Σοφία Παπαδοπούλου
Χημικός - ερευνήτρια Ayurveda
Πρόεδρος ΕΛ.ΕΜ.ΕΕ.Α. (Ελληνική Εταιρεία Μελέτης & Εφαρμογής της Επιστήμης Αγιουρβέδα)
Σε συνεργασία με το R&D της Himalaya Drug Co.

Αγιουβερδική Βοτανολογία

Κάθε σύστημα ιατρικής χρησιμοποιεί διάφορες ουσίες για την βελτίωση της υγείας.

Η σύγχρονη ιατρική χρησιμοποιεί κυρίως χημικά φάρμακα, ενώ τα φυσικά συστήματα ίασης βασίζονται στις τροφές και τα βότανα. Το αγιουρβεδικό σύστημα χρησιμοποιεί όλες τις θεραπευτικές ουσίες που προσφέρει η φύση και μας βοηθά να κατανοήσουμε τις ιδιότητες τους. Χρησιμοποιεί επίσης ένα ιδιαίτερα περιεκτικό σύστημα, το οποίο εκμεταλλεύεται τις θεραπευτικές δυνάμεις στα πάντα. Με την Αγιουρβέδα μπορούμε να απολαύσουμε όλες τις ευεργεσίες της φύσης για να θεραπεύσουμε το σώμα, το νου και την ψυχή μας.

Η Αγιουρβεδική επιστήμη των θεραπευτικών ουσιών ή Αγιουρβεδική Φαρμακολογία ονομάζεται Dravyaguna Shastra ή επιστήμη της ουσίας και των ιδιοτήτων της. Ταξινομεί τις ουσίες (Dravya), τις ιδιότητες τους (Guna) και τις δράσεις τους (Kamna) με τέτοιο τρόπο που αλληλοσχετίζονται μεταξύ τους. Η επιστήμη αυτή εξετάζει τον προσδιορισμό, τη χρήση, τη δοσολογία και τις μεθόδους επεξεργασίας των βοτανικών και ανόργανων προϊόντων. Αν και χρησιμοποιεί μεγάλη ποικιλία από ανόργανα στοιχεία, η Αγιουβέρδα παραμένει ένα κυρίως σύστημα βοτανικής ιατρικής και βασίζει την πλειονότητα των θεραπειών της στα βότανα.

Για να συστήσουμε βότανα, πρέπει πρώτα να έχουμε επαρκή θεωρητική κατάρτιση σχετικά με τις ιδιότητες τους και τον τρόπο που αυτά σχετίζονται με τον άνθρωπο. Η Αγιουρβέδα συστήνει προϊόντα, με βάση το νόμο της συμμόρφωσης με τη Φύση. Σύμφωνα με αυτό το νόμο αυτό, οι θεραπευτικές ουσίες και τα ζωντανά όντα έχουν όμοια σύνθεση, όντας προϊόντα των ίδιων κοσμικών δυνάμεων. Τα βότανα επιδρούν στο σώμα ανάλογα με τη φύση και τις ιδιότητες τους. Για την διόρθωση των διαταραγμένων ισορροπιών χρησιμοποιούνται ουσίες με αντίθετες ιδιότητες. Αυτή είναι η βασική θεωρία που χρησιμοποιείται στην Αγιουρβεδική θεραπεία.

Όλες οι ουσίες που υπάρχουν στο σύμπαν είναι σύνθεση διαφόρων συνδυασμών των πέντε βασικών στοιχείων (αιθέρας, αέρας, φωτιά, νερό, γη), Επειδή το ανθρώπινο σώμα αποτελείται από τα ίδια ακριβώς στοιχεία, όταν η ισορροπία αυτών των στοιχείων διαταραχθεί μέσα στο σώμα, για να την επαναφέρουμε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε όλες αυτές τις ουσίες σαν φάρμακα ανάλογα με τα βασικά συστατικά τους.

Αγιουρβεδική Ταξινόμηση των Βοτάνων

Η Αγιουρβεδική γνώση των βοτάνων είναι βαθιά και πολύπλευρη. Μελετά από κάθε άποψη τον τρόπο παρασκευής και χρήσης ενός βοτάνου. Η Αγιουρβέδα ταξινομεί τα βότανα με διάφορους τρόπους ανάλογα με τις χρήσεις, το δυναμικό, την πηγή και τη δράση τους επί των doshas. Όλοι οι παράγοντες αυτοί πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπ' όψη πριν επιλέξουμε ένα βότανο ή αιθέριο έλαιο για θεραπεία.

