Συνέντευξη με τον Frederik Schroyens

Κατά τη διάρκεια του 15ου Πανελληνίου Συνεδρίου Ομοιοπαθητικής Ιατρικής είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε με τον επίσημο προσκεκλημένο του συνεδρίου, τον κ. Frederik Schroyens. Τις ερωτήσεις έθεσαν ο κ. Δημοσθένης Παπαμεθοδίου, η κα Βιβέτα Λέντζα και ο κ. Βασίλης Φωτιάδης.

Παπαμεθοδίου: Πώς σκεφτήκατε ότι υπάρχει η ανάγκη για ένα νέο Repertory και πώς από εκεί προχωρήσατε στη δημιουργία του RADAR; Πώς τέθηκε η ιδέα για τη χρήση των υπολογιστών στην Oμοιοπαθητική;

Schroyens: Αρχικά ήμουν πεπεισμένος ότι δεν υπήρχε καμία αναγκαιότητα για τη χρησιμοποίηση των υπολογιστών. Στην πραγματικότητα είχα κάποιους φίλους οι οποίοι έβαζαν τα συμπτώματα μιας περίπτωσης στο λογισμικό του υπολογιστή, προσπαθώντας να καταλήξουν σε ένα σωστό φάρμακο. Εκείνοι πίστευαν πως υπάρχει αυτή η ανάγκη, ενώ εγώ όχι. Ήταν όμως φίλοι, 2-3 διαφορετικές ομάδες. Έτσι, λοιπόν, ήμουν σε επαφή μαζί τους. Ζήτησαν την άποψή μου, γιατί τότε ήμουν πρόεδρος της μεγαλύτερης σχολής του Βελγίου και τους απάντησα ότι κανείς δεν το χρειάζεται αυτό. Πώς όμως άλλαξα γνώμη; Κάποια στιγμή επέστρεψαν και μου έδειξαν ότι μπορούσαν να κάνουν repertorising. Στον κεντρικό υπολογιστή του πανεπιστημίου έβαλαν 4 συμπτώματα και, ύστερα από 40 λεπτά, ο υπολογιστής κατέληξε στο φάρμακο!

Παπαμεθοδίου: Μόνο 40 λεπτά;

Schroyens: Ναι! Στην έκτη φορά ήμασταν απολύτως σίγουροι. «Αυτό ήταν!» είπαν. «Θα γράψουμε το πρόγραμμα από την αρχή».

Λέντζα: Πότε έγινε αυτό;

Schroyens:Το 1983, αν δεν κάνω λάθος. Έπειτα ήρθαν πάλι, έκαναν μια αναζήτηση και τότε ήταν 20 λεπτά. Ήταν σχεδόν για γέλια, όπως γελάτε κι εσείς τώρα! Μια μέρα με πλησίασε ένα άλλο άτομο της ομάδας και μου είπε ότι τώρα θα βάλει το πρόγραμμα στον υπολογιστή του και ότι δεν θα χρειάζεται να χρησιμοποιούμε τον υπολογιστή του πανεπιστήμιου. Μου είπε αν θα μπορούσε να έρχεται στο σπίτι μου, και του απάντησα ναι, γιατί όχι. Έτσι λοιπόν, μου έδειξε ότι έβαλαν το πρόγραμμα σ’ έναν υπολογιστή και μπορούσε να κάνει αναζήτηση σε 3 με 4 λεπτά. Τότε είπα μέσα μου: «Χριστέ μου, αν μπορούν να πάνε από τα 40 λεπτά στα 20 και μετά στα 3 λεπτά, και συνεχίζουν με αυτόν τον ρυθμό, τότε θα έρθει μια μέρα που πλέον θα το κάνουν στον ίδιο χρόνο που κάνω για ν’ ανοίξω ένα βιβλίο!» Και φυσικά, αν μπορούν να κάνουν repertorizing, μπορούν να κάνουν και πολλά άλλα πράγματα. Με αυτά τα δεδομένα σε ένα βράδυ άλλαξα άρδην τον τρόπο σκέψης μου. Μπορεί οι υπολογιστές να μην χρησιμοποιούνταν στην Ομοιοπαθητική, αλλά είναι οπουδήποτε αλλού, π.χ. στις τράπεζες, στη δημοσιογραφία, στις φυσικές επιστήμες, και κατάλαβα ότι μια μέρα ίσως τους χρησιμοποιήσουμε σαν εργαλείο. Στην αρχή γελούσα και νόμιζα ότι ήταν κάτι άχρηστο, και σε μια μέρα άλλαξα γνώμη και έγινα κι εγώ μέλος της ομάδας που δούλευε στο πανεπιστήμιο, και από τότε συνεχίζω να αναπτύσσω αυτή την ιδέα.

