Οδοντιατρικό αμάλγαμα: πού βρίσκεται ο μύθος και πού η αλήθεια;
Οδοντιατρικό αμάλγαμα: πού βρίσκεται ο μύθος και πού η αλήθεια;
1ο ΜΕΡΟΣ
Το οδοντιατρικό αμάλγαμα είναι ένα από τα πλέον αμφιλεγόμενα οδοντιατρικά υλικά. Η πρώτη οδοντική έμφραξη από αμάλγαμα έγινε στο Παρίσι από τον Traveau, το 1826, και ονομάστηκε «φύραμα αργύρου».
Ο μεταξύ των οδοντιάτρων «πόλεμος του αμαλγάματος» αρχίζει το 1856, όταν οι γάλλοι αδελφοί Crawcours το 1833 εισήγαγαν αυτό το υλικό στην Αμερική και το διαφήμιζαν στον τότε οδοντιατρικό κόσμο ως «υποκατάστατο του χρυσού» (Πισιώτης, 1970). Αυτό δημιούργησε τις πρώτες έντονες διαφωνίες, με αποτέλεσμα να διαλυθεί η τότε Αμερικάνικη Ομοσπονδία Χειρουργών Οδοντιάτρων. Η έρευνα που ακολούθησε στη συνέχεια για το υλικό βοήθησε τη βελτίωσή του και στην τελική καθιέρωσή του, γύρω στο 1900 (Μαντζαβίνος, 1976). Η πιθανότητα όμως πρόκλησης δηλητηρίασης από τον υδράργυρο, η μεγάλη διαστολή του κατά την πήξη και το έντονο μαύρισμά του ήταν η αιτία να συνεχιστεί. και να εξακολουθεί να συνεχίζεται ο «πόλεμος» έως σήμερα μεταξύ των οδοντιάτρων, με εξάρσεις και υφέσεις σε διάφορα χρονικά διαστήματα, και παρά το γεγονός ότι η διεθνής οδοντιατρική βιβλιογραφία που έχει μετακινηθεί προς τα νεώτερα αισθητικά και ευρύτερης κατανάλωσης οδοντιατρικά υλικά ουσιαστικά αδυνατεί ακόμα να δώσει σαφή απάντηση στο ερώτημα πόσο επικίνδυνο είναι το οδοντιατρικό αμάλγαμα για τον ασθενή, το ιατρικό προσωπικό και το περιβάλλον.
Τι είναι το οδοντιατρικό αμάλγαμα;
Το οδοντιατρικό αμάλγαμα είναι το κράμα του καθαρού υδραργύρου με άργυρο, κασσίτερο, χαλκό, ψευδάργυρο ή και με άλλα μέταλλα, πολύτιμα ή όχι, και χρησιμοποιείται στην Οδοντιατρική για την πλήρωση των οδοντικών κοιλοτήτων. Είναι αυτά που ονομάζουμε μαύρα σφραγίσματα. Κατ' ουσίαν, το οδοντιατρικό αμάλγαμα είναι η στερεοποίηση του υγρού υδραργύρου. Από υγρός που είναι στη θερμοκρασία περιβάλλοντος μετατρέπεται σε στερεός μετά από ανάμειξη διαφόρων μετάλλων. Η μελέτη της μικροδομής των αμαλγαμάτων και οι σύγχρονοι μέθοδοι ανάλυσης έδειξαν ότι το 0,31 του ολικού όγκου των αμαλγαμάτων των συμβατικών κραμάτων αποτελείται από κόκκους του κράματος των στερεών μετάλλων, διάσπαρτους μέσα σε συνεχή φάση υδραργύρου, που καταλαμβάνει και τον μεγαλύτερο όγκο του αμαλγάματος. Η συνεχής αυτή φάση διαπιστώθηκε ότι έχει την κρυσταλλική δομή της γ-φάσης του συστήματος Ag/Hg, ενδοκεντρωμένη (Murphy και Preston 1931, Fairhurst και Harcourt, 1938. Αναφέρεται στο https://www.plagouvardos.com/USERIMAGES/DentAmalg.pdf). Ουσιαστικά, στερεοποιείται ο τοξικός υγρός υδράργυρος και μετατρέπεται σε βιοσυμβατό στερεό υλικό οδοντικών αποκαταστάσεων. Επειδή αυτό το υλικό περιέχει τον άκρως τοξικό υδράργυρο και, εξαιτίας της γενικής τάσης που κυριαρχεί στην Ε. Ε., προκειμένου αυτό το υγρό μέταλλο να πάψει να μετέχει στην καθημερινή ζωή των ευρωπαίων πολιτών, το θέμα επανεξετάστηκε. Έτσι, το Συμβούλιο των Ευρωπαίων Οδοντιάτρων (CED) δημιούργησε μια επιτροπή μελέτης, στην οποία καταδείχθηκε ότι η κλινική έρευνα για τις αρνητικές επιπτώσεις του αμαλγάματος δεν έχει να παρουσιάσει καμιά «τεκμηριωμένη» μελέτη για την τοξική ή αρνητική επίπτωση στη γενική υγεία των ασθενών και του οδοντιατρικού προσωπικού. Παράλληλα όμως, αναγνωρίστηκε η περιβαλλοντική διάσταση του θέματος και έγινε έκκληση για ορθή διαχείριση των απορριμμάτων που εμπεριέχουν κατάλοιπα από αυτό το υλικό, όπως και των λυμάτων που συγκεντρώνονται από τις σιελαντλίες και τις χειρουργικές αναρροφήσεις. (Ημερίδα ΟΣΑ 2009).
