίνουν. Με την θεραπεία αυτή επέζησαν πολύ περισσότεροι ασθενείς από ό,τι με την συμβατική μέθοδο.
Η επιτυχία της θεραπείας της χολέρας με την ομοιοπαθητική οδήγησε στην άρση της απαγόρευσης της ομοιοπαθητικής σε πολλά μέρη και στο να γίνει αυτή ακόμη περισσότερο προσφιλής.
Εξάπλωση και ανάπτυξη
Σημαντικό ρόλο για την εξάπλωση της ομοιοπαθητικής στο δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα διαδραμάτισαν πολλοί παράγοντες:
Εύποροι και διαπρεπείς δωρητές συνέβαλαν στην δημόσια αναγνώριση της. Το κοινωνικό τους κύρος βοήθησε ώστε να γίνει η ομοιοπαθητική γνωστή στους λαϊκούς κύκλους.
Προ πάντων επιτάχυνε την διάδοση της το λαϊκό κίνημα γύρω στο 1870. Η Βυρτεμβέργη και η Σαξωνία ήταν τα κέντρα του.
Καθώς αύξανε συνεχώς η ζήτηση για ομοιοπαθητικά φάρμακα, μετετράπησαν ορισμένα φαρμακεία σε κέντρα βιομηχανικής παραγωγής στο τέλος του 19ου αιώνα. Με μοντέρνα διαφημιστικά μέσα απέκτησαν περισσότερους κύκλους πελατών.
Στα μέσα του 19ου αιώνα παραδίνονταν μαθήματα για την ομοιοπαθητική σε μερικά πανεπιστήμια. Μόλις το 1928 δημιουργήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου έδρα για την ομοιοπαθητική.
Οι εθνικοσοσιαλιστές ενσωμάτωσαν την ομοιοπαθητική, όπως και άλλες μη-κλασικές θεραπευτικές ιατρικές, στο σύστημα υγείας. Πολλοί ομοιοπαθητικοί πίστεψαν ότι έτσι πλησίαζε η από χρόνια επιδιωκόμενη επίσημη αναγνώριση της.
Δωρητές - Μαικήνες - Υποστηρικτές
Εξ αιτίας της δικής τους θεραπείας έγιναν πολλοί εύποροι και διαπρεπείς άνδρες και γυναίκες γενναιόδωροι δωρητές της ομοιοπαθητικής.
Ο Arthur Lutse (1813-1870) μετά μιά άστατη ζωή εγκαταστάθηκε στο Koethen το 1850 σαν ταχυδρομικός υπάλληλος και ομοιοπαθητικός θεραπευτής. Το 1854/55 διέθεσε χρήματα με τα οποία χρηματοδότησε την κατασκευή ενός ομοιοπαθητικού νοσοκομείου. Η κλινική Lutse διατηρήθηκε με διάφορους διευθυντές μέχρι περίπου το 1915.
Η πριγκίπισσα Julie zu Oettingen-Wallerstein (1807-1883) γνώρισε την ομοιοπαθητική από τον προσωπικό της γιατρό. Το 1883 προσφέρθηκε δωρεά της πριγκίπισσας σε ένα ίδρυμα, από την οποία δωρεά χρηματοδοτήθηκε το ομοιοπαθητικό νοσοκομείο του Μονάχου (1883-1912).
Ο βιομήχανος Robert Bosch (1861-1942) θεραπεύτηκε ήδη σαν παιδί με την ομοιοπαθητική. Το 1915 πρόσφερε τρία εκατομμύρια μάρκα για την κατασκευή ενός ομοιοπαθητικού νοσοκομείου στη Στουτγκάρδη. Ομως λόγω του πολέμου δεν μπόρεσε να ολοκληρωθεί το σχέδιο αυτό. Μετά τη λειτουργία ενός βοηθητικού νοσοκομείου μεταξύ του 1921 και 1940 μπόρεσε να αρχίσει το 1937 με προσθετές χρηματοδοτήσεις του Bosch η κατασκευή του νοσοκομείου Robert Bosch, το οποίο εγκαινιάστηκε το 1940. Στο ίδρυμα αυτό εφαρμόστηκε η ομοιοπαθητική μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1960.
