Συμπεράσματα από το 15ο Πανελληνίο Συνεδρίο Ομοιοπαθητικής Ιατρικής, 4-6 Δεκεμβρίου 2009

Βασικά συμπεράσματα

Οργανωτικά το συνέδριο ήταν άψογο. Ήταν πολύ σημαντικό ότι ο Πέτρος Γαρζώνης με τους συνεργάτες του φρόντισαν να δημιουργήσουν μιαν άνετη και πολύ φιλική ατμόσφαιρα, η οποία βοήθησε σημαντικά στην ποιότητα του συνεδρίου.

Η συμμετοχή ομοιοπαθητικών γιατρών και φαρμακοποιών ήταν ευρεία. Και οι δύο (μεγάλες) αίθουσες ήταν συνεχώς γεμάτες. Συνήθως, τα ιατρικά συνέδρια λαμβάνουν χώρα έξω από τις αίθουσες συνεδριάσεων, εκεί όπου σερβίρεται καφές. Το περιεχόμενο του προγράμματος είχε ουσία, αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά τις γνωστές δυσκολίες των ανακοινώσεων και συζητήσεων στην Ομοιοπαθητική. Οπωσδήποτε, η ποιότητα ήταν σημαντικά βελτιωμένη σε σχέση με προηγούμενα συνέδρια. Η καλύτερη πλευρά του συνεδρίου ήταν, χωρίς αμφιβολία, οι συζητήσεις στρογγυλής τράπεζας, με συμμετοχή ικανών ομιλητών, οι οποίοι όχι μόνο γνώριζαν το θέμα τους αλλά και μπορούσαν να το μεταφέρουν με απλό τρόπο στους ακροατές τους. Στις συζητήσεις στρογγυλής τράπεζας ειπώθηκαν ουσιώδη πράγματα:

1. Η Συστημική Θεωρία και η εφαρμογή της σε διάφορους κλάδους (Δαρζέντας, Χαριτάκης, Πολύχρονης): είναι αυτό που λέγαμε παλαιότερα «σφαιρική αντιμετώπιση ενός προβλήματος», δηλαδή η χρήση γνώσεων από πολλούς επιστημονικούς κλάδους (για το ίδιο πρόβλημα) και η διασύνδεση-συσχέτιση μεταξύ τους. Στην Ιατρική είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Σημειώνω ότι το Τμήμα του Πανεπιστήμιου Αιγαίου, στο οποίο προΐσταται ο καθηγητής Ιωάννης Δαρζέντας (συντονιστής και του στρογγυλού τραπεζιού), έχει οργανώσει επίσημα το πρώτο μεταπτυχιακό πρόγραμμα Ομοιοπαθητικής.

2. Το στρογγυλό τραπέζι «Κλινική έρευνα στην Ομοιοπαθητική»: Θέμα συνεχώς αναφερόμενο και συζητούμενο, αλλά και αμφισβητούμενο σε ομοιοπαθητικούς και μη ιατρικούς κύκλους, χωρίς έως σήμερα να υπάρχει ικανοποιητική απάντηση. Οι ομοιοπαθητικοί ιατροί θα πρέπει να καταλάβουν ότι δεν υπάρχουν πολλά χρονικά περιθώρια προκειμένου να δώσουν απαντήσεις. Επείγει να συστηματοποιηθεί η κλινική έρευνα, με αξιόπιστες μεθόδους. Η κλινική έρευνα απαιτεί αποτελέσματα και όχι άπλες καταγραφές (χρήσιμες σε έναν ορισμένο βαθμό).

3. Το στρογγυλό τραπέζι «Ασφάλεια, αποτελεσματικότητα και κόστος/όφελος της ομοιοπαθητικής αγωγής». Συγκεκριμένες απόψεις από ομοιοπαθητικούς και κλασικούς γιατρούς, καθώς και πολιτική εκπροσώπηση (κα Ελένη Παπαζώη). Το ότι η ασφάλεια και το κόστος ευνοούν πολύ το ομοιοπαθητικό φάρμακο είναι γνωστό και δεν χρειάζεται επιβεβαίωση. Για την αποτελεσματικότητα δεν ελέχθησαν πολλά. Θεωρώ ότι τα μέλη ενός στρογγυλού τραπεζιού θα πρέπει να εναρμονίζονται και με τον τίτλο.