Στις ΗΠΑ, η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (Food and Drug Administration), το 2008, τροποποίησε το περιεχόμενο της ιστοσελίδας της και αφαίρεσε τα καθησυχαστικά σχόλια αναφορικά με το αμάλγαμα. Το γεγονός αυτό προκάλεσε τη σφοδρή αντίδραση της Αμερικανικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας (ADA). Η FDA στην τοποθέτησή της συστήνει σε ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες, όπως οι εγκυμονούσες και τα άτομα που η κατάσταση της υγείας τους θα επιβαρυνόταν από την παρουσία υδραργύρου, να επιλέγουν άλλου είδους εμφρακτικά υλικά για τις συντηρητικές αποκαταστάσεις στο στόμα τους. Πάντως, η ADA τονίζει κατηγορηματικά ότι η τοποθέτηση της FDA δεν πρόκειται να επηρεάσει την πάγια θεώρηση του θέματος από τον οδοντιατρικό κόσμο.
Στις 4 Ιουλίου 2009, ο Οδοντιατρικός Σύλλογος Αθηνών οργάνωσε ημερίδα για να δοθούν οι απαραίτητες διευκρινήσεις και οδηγίες για τη χρήση του. Έγιναν πολλές και διάφορες αντιφατικές, κατά τη γνώμη μας, αναφορές:
1. Στα πειραματόζωα έχει αποδειχθεί ότι βλάπτει.
2. Ο λειχήνας του στόματος όταν εμφανίζεται σε περιοχή της στοματικής κοιλότητας και είναι κοντά σε έμφραξη από αμάλγαμα ευθύνεται το αμάλγαμα.
3. Τα υλικά αυτά είναι άκρως τοξικά για το περιβάλλον. 4. Με το καλό γυάλισμα των εμφράξεων αμαλγάματος απομακρύνονται τα τοξικά οξείδια που δημιουργούνται στην επιφάνειά τους.
5. Ένας οδοντίατρος έχει πεθάνει εξαιτίας αυτού του υλικού.
6. Το επιτρεπτό όριο γι' αυτό το υλικό να υπάρχει στο στόμα κάποιου ασθενούς είναι οι τέσσερις εμφράξεις.
Το τελικό συμπέρασμα ήταν πως ναι μεν αλλά... και πως για την Ε. Ε. η Αγγλία ήταν αυτή που έφερε αντιρρήσεις όσον αφορά την κατάργησή του γιατί έτσι θα κατέρρεε το ασφαλιστικό της σύστημα, η Ισπανία γιατί παράγει υδράργυρο, η Γερμανία συμφώνησε με την Αγγλία. Μόνο η Ελβετία το απαγόρευσε σε εγκύους και παιδιά.
Όμως δεν δόθηκαν ουσιαστικές απαντήσεις σε εύλογα ερωτήματα που δημιουργήθηκαν από αυτές τις αναφορές, όπως, για παράδειγμα, στον άνθρωπο τι ακριβώς συμβαίνει ή μπορεί να συμβαίνει μακροπρόθεσμα, ή κάθε πότε θα πρέπει να γυαλίζονται οι εμφράξεις κι αν αυτό είναι εφικτό να γίνεται συχνά, ή τι προτείνεται αν έχουμε πάνω από τέσσερις εμφράξεις αμαλγάματος στο στόμα. Απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, καθώς και πώς επιστημονικά η κλασική Ομοιοπαθητική Οδοντιατρική προσεγγίζει αυτό το θέμα θα δοθούν στο 2ο Μέρος αυτής της εργασίας.
του Δημήτρη Καλλιαντά, χειρουργού οδοντίατρου, προέδρου Ελληνικής Εταιρείας Κλασικής Ομοιοπαθητικής Ιατρικής (ΕΕΚΟΟ)