Λαϊκοί ομοιοπαθητικοί σύλλογοι
Μεταξύ του 1870 και του 1933 υπήρχαν στη Γερμανία 444 λαϊκοί ομοιοπαθητικοί σύλλογοι των οποίων τα κέντρα ήταν στην αρχή στην Βυρτεμβέργη και τη Σαξωνία.
Οι σύλλογοι αυτοί οργάνωναν την πώληση φαρμάκων για ιδία χρήση και την εγκατάσταση ομοιοπαθητικών γιατρών στις κοινότητες τους. Επί πλέον μεριμνούσαν για την δημιουργία εδρών της ομοιοπαθητικής στα πανεπιστήμια και την ίδρυση ομοιοπαθητικών νοσοκομείων.
Στις βράδυνες διαλέξεις τους ενημέρωναν τα μέλη τους για την ομοιοπαθητική θεραπευτική μέθοδο. Δεδομένου ότι οι σύλλογοι ανήκαν στους σημαντικότερους αποδέκτες των προϊόντων των εταιριών παραγωγής φαρμάκων, οι φίρμες αυτές υποστήριζα' την εκπαιδευτική εργασία των συλλόγων.
Το 1933 τέθηκαν εκουσίως οι ομοιοπαθητικοί σύλλογοι όπως και όλες οι άλλες ενώσεις στην ίδια βάση. κατά τη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου ανέστειλαν κατά μέγα μέρος τη δραστηριότητα τους. Στη μεταπολεμική περίοδο έγιναν στην Ανατολική Γερμανία μερικές ανεπιτυχείς προσπάθειες για την επαναδραστηριοποίηση των συλλόγων. Ωσαύτως στην Δυτική Γερμανία δεν μπόρεσαν να φθάσουν στον προπολεμικό αριθμό μελών.Τα τελευταία χρόνια οι λαϊκοί ομοιοπαθητικοί σύλλογοι σημείωσαν εκ νέου μεγάλη αύξηση.
Ομοιοπαθητικοί λαϊκοί και πρακτικοί θεραπευτές
Ηδη από την εποχή του Χάνεμαν ασκούσαν την ομοιοπαθητική λαϊκοί θεραπευτές. Ετσι ήταν και η δεύτερη σύζυγος του Μελανί Χάνεμαν και ο μαθητής του Clemens von Boenninghausen.
0 Δρ. Clemens von Boenninghausen (1785-1864) ήταν βοτανολόγος και νομικός. Οταν θεραπεύτηκε ομοιοπαθητικά από φυματίωση έγινε μαθητής του Χάνεμαν. Λόγω των επιτυχιών του σαν λαϊκός θεραπευτής έλαβε την άδεια από το 1843 να ασκεί την ιατρική στην Πρωσία χωρίς να έχει κάνει ιατρικές σπουδές. Η πλέον γνωστή ασθενής του ήταν η ποιήτρια Annette von Droste-Huelshoff.
Η Melanie d'Hervilly-Gohier (1800-1878) ήρθε σαν ασθενής στον Χάνεμαν στο Koethen και τον παντρεύτηκε το 1835. Μετά την μετοίκηση τους στο Παρίσι άνοιξαν εκεί ένα φημισμένο ιατρείο. Από το 1857 το διηύθυνε η Μελανί Χάνεμαν μαζύ με τον επί θυγατρί γαμβρό της Carl von Boenninghausen.
Τη μεγαλύτερη τους αναγνώριση είχαν οι λαϊκοί θεραπευτές στο «Τρίτο Ράιχ», πράγμα που οφείλεται επίσης στην υποστήριξη ηγετικών εθνικοσοσιαλιστών όπως ο Himmler και ο Hess. Μετά το 1945 δεν μπόρεσε να αυξηθεί αξιόλογα ο αριθμός των επαγγελματιών λαϊκών θεραπευτών. Μόλις τις τελευταίες δεκαετίες αυξάνει πάλι ο αριθμός τους.
Από τη βιοτεχνία στις παγκόσμιες επιχειρήσεις
Σχεδόν παντού στη Γερμανία ήταν απαγορευμένο στους γιατρούς να δίνουν φάρμακα στους ασθενείς. Ομως τα φάρμακα που παρασκευάζονταν με συμβατική μέθοδο δεν ανταποκρίνονταν κατά μέγα μέρος τις αξιώσεις των ομοιοπαθητικών. Από τη δεκαετία του 1830 ιδρύθηκαν για τούτο ομοιοπαθητικά φαρμακεία τα οποία τηρούσαν αυστηρά τις προδιαγραφές του Σαμουήλ Χάνεμαν. Αυτά τα φαρμακεία που παρασκεύαζαν φάρμακα χειροτεχνικά δεν μπορούσαν πλέον να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ζήτηση. Από το τέλος του 19ου αιώνα μεταπήδησαν για τον λόγο αυτό μερικές εταιρίες στη βιομηχανική παραγωγή.