4. Το στρογγυλό τραπέζι «Καταγραφή ομοιοπαθητικών περιστατικών στην Ελλάδα (GREC-HOMSO REGISTRY)». Σημαντική προσπάθεια η οποία δεν θα πρέπει να εξαντληθεί στην απόδειξη της ύπαρξης των επιπέδων υγείας (κατά την περιγραφή του Γ.Βυθούλκα). Κίνδυνος: η καταγραφή να παραμείνει σε επίπεδο περιγραφής και να καθηλωθεί σε «πιλοτικό στάδιο». Στρογγυλά τραπέζια τα οποία δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω (λόγω ταυτόχρονης πραγματοποίησής τους στη δεύτερη αίθουσα): «μέλισσα: το αρχαιότερο φαρμακευτικό εργαστήριο της φύσης».

Ορισμένες από τις μεμονωμένες εργασίες: «Πανδημία γρίπης και Ομοιοπαθητική», πολύ θεωρητική, χωρίς συγκεκριμένα δεδομένα. Χρειάζεται περαιτέρω επεξεργασία και συγκεκριμενοποίηση. «Η συμβολή της Ομοιοπαθητικής στη συντηρητική αντιμετώπιση ασθενών με κρανιογναθικές κακώσεις» (διδακτορική διατριβή της κυρίας Ευανθίας Κυριάκου, υποβληθείσα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης): άψογη μεθοδολογία, πολύ καλή παρουσίαση, ίσως παράδειγμα ομοιοπαθητικής κλινικής έρευνας. Ήταν ευχάριστη η συμμετοχή οδοντιάτρων ομοιοπαθητικών με εργασίες, όπως και κτηνιάτρων. μάλιστα, η εργασία της κυρίας μπελτέκου και της κυρίας Τζήμα για τα οφέλη της Ομοιοπαθητικής στην Κτηνιατρική για τον άνθρωπο και το περιβάλλον κέρδισε το βραβείο της καλύτερης εργασίας. Σημαντικό: βιολογική κτηνιατρική μονάδα επιτρέπεται να χρησιμοποιεί μόνο ομοιοπαθητικά φάρμακα για να διατηρεί την πιστοποίησή της!

Η διάλεξη για τη «σημασία των delusions στην ομοιοπαθητική συνταγογράφηση» (κ. Αθανάσιος Δούλαλας) ήταν καλά τεκμηριωμένη και έδωσε αφορμή για επίσημες και ανεπίσημες συζητήσεις και αντιπαραθέσεις. Το θέμα δεν είναι φαίνεται γενικά αποδεκτό. Τo εκπαιδευτικό πρόγραμμα ήταν πλούσιο. Κλινικά φροντιστήρια, σεμινάριο Ομοιοπαθητικής για φαρμακοποιούς και σεμινάριο για γιατρούς και φαρμακοποιούς, στο οποίο ομιλητές ήταν νέοι γιατροί και φαρμακοποιοί («Ομοιοπαθητικά φάρμακα από τη χλωρίδα μας»). Όλες τις εκπαιδευτικές εκδηλώσεις τις παρακολούθησε πολύς κόσμος.

Ο κ. Frederik Schroyens μίλησε για την αποτελεσματικότητα της Oμοιοπαθητικής όταν σοβούν επιδημίες.

Ορισμένα σχόλια

Όπως ειπώθηκε και προφορικά, η μεγαλύτερη επιτυχία του Δ.Σ. της ΕΕΟΙ ήταν να αναθέσει στον Πέτρο Γαρζώνη την προεδρία της Οργανωτικής Επιτροπής του συνεδρίου. Το περιεχόμενο του συνεδρίου παρουσίαζε σαφή και σημαντική βελτίωση έναντι των προηγουμένων (αυτό δεν αποτελεί κατηγορία εις βάρος παλαιότερων συνεδρίων). Οπωσδήποτε (η καθυστέρηση θα είναι σε βάρος της Ομοιοπαθητικής) πρέπει να παρουσιάζονται εργασίες με αποτελέσματα της θεραπείας (με ικανό αριθμό περιπτώσεων και καλή τεκμηρίωση). Το ότι η μέθοδος της θεραπευτικής δεν επιτρέπει κλασικές μεθόδους έρευνας είναι άλλοθι για να βολεύεται κανείς. Προϋπόθεση: τα ιστορικά των ασθενών θα πρέπει (εκτός του ομοιοπαθητικού τμήματος) να έχουν και δομή κλασικής Ιατρικής (με κλινική εξέταση). Εργασίες με παρουσίαση μιας περίπτωσης, και μάλιστα εκζέματος, ψωριάσεως, θρομβοφλεβίτιδος κ.οκ., δεν έχουν καμία απολύτως αξία ερευνητική ή αποδεικτική. Παρουσιάσεις μιας περίπτωσης οδηγούν σε πολύ δεικτικά (και δικαιολογημένα ενίοτε) σχόλια από κλασικούς γιατρούς («καλά, μία περίπτωση κατόρθωσαν να θεραπεύσουν;»).

Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι στην κλασική Ιατρική περνούν πολλά χρόνια (έως και 20!) μέχρι να αποκαλυφθεί/διαπιστωθεί ότι ένα φάρμακο ή μια θεραπευτική μέθοδος περισσότερο έβλαπτε παρά ωφελούσε. Και αυτό μετά από αξιολόγηση χιλιάδων περιπτώσεων. Ιδιαίτερα: εκζέματα, ψωρίαση, πονοκέφαλοι έχουν αυτόματη ίαση, καθώς και περιοδικές επιδεινώσεις, και απαιτούν ικανό αριθμό περιπτώσεων για να εκτιμηθεί η θεραπευτική επιτυχία.

Κάθε χορήγηση φαρμάκου (ίσως με εξαίρεση τα αντιβιοτικά, διότι η δεοντολογία της έρευνας δεν επιτρέπει χρήση placebo σε λοιμώξεις) επηρεάζει μέχρι και 30% την επιτυχία μιας θεραπείας. Δεν πρέπει επίσης να μας διαφεύγει ότι η προσωπικότητα του γιατρού και η συμπεριφορά του καθορίζουν το αποτέλεσμα. Ο ιατρός είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο θεραπείας, αλλά δυστυχώς, ιδιαίτερα στην κλασική Ιατρική, δεν χρησιμοποιείται καθόλου ικανοποιητικά.

Δεν γνωρίζω από ποια στοιχεία βγάζουν ορισμένοι το συμπέρασμα ότι η κλασική Ιατρική δεν είναι ολιστική Ιατρική. Οι ειδικότητες δημιουργήθηκαν διότι η ποσότητα των γνώσεων και οι δεξιότητες τις οποίες πρέπει να αποκτήσει ο ιατρός είναι τόσο πολλές και απαιτητικές, ώστε είναι αδύνατον όχι μόνο να τις αποκτήσει, αλλά είναι αδύνατον και να παρακολουθήσει την εξέλιξη. με τις ειδικότητες δεν τεμαχίζει η κλασική Ιατρική τον ασθενή, αλλά επικεντρώνεται κυρίως στο ουσιωδέστερο πρόβλημα.

Ορισμένοι ομοιοπαθητικοί έχουν «κολλήσει» σε παλιότερες εποχές αντιπαράθεσης και (ας μου επιτραπεί) αλαζονείας. Το να μειώνεις την κλασική Ιατρική, με τις αναμφισβήτητες μεγάλες επιτυχίες (θυμίζω: μεταμοσχεύσεις, νεφροκάθαρση, ορισμένα εμβόλια τα οποία εξαφάνισαν θανατηφόρες νόσους, ινσουλίνη, κορτιζόνη, αντιψυχωτικά φάρμακα τα οποία αποασυλοποίησαν μεγάλο αριθμό ασθενών, τις τεράστιες προόδους της Ορθοπαιδικής και της Τραυματολογίας, την εντατική θεραπεία κ.ο.κ. Ο κύριος Χαριτάκης στην ομιλία του κατέγραψε τους σημαντικούς σταθμούς στην πρόοδο της κλασικής Ιατρικής), είναι το λιγότερο αφελές.

Πόσες φορές πρέπει να επαναληφθεί ότι η Ιατρική είναι μία και ότι η Ομοιοπαθητική είναι εναλλακτική μέθοδος της Ιατρικής; Σημαντική προσφορά του Γιώργου Βυθούλκα, κατά την άποψή μου, είναι η αφαίρεση της άποψης περί παντοδυναμίας της Ομοιοπαθητικής και ο «περιορισμός της» στο τμήμα των παθήσεων, στο οποίο μπορεί να αποδώσει και να έχει αποτελέσματα.

Η Ομοιοπαθητική θα πρέπει να λαμβάνει μέρος και στη μελέτη και αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας του πληθυσμού. Αυτό προϋποθέτει πληροφόρηση από κλασικά ιατρικά περιοδικά. Για παράδειγμα: πληροφόρηση των ηλικιωμένων ασθενών για τους κινδύνους πτώσης (μεγάλο πρόβλημα δημόσιας υγείας), αντιμετώπιση πόνων σε μεταστάσεις, φροντίδα και ανακούφιση καρκινοπαθών σε τελικά στάδια. με πολύ ενδιαφέρον θα αναμέναμε την ίδρυση ιατρείου πόνου και τα αποτελέσματα αντιμετώπισης του πόνου σε κακοήθεις όγκους, στο επόμενο συνέδριο Ομοιοπαθητικής. Έχω την εντύπωση ότι η Ομοιοπαθητική έχει αυτοαποκλειστεί στις περιπτώσεις ενός ιδιωτικού ιατρείου.