Παπαμεθοδίου: Θα ήθελα να σας ρωτήσω ποια είναι τα κριτήρια για να κάνει κανείς μια νέα καταχώριση στις ρουμπρίκες του "Synthesis"; Είναι αυστηρά τα κριτήρια ή είναι εύκολο για κάποιον που φιλοδοξεί να δει το όνομά του γραμμένο δίπλα στους διακεκριμένους συγγραφείς του "Synthesis";

Schroyens: Τα κριτήρια είναι και δεν είναι αυστηρά. Το είχα πει από την αρχή και μπορείτε να το δείτε και στον πρόλογο της πρώτης έκδοσης του "Synthesis 5". Ζήτησα απ’ όλους να είναι πολύ προσεκτικοί, περιορίζοντας τις φιλοδοξίες τους, και εξήγησα τα κριτήρια κατά τη δική μου άποψη, κάτι που θα κάνω και αύριο (στην ομιλία μου στο συνέδριο). Παρ’ όλα αυτά δεν είναι έργο ενός ανθρώπου, αλλά πολλών. Στην αρχή ήμασταν 2-3 ομοιοπαθητικοί. Έτσι λοιπόν, αν λέγαμε ότι είμαστε πολύ αυστηροί στις ιδέες μας, δεν θα ακολουθούσαν πολλοί από την ομοιοπαθητική κοινότητα. Από την αρχή, η δική μου προσπάθεια ήταν να κρατήσω τους ανθρώπους ενωμένους, στην ίδια βάρκα, πράγμα που σημαίνει ότι έπρεπε να κάνουμε και κάποιους συμβιβασμούς. Πολλοί από τους ανθρώπους που συμμετέχουν στο πρόγραμμα έχουν ίσως διαφορετικές απόψεις και ίσως λιγότερο αυστηρά κριτήρια, και φυσικά γνωρίζω ότι αυτή η διαφορετικότητα έχει προχωρήσει πολύ περισσότερο απ’ ό,τι ορίζαμε εμείς στην αρχή. Υπάρχουν συμπτώματα και νέα φάρμακα που προστέθηκαν στο "Synthesis" με τρόπο υπερβάλλοντα. Από το "Synthesis 9.0" αλλάξαμε πάλι την πολιτική μας γιατί, αν πηγαίνεις προς μια κατεύθυνση που βλέπεις ότι οδηγεί σε λάθη, αλλάζεις ρότα. Ζητήσαμε από τους συνεργάτες μας ότι αν θέλουν να εισάγουν νέα συμπτώματα θα πρέπει να μιλήσουν πρώτα με εμάς πριν τα προσθέσουν. Διαπιστώσαμε, για παράδειγμα, ότι κάποιο σύμπτωμα μοιάζει πολύ με ένα παλιότερο σύμπτωμα, και ζητούσαμε να μας υποδείξουν ποια είναι η διαφορά τους; Κατάλαβαν ότι δεν υπάρχει καμία διαφορά και πως δεν χρειάζεται να προστεθεί κάποιο νέο σύμπτωμα. Η εμπειρία μας δείχνει ότι το 75% των νέων συμπτωμάτων που παρουσιάζονται από τους συνεργάτες δεν έχουν καμία διαφορά, και τελικά δεν τα βάζουμε. Αλλάξαμε την πολιτική μας για να είμαστε πιο αυστηροί, και γνωρίζω πως υπάρχουν πολλά ακόμα πράγματα που πρέπει να ξεκαθαρίσουμε, και το κάνουμε στη νέα έκδοση. Βλέπετε, λοιπόν, πόσο σημαντικό είναι να αλλάζει κανείς κατεύθυνση, πώς να προσαρμόζεται. Εξακολουθώ να πιστεύω πως το "Synthesis" δεν πρέπει να είναι ένα εργαλείο για μια ελίτ, από ανθρώπους δηλαδή που πιστεύουν το ίδιο πράγμα, αλλά να είναι ένα εργαλείο αν όχι για όλους, τουλάχιστον για τους περισσότερους ομοιοπαθητικούς.