0 φαρμακοποπιός Willmar Schwabe (1839-1917) ίδρυσε to 1866 το «Κεντρικό ομοιοπαθητικό φαρμακείο Dr. Willmar Schwabe στη Λειψία». Η φίρμα του επεκτάθηκε γρήγορα και σύντομα δημιούργησε υποκαταστήματα παγκοσμίως. Στον εκδοτικό οίκο που επίσης ίδρυσε το 1866, εξέδωσε ο Σβάμπε άνω των 200 επιστημονικών και εκλαϊκευμένων βιβλίων για την ομοιοπαθητική. Η «Ομοιοπαθητική Φαρμακοποιία» του (1872) χρησίμευε ακόμη μέχρι το 1978 σαν επίσημο «Βιβλίο ομοιοπαθητικών φαρμάκων».
Ο φαρμακοποιός Dr. Gerhard Madaus ίδρυσε με τους αδελφούς του Hans και Friedemund το 1919 ένα φαρμακευτικό εργαστήριο στη Βόννη, το οποίο μεταγενέστερα μεταφέρθηκε στο Radeburg και στη συνέχεια στο Radebeul. Με την ευρεία προσφορά προϊόντων και την εκδοτική εργασία του εξελίχθηκε η εταιρία Dr. Madaus & Co. στη δεκαετία του 1920 σε μιά σοβαρή ανταγωνίστρια της φίρμας Dr. Willmar Schwabe στη Λειψία.
Οι εταιρίες αυτές απέκτησαν συνεχώς ευρύτερους κύκλους πελατών χρησιμοποιώντας σύγχρονες διαφημιστικές ιδέες, εκδοτικές δραστηριότητες και προσφορές περαιτέρω εκπαίδευσης για ομοιοπαθητικούς γιατρούς, φυσιοθεραπευτές και λαϊκούς θεραπευτές.
Ασφαλιστικά Ταμεία Υγείας
Ενωρίτερα από ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ίδρύθηκε στη Γερμανία το 1883 το πρώτο νόμιμο ασφαλιστικό Ταμείο Υγείας. Ηδη από τις πρώτες δεκαετίες της λειτουργίας των, αποτελούσε η αναγνώριση από τα Ταμεία αυτά φυσικών θεραπευτικών μεθόδων και η ομοιοπαθητική θεραπεία ένα αμφισβητούμενο θέμα. Οι εν λόγω οργανισμοί ήταν πολύ επιφυλακτικοί ιδιαίτερα απέναντι στην ομοιοπαθητική. Η Σαξωνία αποτελούσε εξαίρεση.
Στη Δρέσδη, κέντρο του κινήματος φυσικών θεραπειών, χρησιμοποίησε την επιρροή του για την αναγνώριση της φυσικής θεραπευτικής ο Julius Fraesdorf (1857-1932), ο οποίος για πολλά χρόνια διηύθυνε το τοπικό ασφαλιστικό Ταμείο. Κατ' επανάληψη ζητούσε την παροχή άδειας για τους γιατρούς φυσικής θεραπευτικής. Ο Fraesdorf επέμενε το 1910 ότι πολλά μέλη των ασφαλιστικών οργανισμών επιθυμούσαν μιά φυσική θεραπευτική και εν τούτοις ήταν υποχρεωμένα να αναζητούν γιατρούς της κλασικής ιατρικής.
