Κέρδος εταιριών, προβολή των φαρμάκων και κακή πληροφόρηση
Η προβολή του προϊόντος (φαρμάκου ή γενικότερα ιατρικής παρέμβασης), η κακή πληροφόρηση και τα οικονομικά μεγέθη λειτουργούν αποτελεσματικότερα από τις θεραπευτικές ανάγκες
Συχνά, στη συμβατική ιατρική, που θέλει να επαίρεται για τον άψογο επιστημονικό τρόπο διαχείρισης θεραπευτικών προβλημάτων, συναντάμε αντιφάσεις που δεν έχουν μόνο οικονομική επιβάρυνση για το κοινωνικό σύνολο αλλά και σημαντικές παρενέργειες, ώστε κατά μια μελέτη, να αντιπροσωπεύουν την τέταρτη έως έκτη αιτία θανάτου στις Η.Π.Α.
Για να γίνουν αντιληπτοί μερικοί μόνο παράγοντες που εμπλέκονται στις "αντιφάσεις" αυτές, ηρέηει να υπογραμμιστεί, το τεράστιο ποσό που καταναλώνεται, ως ποσοστό του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (Α.Ε.Π.) στις δαπάνες υγείας.
Στην Ελλάδα μόνο για τα φάρμακα, οι δαπάνες έφτασαν το 2003, το 2,75% του Α.Ε.Π. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη δαπάνη μετά τις στρατιωτικές (4% του Α.Ε.Π.) χωρίς να περιλαμβάνονται τα υπόλοιπα κόστη της υγειονομικής περίθαλψης. Μεταξύ του 1 990 και του 2003 το κόστος για τα φάρμακα εννιαπλασιάστηκε από 500 εκατομμύρια ευρώ σε 4.3 δισεκατομμύρια ευρώ. Αντίστοιχα στις Η.Π.Α. καταναλώνονται ετησίως 100 τρισεκατομμύρια δολάρια για φάρμακα. Σε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του Καθηγητού Ευτύχιου Βορίδη (Οικονομικός Ταχυδρόμος 1η Μαρτίου 2003 ) αναφέρεται :
"η υπόνοια ότι η φαρμακευτική βιομηχανία και δημόσιο συμφέρον δεν συμβαδίζουν πάντοτε", Ό φάκελος ενός υπό έγκριση φαρμάκου μπορεί να υπερβεί τις εκατό χιλιάδες σελίδες, που δήλοι ότι κανείς δεν τον γνωρίζει διεξοδικά" " το 30% των συμβολαίων (για την ανάπτυξη ενός φαρμάκου) προβλέπει το δικαίωμα της βιομηχανίας να αποσιωπήσει αρνητικά αποτελέσματα", " η ενημέρωση για το κάθε φάρμακο περιορίζεται στις ενδείξεις και τις παρενέργειες του φαρμάκου, ενώ σχεδόν ποτέ δεν διαλαμβάνει σύγκριση προς άλλα φάρμακα ή τη θέση του φαρμάκου στην ευρύτερη θεραπευτική .Το κύριο βάρος της προσπάθειας αφορά την προβολή του νέου φαρμάκου", 'η διαφήμιση του φαρμάκου (μέσω προσφορών, δώρων προς δημοσιογράφους ή ιατρούς ή μέσω ελεγχόμενων από την φαρμακοβιομηχανία επιτροπών εμπειρογνωμόνων) σπανίως ελεγχόμενη από τα κράτη, ενδέχεται να μην συμπορεύεται με ό,τι συμφέρει τον ασθενή", "το κόστος του φαρμάκου είναι συχνά τριακονταπλάσιο του βασικού κόστους, το δε επιχείρημα των εταιριών ότι καλύπτουν τη δαπάνη της έρευνας αμφισβητείται με το αντεπιχείρημα ότι το μεγαλύτερο ποσό καταναλώνεται στη διαφήμιση - διάδοση του φαρμάκου ".
Η επιρροή των φαρμακευτικών βιομηχανιών, άμεση και έμμεση παρεμβαίνει στους μηχανισμούς επιλογής φαρμάκων και υπηρεσιών υγείας. Το 1 994 στις Η.Π.Α., οι μεγαλύτερες εταιρείες παροχής υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης έχουν εξαγοραστεί αηό φαρμακοβιομηχανίες, ελέγχοντας 11 3 εκατομμύρια ανθρώπων συμβεβλημένων με οργανισμούς υγειονομικής κάλυψης, ι
Η ιατρική συνδέεται όλο και περισσότερο με τις αξίες της αγοράς και την κουλτούρα της βιομηχανίας.ι Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα τελευταία δυο χρόνια, θεραπείες που είχαν τύχει καθολικής αποδοχής αμφισβητήθηκαν έντονα, όπως θα δει κανείς παρακάτω (ή ακόμα καλύτερα ανατρέχοντας στις ίδιες τις μελέτες). Τα ερωτηματικά, που γεννιούνται, πρέπει να τεθούν υπό το πρίσμα των ανωτέρω αναφορών και όχι ως αναμενόμενα ανθρώπινα ή στατιστικά λάθη.