Παπαμεθοδίου: Ποιος ήταν ο λόγος για τη δημιουργία του "Essential Synthesis";

Schroyens: Στην αρχική φάση ανάπτυξης του "Synthesis" είχαμε αποφασίσει να είμαστε πιο φιλελεύθεροι, να έχουμε πιο πολλές προσθήκες, γιατί πολλοί ομοιοπαθητικοί ζητούν και πιέζουν να έχουμε περισσότερες προσθήκες. Από την άλλη, πολλοί λένε ότι υπάρχουν πολλά νέα φάρμακα, που ειδικά για τους μαθητές δεν έχουν καμία χρησιμότητα. Αντίθετα, προκαλούν σύγχυση. Αποφασίσαμε, λοιπόν, να εκδώσουμε το "Synthesis" ειδικά για τους μαθητές, το "Essential Synthesis". Όπως φαίνεται και από το όνομά του, παρέχει μόνο τις ουσιαστικές πληροφορίες. Είμαι πολύ χαρούμενος που το προχωρήσαμε, γιατί πρωτοκυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2007 και σε 3-4 μήνες είχε εξαντληθεί. Έπρεπε να το ανατυπώσουμε, γιατί πολλά σχολεία μάς είπαν ότι αυτό είναι το βιβλίο που θέλουμε για τους μαθητές, όχι αυτό με τα νέα φάρμακα που ακόμα δεν έχουν την πλήρη υποστήριξη των περισσοτέρων γιατρών.

Παπαμεθοδίου: Ποια είναι η γνώμη σας για τις αποδείξεις-provings για τα νέα φάρμακα;

Schroyens: Δεν περιλαμβάνονται στο Essential "Synthesis", αλλά αν κάποιοι θέλουν και επιμένουν σε πληροφορίες σχετικές με τα νέα φάρμακα, μπορούν να επεκτείνουν τον τρόπο παρουσίασης (repertory view) στον υπολογιστή τους ώστε να εμφανίζονται.

Παπαμεθοδίου: Θα ήθελα να μάθω τη γνώμη σας σχετικά με τους κανόνες που πρέπει να διέπουν τη σωστή απόδειξη ενός νέου φαρμάκου.

Schroyens: Η απάντησή μου μπορεί να θεωρηθεί εκτός θέματος, είναι όμως πολύ καλή απάντηση. Θα πρέπει να πω ότι για μένα το σημαντικό είναι να προσδιορίζουμε την πηγή των πληροφοριών. Με το ρήμα προσδιορίζουμε εννοώ ότι αν έχουμε μια απόδειξη για το Aur-m, οι πληροφορίες που περιέχονται στο φάρμακο πρέπει να είναι σαφές ότι προέρχονται από μιαν απόδειξη κατά τρόπον κλασικό ή από άλλου είδους proving. Όταν η απόδειξη για το Aur-m προέρχεται από άλλη πηγή, πρέπει να χαρακτηρίσουμε την πληροφορία και να πούμε ότι πρόκειται για απόδειξη, για παράδειγμα, διαλογισμού (meditation proving). Δεν πρέπει να βάζουμε όλα τα provings στο ίδιο επίπεδο. Έτσι, οι άνθρωποι μπορούν να αποφασίσουν ποιες πληροφορίες θέλουν να δουν (είτε αυτές μόνο που προέρχονται από κλασικά provings είτε να προσθέσουν τις πληροφορίες από άλλου είδους proving). Η θέση που παίρνω είναι η θέση ενός δημιουργού εργαλείων. Μπορούμε να φτιάξουμε ένα βιολί, αλλά δεν μπορεί να αποφασίσει εκείνο αν θα παίξει Πουτσίνι, τζαζ ή ροκ. Πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι το βιολί μπορεί να παίξει όλα αυτά τα είδη μουσικής, και αυτό να είναι ξεκάθαρο.