Μόνο στη Σαξωνία υπήρχαν ομοιοπαθητικοί γιατροί με άδεια για τα ασφαλιστικά Ταμεία. Αυτοί οι τοπικοί οργανισμοί αναλάμβαναν τις δαπάνες για την ομοιοπαθητική θεραπεία. 0 εν λόγω τοπικός οργανισμός στη Λειψία είχε επί πλέον επτά κλίνες στο ομοιοπαθητικό νοσοκομείο. Το 1901 υπήρχε στο διοικητικό συμβούλιο του ασφαλιστικού ταμείου της Λειψίας ένα ισχυρό λόμπυ υπέρ την προώθησης της ομοιοπαθητικής. Πρόεδρος ήταν ο φαρμακοποιός Dr. Willmar Schwabe (1839-1917). Αλλα μέλη του ΔΣ ήσαν ο Julius Maeser, που ήταν επίσης στο ΔΣ ενός λαϊκού ομοιοπαθητικού συλλόγου, και ο Dr. William Steinmetz, ομοιοπαθητικός φαρμακοποιός.
Οι προσπάθειες για την ανάληψη των δαπανών ομοιοπαθητικής θεραπείας από τα ασφαλιστικά Ταμεία σημειώνουν ανοδική επιτυχία τα τελευταία χρόνια. Ολο και περισσότερα Ταμεία δέχονται την θεραπεία αυτή και σήμερα αναλαμβάνουν κατά μέγα μέρος ή καθ' ολοκληρίαν τις δαπάνες θεραπείας.
Επιστήμονες στο μεταίχμιο
Παρά την απόρριψη της ομοιοπαθητικής από την κλασική ιατρική, υπήρξαν πάντα παραδοσιακοί γιατροί και επιστήμονες που απασκολούνταν με αυτή. Εξέχοντα παραδείγματα είναι ο φαρμακοποιός Hugo Schulz (1853-1932) και ο χειρούργος August Bier (1861-1939).
Ο Hugo Schutlz, αφού ασχολήθηκε με τις αρχές της ομοιοπαθητικής και εκφράστηκε δημοσία θετικά γι' αυτή, τέθηκε από τους συναδέλφους του σε «υποψία της ομοιοπαθητικής» και εξεδιωχθηκε από το σώμα τους.
Ο August Bier ξεκίνησε μιά ζωηρή δημόσια συζήτηση όταν το 1925 σε άρθρο του έθεσε την ερώτηση: «Πιά θέση πρέπει να πάρουμε απέναντι στην ομοιοπαθητική;» Η διαμάχη που ακολούθησε γύρω από αυτόν συνέβαλε ουσιαστικά στη διάδοση της ομοιοπαθητικής τις δεκαετίες του 1920 και 1930.
Η ομοιοπαθητική στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο
Κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκόσμιου πολέμου δεν ήταν λίγοι οι ομοιοπαθητικοί γιατροί που εντάχθηκαν στους υγειονομικούς λόχους. Ετσι ήρθαν σε επαφή με την ομοιοπαθητική και ασθενείς που συνήθως ακολουθούσαν την κλασική ιατρική. Οι παραγωγοί ομοιοπαθητικών φαρμάκων πρόσφεραν τα χρόνια του πολέμου ειδικά παραγόμενα για τον στρατό φαρμακευτικά πακέτα για αυτοθεραπεία τα οποία επίσης διετίθεντο από τους λαϊκούς συλλόγους.
Στη Στουτγκάρδη λειτούργησε από το 1914 μέχρι το 1919 ένα ομοιοπαθητικό στρατιωτικό νοσοκομείο από τον «Σύλλογο του Ομοιοπαθητικού Νοσοκομείου Στουτγκάρδης» με την υποστήριξη του λαϊκού συλλόγου «Hahnemannia» της Βυρτεμβέργης.
Η διαμάχη για τις πανεπιστημιακές έδρες
Τον 19° αιώνα απέτυχαν στις τοπικές βουλές Βάδης, Σαξωνίας, Πρωσίας και Βυρτεμβέργης οι προτάσεις για ίδρυση ομοιοπαθητικών εδρών στα πανεπιστήμια. Εν τούτοις μπόρεσαν μερικοί καθηγητές και υφηγητές να παραδόσουν μαθήματα ομοιοπαθητικής στα πανεπιστήμια Μονάχου και Λειψίας στα μέσα του 19ου αιώνα.
Το 1900 ασχολήθηκαν εκ νέου διάφορες βουλές με το θέμα των πανεπιστημιακών εδρών. Πράγματι μόλις το 1928 δέχθηκε η πρωσική βουλή τον διορισμό καθηγητού στο πανεπιστήμιο Friedrich-Wilhelm του Βερολίνου. 0 ιατρός Ernst Bastanier (1870-1953) ανέλαβε την υφηγεσία αυτή και ταυτόχρονα διηύθυνε από το 1929 την ομοιοπαθητική πανεπιστημιακή κλινική.