Και μια πρόταση-πρόκληση: Θα μπορούσε ένας ομοιοπαθητικός γιατρός να λάβει μέρος στις προσπάθειες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Αφρική;

Ποια θεωρώ ιδανική περίπτωση: ο γιατρός δεν εξασκεί αποκλειστικά κλασική ή ομοιοπαθητική Ιατρική, αλλά επιλέγει, ανάλογα με τη περίπτωση και πάντα με στόχο το όφελος του ασθενούς, αν θα εφαρμόσει Ομοιοπαθητική ή κλασική Ιατρική.

Πολύ ωφέλιμο και σημαντικό ήταν η παραχώρηση του βήματος του συνεδρίου και σε άλλες θεραπευτικές απόψεις (μελισσοθεραπεία, delusions). Πολύ καλά έκανε η Οργανωτική Επιτροπή και φιλοξένησε και άλλες απόψεις, στο πλαίσιο ενός οργανωμένου συνεδρίου, ως μια οργανωμένη εταιρεία. μία ομοιοπαθητική γιατρός και φίλη, σε παλαιότερη συζήτησή μας, μου είχε πει «αμφισβητώ διαρκώς ακόμα και τον εαυτό μου». Να μια υγιής στάση, σκέφτηκα. μονάχα οι αφελείς θεωρούν ότι κατέχουν τη μοναδική αλήθεια...

Βραβεύσεις στο 15ο Συνέδριο Ομοιοπαθητικής

H Ελληνική Εταιρεία Ομοιοπαθητικής Ιατρικής διοργάνωσε το 15ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ομοιοπαθητικής Ιατρικής με θέμα «Ομοιοπαθητική Ιατρική: αποτελεσματικότητα, ασφάλεια και κόστος/όφελος», που πραγματοποιήθηκε στις από τις 4 έως τις 6 Δεκεμβρίου 2009 στο Ίδρυμα ΕυγενίδουΠλανητάριο, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

με τις άοκνες προσπάθειες του προέδρου της Οργανωτικής Επιτροπής του συνεδρίου και την πολύτιμη βοήθεια του καθηγητή Ιωάννη Παπαδόπουλου έγινε εφικτό να παρουσιαστούν πολλές και ενδιαφέρουσες εισηγήσεις κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, που αποδεικνύουν ότι η Ομοιοπαθητική είναι αποτελεσματική θεραπευτική μέθοδος σε ευρύ φάσμα ασθενειών. Παράλληλα με τις εργασίες στην κύρια αίθουσα του συνεδρίου πραγματοποιήθηκαν δορυφορικά συμπόσια, κλινικά φροντιστήρια και σεμινάρια για φαρμακοποιούς.

Η συμμετοχή στις εργασίες του συνεδρίου ήταν πολύ ικανοποιητική (και οι δύο αίθουσες ήταν γεμάτες στις περισσότερες παρουσιάσεις). Το συνέδριο τίμησαν με την παρουσία τους και την ενεργή συμμετοχή τους, εκτός από την Ομοιοπαθητική Ιατρική Κοινότητα, εξέχοντα μέλη ΔΕΠ ελληνικών πανεπιστημίων, ξένοι προσκεκλημένοι και μεταπτυχιακοί φοιτητές του μεταπτυχιακού (Master) Κλασικής Ομοιοπαθητικής του Πανεπιστήμιου Αιγαίου. Κατά τη διάρκεια της έναρξης του συνεδρίου τιμήθηκαν η Αικατερίνη Χαρβάλα, ομότιμος καθηγητής Φαρμακευτικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, ο Σκεύος Φιλιάνος, φαρμακοποιός, και η Ζησούλα Βυθούλκα για τη σημαντική τους προσφορά στην Ομοιοπαθητική με διαφορετικό τρόπο ο καθένας, αλλά με τον ίδιο πάντα στόχο. Οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν μια συγκινητική ταινία μικρού μήκους για τους ανθρώπους που μόχθησαν για την πρόοδο της Ομοιοπαθητικής στην Ελλάδα και δεν βρίσκονται πια κοντά μας. Στο τέλος του Συνεδρίου βραβεύτηκε η εργασία "Η ομοιοπαθητική θεραπεία στην Κτηνιατρική: οφέλη στον άνθρωπο και στο περιβάλλον", της Κωνσταντίνας μπελτέκου, κτηνίατρου, και της Ναταλίας Τζήμα, παθολόγου.

Ένας από τους μεγαλύτερους εν ζωή ποιητές της πατρίδας μας, με διεθνή αναγνώριση, ο Τίτος Πατρίκιος, ανέγνωσε ποιήματά του (κάποια περιείχαν τον σπόρο της Ομοιοπαθητικής!).