Φωτιάδης: Πιστεύετε ότι το "Synthesis" χρειάζεται κάποιες αλλαγές στις ρουμπρίκες του, ώστε η ορολογία να είναι περισσότερο ιατρική και να υπάρχει καλύτερη επικοινωνία μεταξύ των γιατρών;

Schroyens: Γνωρίζετε ότι στο "Synthesis 7" ή "8" έχουμε δημιουργήσει έννοιες σύμφωνα με τις κλασικές ιατρικές γραμμές; Αυτό σημαίνει ότι 200 ονόματα ασθενειών, όπως γλαύκωμα, στηθάγχη, συνδέονται με αυτές τις έννοιες ασθενειών στις οποίες έχουμε βάλει τις ρουμπρίκες. Το γνωρίζατε αυτό;

Λέντζα: Δεν ήταν τόσο εύκολο για μένα να το χρησιμοποιήσω. Για παράδειγμα, γνωρίζω ότι η σκλήρυνση κατά πλάκας μπορεί να οδηγήσει σε παράλυση. ?εν χρειάζεται να μου το πουν.

Schroyens: Υπάρχει όμως ρουμπρίκα «σκλήρυνση κατά πλάκας», έτσι δεν είναι; Μπορούμε να κάνουμε και περισσότερες ρουμπρίκες τέτοιου είδους.

Παπαμεθοδίου: Δεν νομίζω ότι κάτι τέτοιο είναι καλό, γιατί η σκλήρυνση κατά πλάκας μπορεί να έχει 100 διαφορετικά συμπτώματα.

Schroyens: Αν θέλετε να δώσετε ένα άλλο όνομα στην ασθένεια, είναι η ίδια ιδέα. Μπορούμε, όμως, να δημιουργήσουμε μια ρουμπρίκα με ένα όνομα ασθένειας και να την βάλουμε σε αυτή την περιοχή. Αν αυτό, βέβαια, βοηθάει κάποιους ανθρώπους, μπορούμε να το κάνουμε. Από την άλλη, όμως, ξέρετε ότι το όνομα της ασθένειας είναι το τελευταίο και λιγότερο σημαντικό επιχείρημα όσον αφορά στην επιλογή του φαρμάκου.

Παπαμεθοδίου: Μπορούμε να κάνουμε την ερώτηση με διαφορετικό τρόπο. Μπορούμε να κάνουμε την ορολογία του "Synthesis" περισσότερο ταυτόσημη με την ιατρική ορολογία, χωρίς να σημαίνει ότι πρέπει να προσθέσουμε τη νοσολογία;