Η ομοιοπαθητική και ο εθνικοσοσιαλισμός
Μετά την κατάληψη της εξουσίας άρχισαν οι εθνικοσοσιαλιστές να διαμορφώνουν το σύστημα υγείας σύμφωνα με τις ιδεολογικές τους αντιλήψεις. Ο ιατρικός διευθυντής του Ράιχ Dr. Gerhard Wagner (1888-1939) ίδρυσε το 1935 την Εργατική Κοινότητα του Ράιχ «Γιά μιά Νέα Γερμανική Θεραπευτική», στην οποία μαζί με διάφορες φυσικές θεραπευτικές μεθόδους ήταν και η ομοιοπαθητική.
Πολλοί ομοιοπαθητικοί είδαν τότε να πλησιάζει πολύ η από πολλού αναμενόμενη επίσημη αναγνώριση της ομοιοπαθητικής. Όπως και οι εκπρόσωποι των άλλων ιατρικών ομάδων, προσχώρησαν και οι ομοιοπαθητικοί γιατροί και λαϊκοί στους εθνικοσοσιαλιστές ή έδειξαν συμπάθεια προς αυτούς.
Η ομοιοπαθητική παγκοσμίως
Ήδη από την εποχή του Σάμουελ Χανεμαν (1755-1843) εξαπλώθηκε η ομοιοπαθητική διεθνώς. Μεγάλο ρόλο γι' αυτό έπαιξαν οι μεταφράσεις των έργων του, οι προσωπικές επαφές των ομοιοπαθητικών γιατρών μεταξύ τους και μιά κοσμοπολίτικη πελατεία ασθενών. Σήμερα εκπροσωπείται η θεραπευτική του Χανεμαν σε σχεδόν όλες τις χώρες του κόσμου και αποτελεί ένα κατά το μάλλον ή ήττον αναγνωρισμένο μέρος του εκάστοτε συστήματος υγείας.
Σοβαρό κίνητρο της εξάπλωσης αυτής ήταν το κύριο έργο του Σάμουελ Χανεμαν, το «Όργανο της ορθολογιστικής ιατρικής» (1810), το οποίο παρουσιάστηκε σε τέσσερις νέες εκδόσεις στα χρόνια του. Ήδη το πρώτο ήμισυ του 19ου αιώνα μεταφράστηκε το «Όργανο» σε πολλές γλώσσες. Έγινε έτσι διεθνώς γνωστό που για την τότε εποχή ήταν πράγμα ασυνήθιστο για επιστημονικές εκδόσεις.
Γαλλία
Η εξάπλωση της ομοιοπαθητικής στη Γαλλία ευνοήθηκε από το ιατρείο του Χάνεμαν στο Παρίσι, το οποίο λειτούργησε αυτός ως διεθνώς γνωστός γιατρός από το 1835 μέχρι το θάνατο του το 1843. Την ίδια εποχή ο Sebastien des Cuidi (1769-1863), ο οποίος είχε αναζητήσει τον Χάνεμαν ήδη από τότε που ήταν στο Koethen, έκανε την ομοιοπαθητική γνωστή στον γαλλικό ιατρικό κόσμο. Στη Γαλλία του 19ου αιώνα ήταν μεταξύ των υποστηρικτών της ομοιοπαθητικής αριστοκράτες, κληρικοί και διανοούμενοι, πράγμα που έκανε τη νέα θεραπευτική μέθοδο ευρέως γνωστή.
Σήμερα περίπου το ένα τρίτο των γάλλων οικογενειακών γιατρών χρησιμοποιεί ομοιοπαθητικά φάρμακα. Δεδομένου ότι το γαλλικό κρατικό σύστημα υγείας έχει ήδη αναγνωρίσει την ομοιοπαθητική από το 1965, καλύπτονται πλήρως το φάρμακα και η θεραπεία.
Μεγάλη Βρετανία
Στη Μεγάλη Βρετανία ασκούν το επάγγελμα τους οι ομοιοπαθητικοί γιατροί ήδη από τη δεκαετία του 1830. Το σχετικά υψηλό κοινωνικό γόητρο της ομοιοπαθητικής αποδίδεται στο γεγονός ότι η αγγλική βασιλική οικογένεια εφαρμόζει την ομοιοπαθητική από το 19ο αιώνα και υποστηρίζει δημοσία αυτή τη θεραπευτική μέθοδο.