Πηγή Προέλευσης

Η ποιότητα των ουσιών ποικίλλει ανάλογα με τη φύση της προέλευσης τους, η οποία είναι δύο ειδών: οργανική και ανόργανη. Οι οργανικές ουσίες προέρχονται κυρίως από φυτά. Στις ανόργανες πηγές ανήκουν κυρίως τα ανόργανα στοιχεία τα οποία συλλέγονται από ορυχεία, κυρίως στις ορεινές περιοχές, αλλά και άλλα που υπάρχουν στις έρημους, στη θάλασσα, ή όπου τύχει να βρίσκονται.

Δυναμικό

Η Αγιουρβέδα ταξινομεί όλες τις θεραπευτικές ουσίες με βάση ένα μοναδικό σύστημα δυναμικού, το οποίο αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές και αποτελεσματικές πλευρές αυτού του θαυμαστού συστήματος. Στο σύστημα αυτό λαμβάνονται υπ' όψη τα βασικά συστατικά, η γεύση, η δραστικότητα, το μετα-πεπτικό αποτέλεσμα και η ειδική δράση. Αυτή είναι και η κύρια Αγιουρβεδική μέθοδος γνώσης και κατανόησης των βοτάνων. Στο ενεργειακό δυναμικό, θα αναφερθώ ιδιαίτερα παρακάτω.

Δράση επί των Doshas

Τα doshas (Vata - Pitta -Kapha) είναι ο βασικός πυρήνας της Αγιουρβεδικής θεραπείας και με βάση αυτά ταξινομούνται τα βότανα. Τα αγιουρβεδικά προϊόντα ασκούν ειδικές δράσεις στα Vata, Pitta, και Kapha καθώς χρησιμεύουν για να τα ηρεμούν, να τα καθαρίζουν, να τα διαταράσσουν ή να τα διατηρούν σε αρμονία μεταξύ τους. Όλες αυτές οι δράσεις είναι απαραίτητες σε κάποιο στάδιο της θεραπείας. Η δράση των βοτάνων επί των doshas είναι γενικά μια προέκταση της δυναμικής τους.

Τα πέντε βασικά στοιχεία είναι υπεύθυνα για τη δημιουργία του σύμπαντος και του ανθρώπου. Είναι τα κλειδιά που μας βοηθούν να γνωρίσουμε και να κατανοήσουμε τα βότανα καθώς και τις σωματικές λειτουργίες. Από την άλλη, οι δράσεις των φυσικών ουσιών καθορίζονται από τα στοιχεία που τις συνθέτουν.

Η αγιουρβεδική βοτανολογία έχει πολλούς κλάδους, όπως:

Αγιουρβεδική Φαρμακογνωσία: ο προσδιορισμός των φαρμακευτικών ουσιών ανάλογα με την ονομασία και τη μορφή τους. Ο τομέας αυτός περιέχει διάφορες ταξινομήσεις των βοτάνων και του μορφολογικού χαρακτήρα τους, ή βοτανική.

Αγιουρβεδική Φαρμακολογία: η επιστήμη των ιδιοτήτων και των δράσεων των βοτάνων. Ταξινομεί τα βότανα ανάλογα με το δυναμικό τους, όπως αυτό ορίζεται από την Αγιουρβέδα.

Αγιουρβεδική Φαρμακευτική: η Αγιουρβεδική τεχνολογία της παρασκευής φαρμάκων όπως αφεψήματα, σκόνες, αλοιφές χάπια, ταμπλέτες, βοτανικά κρασιά και έλαια. Ασχολείται επίσης με τη συλλογή και αποθήκευση βοτάνων.

Αγιουρβεδική Θεραπευτική: η επιστήμη της εφαρμογής βοτάνων με τον Αγιουρβεδικό τρόπο. Δείχνει με ποιο τρόπο πρέπει να χρησιμοποιούνται τα βότανα για την θεραπεία των ασθενειών, μεταξύ των οποίων τη δοσολογία, την ώρα αφομοίωσης και τα μέσα πρόσληψής τους, καθώς και τα μέρη του σώματος για τα οποία ενδείκνυνται τα βότανα.

Ο κάθε ένας από αυτούς αποτελεί μια ξεχωριστή επιστήμη, με πολύ πλούσιο υλικό ακόμη και για τον πιο απαιτητικό ερευνητή...