Schroyens: Θα δώσω ένα παράδειγμα για να δω αν σας κατάλαβα. Το κλασικό παράδειγμα είναι ότι στο Repertory δεν υπάρχει η κατάθλιψη (depression), πρέπει να ψάξουμε στον όρο θλίψη (sadness). Έτσι μας ζητούν πολλοί να αλλάξουμε τον όρο θλίψη σε κατάθλιψη. Αυτό δεν προσπαθείτε να μου πείτε; Είμαι ενήμερος για το πρόβλημα, και μάλιστα έχουμε ξεκινήσει από το 2006 να επαναπρογραμματίζουμε εξ υπαρχής τα προγράμματά μας. Μία από τις βασικές ιδέες είναι ότι αντί να έχουμε ένα πρόγραμμα για το Repertory, ένα πρόγραμμα για το Materia Medica κ.ο.κ., θα έχουμε ένα πρόγραμμα που θα διαχειρίζεται τις πληροφορίες για την Ομοιοπαθητική, και με αυτόν τον τρόπο θα έχουμε ολοκληρώσει μια νέα, ασφαλή δομή των πληροφοριών. Θα σας δώσω και ένα παράδειγμα σχετικό με την ερώτησή σας. Στο Repertory, ο χρήστης ή ο δάσκαλος μπορεί να αποφασίσει να αλλάξει τη δομή του "Synthesis". Αν πείτε ότι αύριο θέλω να δω τον όρο «κατάθλιψη» αντί του όρου «θλίψη», μπορείτε να το αλλάξετε και να εμφανίζεται έτσι στην οθόνη σας. Κάποιος άλλος μπορεί να κάνει μιαν άλλη αλλαγή. Η τεχνολογία, λοιπόν, καλείται να υπηρετήσει το ίδιο όραμα που σας είπα και στην αρχή: να είμαστε ενωμένοι. Αν εσύ αλλάξεις τη «θλίψη» σε «κατάθλιψη», ο σύνδεσμος-link θα είναι ακόμα εκεί. Αν κάποιος πει ότι θέλει να αλλάξει τον όρο «θλίψη» με τον όρο «μελαγχολία» ή οτιδήποτε άλλο, ο σύνδεσμος θα υπάρχει ακόμα. Είτε κάποιος δουλεύει με τον έναν όρο είτε κάποιος άλλος με το δεύτερο, και οι δύο θα είναι στην ίδια ρούμπρικα, θα δουλεύουν με την ίδια βασική δομή. Δημιουργήσαμε, λοιπόν, συνθήκες ευελιξίας στο επίπεδο του αυτόνομου χρήστη, μένοντας όμως όλοι οι χρήστες ενωμένοι. Μπορώ να σας δώσω και άλλο ένα παράδειγμα. Πολλοί λένε ότι το κεφάλαιο Mind είναι πολύ δύσκολο για να βρουν συμπτώματα. Θα ήθελαν να έχουν 5 κεφάλαια, ένα να μιλάει για το άγχος, τον φόβο, τον θυμό και την έγνοια...

Παπαμεθοδίου: Σχετικά με συναισθήματα δηλαδή...

Schroyens: Ναι. Ένα άλλο κεφάλαιο να μιλάει για την κοινωνική συμπεριφορά, τις επιθυμίες κ.ο.κ., έτσι λοιπόν θέλουν 5 κεφάλαια αντί για ένα. Αν αυτή η σχολή αποφασίσει ότι θέλει να χωρίσει το κυρίως κεφάλαιο σε 5 μικρότερα, είναι κάτι που μπορεί να το κάνει, και επομένως στην οθόνη θα βλέπουν «mind/social», «mind/fears», «mind/intellectual» κ.ο.κ.

Παπαμεθοδίου: «Mind/delusions».

Schroyens: Ναι, μπορεί να υπάρξει κεφάλαιο «mind delusions», αν το θέλετε. Πάντα, όμως, θα ανατρέχετε στη βασική δομή του "Synthesis", και θα υπάρχει στο ίδιο μέρος.

Παπαμεθοδίου: Θα είναι λοιπόν πιο ευέλικτο, πιο «επικοινωνιακό».

Schroyens: Ναι, για όλους.

Παπαμεθοδίου: Πάντα είχα μια απορία για τα expert systems. Πόσα συμπτώματα μπορούμε να βάλουμε σε ένα τέτοιο σύστημα ώστε να δουλεύει σωστά;

Λέντζα: Πώς μπορούμε να το χειριστούμε ώστε να δουλεύει σωστά; Γνωρίζουμε ότι χρειαζόμαστε τουλάχιστον 4 συμπτώματα για να δουλέψει. Το θέμα είναι μέχρι πόσα;

Schroyens: Σε οξεία κατάσταση δεν υπάρχει καμία αναγκαιότητα να είναι πάνω 4, 6, 8 έως 10. Σε χρόνια περίπτωση, κατά μέσον όρο, και απ’ ό,τι βλέπω από αρκετούς άλλους γιατρούς, από 10 μέχρι 20 συμπτώματα.