Σήμερα μπορεί κανείς να υποβληθεί σε επίσημα αναγνωρισμένες εξετάσεις στη Σχολή της Ομοιοπαθητικής μετά από εκπαίδευση τριών ετών. Από το 1950 πληρώνονται οι δαπάνες για ομοιοπαθητική θεραπεία από το κρατικό σύστημα υγείας.
ʼλλες ευρωπαϊκές χώρες
Στις λοιπές ευρωπαϊκές χώρες η ομοιοπαθητική είναι διαδεδομένη στο Βέλγιο και την Ολλανδία, την Αυστρία και την Ελβετία, Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα. Αντιθέτως εκπροσωπείται σχετικά λίγο στις σκανδιναβικές χώρες.
Σε μερικές ανατολικοευρωπαϊκές χώρες, όπως π.χ. την Πολωνία, αρχίζουν και πάλι να ενδιαφέρονται ζωηρά για αυτή.
Η ΠΑ
Στις Ηνωμένες Πολιτείες η ομοιοπαθητική έγινε γνωστή κυρίως μέσω γερμανών μεταναστών ήδη το πρώτο ήμισυ του 19ου αιώνα. Κατά τις μεταγενέστερες δεκαετίες εξελίχθηκε αυτή σε μιά σοβαρή ανταγωνίστρια στην τότε ακόμη πολύ ανεπαρκή συμβατική ιατρική.
Οι αμερικανοί ομοιοπαθητικοί ήσαν πολύ επιτυχείς ιδίως στον τομέα της εκπαίδευσης. Ετσι για παράδειγμα ο καταγόμενος από τη Σαξωνία Constantin Hering (1800-1880) ίδρυσε ήδη το 1835 στο Allentown της Πενσυλβανίας μιά πρώτη ομοιοπαθητική Ακαδημία. Το 1860 υπήρχαν ήδη πέντε ανώτερες σχολές και περίπου 2000 ομοιοπαθητικοί γιατροί. Ομως μετά το τέλος του αιώνα η ομοιοπαθητική εκτοπίστηκε σχεδόν ολοκληρωτικά από την κλασική ιατρική. Μόλις τα τελευταία χρόνια άρχισε εκ νέου να σημειώνει άνοδο.
Κεντρώα και Νότια Αμερική
Επίσης στις νότιες και κεντρώες αμερικανικές χώρες, όπως το Μεξικό, Κολομβία, Βενεζουέλα, Χιλή, Αργεντινή ή Βραζιλία ασκούν το επάγγελμα ομοιοπαθητικοί γιατροί. Η ζήτηση για την ομοιοπαθητική αυξάνει σταθερά.
Προ πάντων στη Βραζιλία η ομοιοπαθητική έχει μακρά παράδοση. Είναι επίσημα αναγνωρισμένη από το 1980 και διδάσκεται επίσης στα πανεπιστήμια. Την εισήγαγε εκεί ο γάλλος ομοιοπαθητικός Benoit Mure (1809-1858) ο οποίος μετανάστευσε στη Βραζιλία το 1840 και ίδρυσε το 1843 ένα ομοιοπαθητικό εκπαιδευτικό ινστιτούτο στο Rio de Janeiro. Σήμερα η ομοιοπαθητική είναι διαδεδομένη όχι μόνο στις μεγάλες πόλεις, αλλά παίζει αυξανόμενο ρόλο στη μέριμνα του πληθυσμού στις υποβαθμισμένες από άποψη ιατρικής περιοχές της χώρας.
Ινδία
Στον ασιατικό χώρο αποτελούν η Ινδία και το Πακιστάν το κύριο γεωγραφικό κέντρο της διεθνούς διάδοσης της ομοιοπαθητικής. Την εισήγαγαν εκεί ευρωπαίοι γιατροί ήδη κατά την διάρκεια της αποικιοκρατίας το πρώτο ήμισυ του 19ου αιώνα. Σύντομα όμως ενδιαφέρθηκαν γι' αυτή εγχώριοι γιατροί και λαϊκοί θεραπευτές δεδομένου ότι συνδέονταν με την ομοιοπαθητική οι ιατρικές αντιλήψεις της ινδικής θεραπευτικής παράδοσης.
Προ πάντων αποδείχθηκε η ομοιοπαθητική ένα αποτελεσματικό, όσο και φθηνό και εύχρηστο, όργανο για την ιατρική μέριμνα των πτωχότερων λαϊκών στρωμάτων. Η Ινδία είναι σήμερα διεθνώς ένα αξιόλογο κέντρο της ομοιοπαθητικής. Παράλληλα με τους γιατρούς, ένας μεγάλος αριθμός αποφοίτων τεχνικών σχολών και λαϊκών θεραπευτών εφαρμόζουν την ομοιοπαθητική, η οποία απολαμβάνει την πλήρη κρατική αναγνώριση από το 1973.
Η ομοιοπαθητική σήμερα - δυνατότητες και όρια
Επί 200 ήδη χρόνια η ομοιοπαθητική μπορεί να παρουσιάσει μεγάλο αριθμό θεραπευτικών επιτυχιών. Χωρίς μεχρίτώρα επαρκείς επιστημονικές αποδείξεις για τους μηχανισμούς απόδοσης της, μπορεί εν τούτοις να της αναγνωριστεί μιά θεραπευτική αξία. Η ομοιοπαθητική δεν προβάλλει την αξίωση ότι μπορεί να θεραπεύσει κάθε ασθένεια.
Βασική προϋπόθεση για τη θεραπεία είναι ότι ο οργανισμός βρίσκεται ακόμη σε θέση να αντιδράσει στον συγκεκριμένο ερεθισμό ενός ομοιοπαθητικού φαρμάκου. Για τούτο μπορεί για παράδειγμα η ομοιοπαθητική θεραπεία να εφαρμοστεί μόνο συμπληρωματικά στις περιπτώσεις άκρως τραυματισμένων οργάνων ή συστημάτων των οργάνων, καταστάσεων σοβαρού κινδύνου της ζωής ή ακραίων αβιταμινώσεων, καθώς και σε χειρουργικές επεμβάσεις.
Εκπληκτικές επιτυχίες σημειώνει αντιθέτως η ομοιοπαθητική προ πάντων στη θεραπεία χρονίων και αλλεργικών ασθενειών, όπως ρευματισμών, ημικρανιών, βρογχικού άσθματος, δερματικών ασθενειών ή χρονίων παθήσεων του ήπατος και των νεφρών. Ενα ιδιαίτερο πεδίο δράσης της ομοιοπαθητικής θεραπείας αποτελούν οι ψυχοσωματικές ασθένειες όπου ανήκουν ακόμη τόσο σοβαρές παθήσεις όπως η κολίτις (φλεγμονή του παχέος εντέρου).
Προσφορά και ζήτηση
Η κατάσταση της ομοιοπαθητικής στη Γερμανία σήμερα χαρακτηρίζεται από μιά αύξουσα ζήτηση από τους ασθενείς και από ποικίλες δραστηριότητες ενδιαφερομένων γιατρών, σπουδαστών και επιστημόνων. Τα κύρια σημεία αυτών των φροντίδων βρίσκονται στην προσπάθεια να βελτιώσουν και να τυποποιήσουν την εκπαίδευση, να θεμελιώσουν την έρευνα και να υποστηρίξουν την πολιτικο-υγειονομική αναγώριση της ομοιοπαθητικής.
ʼνω των τεσσάρων εκατομμυρίων γερμανών προσέρχονται στα ομοιοπαθητικά ιατρεία ετησίως. Μιά αντιπροσωπευτική δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Marplan διαπίστωσε πρόσφατα ότι 72% όλων των γερμανών «... χρησιμοποιούν κάποια από τα ομοιοπαθητικά φάρμακα».
Μια αντιπροσωπευτική δημοσκόπηση για λογαριασμό της «Γενικής Ιατρικής» μεταξύ των γενικών και ειδικών γιατρών έδειξε ότι 76,9% των γιατρών αυτών «πολύ συχνά, συχνά ή ενίοτε» συνταγογραφουν ομοιοπαθητικά φάρμακα.
Περίπου 3000 γιατροί, δηλ. γύρω στον ένα από τους εκατό του συνολικού αριθμού των γερμανών γιατρών, έχουν την άδεια να χρησιμοποιούν τον πρόσθετο τίτλο «Ομοιοπαθητικός γιατρός». Το ποσοστό αυτό είναι διπλάσιο στους γιατρούς των ασφαλιστικών ταμείων.