Παπαμεθοδίου: Πιστεύετε ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μέχρι 20 ρουμπρίκες;

Schroyens: Ενιαίες ρουμπρίκες, γιατί, ξέρετε, πολλές μπορούν και να συνδυαστούν μεταξύ τους. Γενικά, κατά την προσωπική μου άποψη, έχω δει εκατοντάδες περιστατικά με τον Γιώργο Βυθούλκα τόσα χρόνια τώρα και, κατά μέσον όρο, πιστεύω ότι χρειαζόμαστε 10 με 20 ρουμπρίκες για χρόνιες περιπτώσεις. Και κάτι ακόμα σχετικά με τα expert systems. Υπάρχουν κάποιες εξηγήσεις σχετικά με το πώς πρέπει να χρησιμοποιείται ή όχι. Κάποια μηνύματα εμφανίζονται στην οθόνη, υπάρχει όμως ένα σημείο που θα ήθελα να τονίσω. Μερικοί λένε ότι το expert system δεν δίνει κάποια καλή πρόταση. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το πρόβλημα είναι ένα και μόνο ένα. Τα πρόβλημα είναι ότι οι άνθρωποι βάζουν πανομοιότυπα συμπτώματα και τα προσθέτουν ως ξεχωριστές ρουμπρίκες.

Παπαμεθοδίου: Πρέπει να συνδυάζουν...

Schroyens: Πρέπει να συνδυάζουν και να συλλογίζονται. Θα σας δώσω ένα κλασικό παράδειγμα. Ένας ασθενής λέει ότι θέλει πατάτες, δεν του αρέσει το αλάτι, του αρέσει το ψάρι και όχι το κρέας κ.ο.κ. Έχει ολόκληρη λίστα φαγητών, επιθυμιών, ποτών. Όλα αυτά δεν είναι καλές πληροφορίες για ένα expert system. Πρέπει να σκεφτείτε και να ερευνήσετε την ένταση. Γιατί πολλοί λένε ότι μου αρέσει πολύ αυτό κι αυτό κι αυτό, και δεν υπάρχει κανένα σύμπτωμα γιατί τους αρέσουν όλα. Σύμπτωμα είναι όταν ξεχωρίζει απ’ όλα τα υπόλοιπα, όταν είναι πάνω από το κανονικό. Πρέπει λοιπόν να ερευνήσετε αν υπάρχει κάποια επιθυμία, επιδείνωση κ.ο.κ. που ξεχωρίζει, που είναι πραγματικά δυνατή. Μπορείτε να βάλετε αυτά που ξεχωρίζουν, αλλά όχι 4, 5, 6 επιθυμίες για φαγητά και ποτά. Οι άνθρωποι μετά ρίχνουν το φταίξιμο στο expert system, ενώ στην ουσία χωλαίνει η διαδικασία καταγραφής και ανάλυσης του περιστατικού.

Παπαμεθοδίου: Αυτή ήταν και η πρώτη σας συμβουλή όταν σας είδα πριν από 4 χρόνια.

Schroyens: Ναι, και πρέπει να το επαναλαμβάνω ξανά και ξανά, γιατί οι άνθρωποι λένε ότι δεν δουλεύει το expert system, ότι πάντα βγάζει λάθος φάρμακο. 8 με 9 στις 10 από αυτές τις περιπτώσεις οφείλονται σε τέτοια λάθη.