Οι δυναμοποιήσεις
Ο Χάνεμαν είχε ήδη διαπιστώσει ότι άκρως δηλητηριώδεις ουσίες δεν έχουν βλαβερές παρενέργειες όταν είναι σε αρκετά υψηλή δυναμοποίηση. Τότε δεν μπορούσε ακόμη να γνωρίζει ότι σε ένα φάρμακο δεν υπάρχει πλέον κανένα μόριο της δραστικής ουσίας του πάνω από τη δυναμοποίηση του 23X/12CH. Σύμφωνα όμως με τις σημερινές επιστημονικές γνώσεις της φυσικής δεν μπορεί να έχει ενέργεια μιά ουσία που δεν περιέχει πλέον κανένα μόριο.
Εν τω μεταξύ αποτελέσματα ερευνών δείχνουν ότι ουσίες σε υψηλή δυναμοποίηση προκαλούν ενέργειες σε ανθρώπους, ζώα, φυτά, κύτταρα και ένζυμα. Για παράδειγμα το ομοιοπαθητικό φάρμακο «Agaricus muscarius»
(μύκης της μύγας) προκάλεσε σε πειράματα σε αρουραίους καταληψία ήδη σε δυναμοποίηση μέχρι 1000CH.
Υποτίθεται μεταξύ άλλων ότι μέσω της διαδικασίας της δυναμοποίησης και της συνδεόμενης με αυτή προσθήκης ενέργειας, δημιουργείται μιά αναδιάρθρωση του διαλύματος του φαρμάκου. Με τον τρόπο αυτό θα μπορούσε να μεταδοθεί στη διαλυμένη ουσία η συγκεκριμένη πληροφορία του φαρμάκου και να αποθηκευθεί εκεί.
Αν επιβεβαιωθούν αυτές οι υποδείξεις, θα εσήμαινε τούτο ότι δεν είναι τα μόρια μιας φαρμακευτικής ουσίας αλλά η ενεργειακή πληροφορία της που προκαλεί τη διαδικασία θεραπείας.
Από τον γιατρό στον ομοιοπαθητικό
Μόνο γιατροί που έχουν λάβει ομοιοπαθητική εκπαίδευση μπορούν να φέρουν τον πρόσθετο τίτλο «Ομοιοπαθητικός ιατρός». Μέχρι τούδε η ομοιοπαθητική δεν είναι στερεά θεμελιωμένη στις ανώτατες σχολές, όμως σε μερικές υπάρχουν έδρες της διδασκαλίας της. Για τούτο η εκπαίδευση ομοιοπαθητικών γιατρών γίνεται κυρίως σε μετεκπαιδευτικούς κύκλους μαθημάτων οι οποίοι προσφέρονται από τους τοπικούς συλλόγους της «Γερμανικής Κεντρικής Ενωσης Ομοιοπαθητικών Ιατρών» και από μερικά ιδιωτικά ινστιτούτα.
Η τριετής πρόσθετη εκπαίδευση αφορά τα εξής θέματα.
- καταλληλότης της ομοιοπαθητικής θεραπείας
- Δράση και συμπτώματα, τα οποία προκαλούν οι ουσίες σε έναν
ασθενή και η θεραπευτική τους ενέργεια
- Ομοιοπαθητική διδασκαλία για τις οξείες και χρόνιες ασθένειες
Παράλληλα με τους γιατρούς γενικής ιατρικής που εφαρμόζουν την ομοιοπαθητική, υπάρχουν και γιατροί ειδικοτήτων (γυναικολόγοι, παιδίατροι κλπ.) καθώς και οδοντίατροι και κτηνίατροι οι οποίοι εξασκούν το επάγγελμα αυτό.
Φυσικοί θεραπευτές που εφαρμόζουν την ομοιοπαθητική υπόκεινται σε εκπαίδευση δύο έως τριών ετών. Σε αυτή μεταδίδονται βασικές ιατρικές γνώσεις και - παράλληλα προς μιά διδασκαλία ευρέος κύκλου λοιπών μη-συμβατικών διαδικασιών - διδάσκεται η ομοιοπαθητική θεραπευτική μέθοδος.