Παπαμεθοδίου: Υπάρχουν πολλές νέες θεωρίες στην Ομοιοπαθητική, και βλέπουμε ότι ένας ακόμη μεγάλος συγγραφέας βγάζει κάτι καινούργιο στην Ομοιοπαθητική. Τι πιστεύετε γι’ αυτό;

Schroyens: Ναι, υπάρχουν πολλές νέες ιδέες και νέα πειράματα, και διαπιστώνω ότι αυτό επεκτείνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια. Θεωρώ ότι πολλές απ’ αυτές τις ιδέες δεν είναι συμβατές με την Ομοιοπαθητική. Θα έλεγα ότι είναι αναβίωση παλιών θεωριών, όπως το δόγμα των υπογραφών, που υπάρχει από την εποχή που ο Hahnemann ανακάλυπτε την Ομοιοπαθητική, σύμφωνα με το οποίο η Ομοιοπαθητική είναι ακριβής τρόπος να μάθεις γιατί χρησιμοποιείς ένα φάρμακο, βάσει του doctrine of signatures. Θα σας δώσω και ένα παράδειγμα. Ας πούμε ότι μου φαίνεται πως χρειάζεσαι ζωικής προέλευσης φάρμακο, γιατί παρατήρησα από τα λεγόμενά σου ότι θέλεις να σκοτώσεις τους ανθρώπους που δεν συμφωνούν μαζί σου. Αυτό είναι μια συμπεριφορά των ζώων. Αν ψάξουμε στα βιβλία, στη Materia Medica, στο Repertory κ.ά., στο σύμπτωμα «επιθυμία να σκοτώνει» βλέπουμε να περιλαμβάνεται ένα ορυκτής προέλευσης φάρμακο, όπως το Hepar Sulphur, και ένα φυτικής, όπως ο Hyoscyamus, τα οποία έχουν αυτή την επιθυμία. Ποια είναι, λοιπόν, η χρησιμότητα του αυτού επιχειρήματος; Επειδή έχει την επιθυμία να σκοτώνει συμπεραίνουν ότι χρειάζεται ζωικό φάρμακο. Κάτι τέτοιο αγνοεί την ομοιοπαθητική γνώση και την εμπειρία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που έχει καταγραφεί στα βιβλία. Πιστεύω ότι αυτές οι θέσεις σχετίζονται με το γεγονός ότι κάποιες από αυτές τις θεωρίες δεν χρησιμοποιούν το Repertory, δεν χρησιμοποιούν τη Materia Medica, ή φτιάχνουν μία νέα Materia Medica. Γι’ αυτό πιστεύω ότι κάποιες από αυτές τις προσεγγίσεις δεν μπορούν να θεωρηθούν ομοιοπαθητικές.

Παπαμεθοδίου: Ίσως η εξήγηση βρίσκεται στο γεγονός ότι η Ομοιοπαθητική είναι τόσο δύσκολη και κάποιος μπορεί εύκολα να παρασυρθεί ψάχνοντας έναν συντομότερο τρόπο για να συνταγογραφήσει ένα φάρμακο.

Schroyens: Ναι, και μάλιστα έχει προβλεφθεί από τον v, με την εικόνα των ψημένων περιστεριών που πετούν προς το στόμα [1]. Την θυμάστε αυτή την αναφορά από το "Organon";

Παπαμεθοδίου: Θα θέλαμε να σας ευχαριστήσουμε για τη συνέντευξη που μας δώσατε, και εκ μέρους της ΕΕΟΙ για τη συμμετοχή σας στο συνέδριο. 1. Ιδιωματική έκφραση των λαών της κεντρικής Ευρώπης που χρησιμοποιεί ο Hahnemann στην υποσημείωση της παραγράφου 149. Εννοεί ότι δεν υπάρχει όφελος-επιτυχία χωρίς σημαντική προσπάθεια εκ μέρους του γιατρού.

Ενημέρωση για τους χρήστες του RADAR

Όσοι χρησιμοποιούν το Synthesis 9.1 μπορούν να το αναβαθμίσουν εγκαθιστώντας το Vithoulkas View 2006 από το site της Archibel (δημιουργού του RADAR) στη διεύθυνση: https://archibel.com/420+M5b0954472f9.html Με την εν λόγω αναβάθμιση λύνονται πολλά προβλήματα όσον αφορά στη λειτουργία του προγράμματος.