Θεραπεία με ιντερφερόνη και σκλήρυνση κατά πλάκας
Σε μια μετανάλυση για την αποτελεσματικότητα της ιντερφερόνης (INF) στην σκλήρυνση κατά πλάκας (Σ.Κ.Π.) διαπιστώθηκε ότι οι περισσότερες μελέτες είχαν αδυναμίες : παραδείγματος χάρη, υψηλά ποσοστά εγκατάλειψης της μελέτης από τους ασθενείς. Από ένα σύνολο διακοσίων εικοσιεπτά δημοσιεύσεων κρίθηκε κατ' αρχήν ότι μόνο εικοσιτέσσερις από αυτές ανήκουν στην κατηγορία των αξιόπιστων διπλών -τυφλών μελετών. Ύστερα όμως από προσεκτική ανάγνωση των εικοσιττεσάρων αυτών αποκλείστηκαν δεκαεπτά ακόμη για τη μη τήρηση των κανόνων του ερευνητικού πρωτοκόλλου, ώστε να φτάσουν για τελική κρίση μόνο επτά που πληρούσαν κατά το μάλλον ή το ήττον στοιχειωδώς τα ουσιαστικά κριτήρια. Αλλά και από αυτές τις επτά καμία δεν ήταν μεθοδολογικά απολύτως πλήρης και ειλικρινής χωρίς απόκρυψη ορισμένων στοιχείων. Σε ένα σύνολο κρίσιμων λεπτομερειών που θα έπρεπε να αναφερθούν γινόταν επιλεκτική μόνο αναφορά σε ορισμένες από αυτές. Στις επτά λοιπόν αυτές μελέτες μετά την μετανάλυση, δεν απεδείχθη παρά μόνο μια μέτρια προστατευτική δράση της INF, στον αριθμό των υποτροπών κατά τον πρώτο χρόνο θεραπείας μόνο, χωρίς να μπορέσει να αποδειχθεί αν οι ασθένειες υπό 1ΝΡ χρειάζονταν λιγότερες νοσηλείες και θεραπείες με κορτικοειδή από τους λαμβάνοντες INF.
Σε μια άλλη μελέτη για την αποτελεσματικότητα της INF στην ΣΚΠ θα πρέπει να χορηγείται το συγκεκριμένο φάρμακο σε δεκαοχτώ ασθενείς για τριάντα μήνες, για να καθυστερήσει η καθήλωση σε αναπηρική καρέκλα ενός μόνο ασθενούς κατά εννιά μήνες. Το κόστος για κάθε χρόνο ζωής με ποιότητα που κερδίζεται, υπολογίζεται σε ένα εκατομμύριο λίρες Αγγλίας (περίπου 1,45 εκατομμύρια ευρώ) και χαρακτηρίζεται ως ένα από τους λιγότερους δραστικούς τρόπους παρέμβασης για την βελτίωση της υγείας αυτών των ανθρώπων.
Θεραπεία ορμονικής υποκαταστάσεως (HRT)
Μέχρι πριν δύο χρόνια η χρήση HRT για τις εμμηνοπαυσιακές γυναίκες συνίστατο από την επίσημη βιβλιογραφία, με την επιφύλαξη του αδιευκρίνιστου, ακόμη τότε κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του μαστού. Δύο πολύ μεγάλες μελέτες μέσα στο 2002 και το 2003 κατέδειξαν: σχεδόν διπλασιασμό των καρδιοαγγειακών επεισοδίων (τον πρώτο χρόνο λήψης HRT), των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και το σοβαρών θρομβοεμβολικών επεισοδίων. Η βοήθεια που παρέχει η χρήση HRT για τις εξάψεις και την οστεοπόρωση, δεν μπορεί να δικαιωθεί λόγω των σοβαρών κινδύνων που αυτή εγκυμονεί. Ο αμερικάνικος οργανισμός φαρμάκων (FDA) προτείνει οι ίδιες οι γυναίκες αφού έχουν πλήρη γνώση των δεδομένων, να αποφασίσουν αν θα πάρουν HRT ή όχι: " προτείνουμε ότι αν διαλέξετε την HRT για τις εξάψεις ή την ξηρότητα του κόλπου ή αν την προτιμάτε από άλλες θεραπείες
για την πρόληψη της οστεοπόρωσης, πάρτε τη μικρότερη δόση για τη μικρότερη δυνατή διάρκεια ." 4,5,6,7
Η περίπτωση rofecoxib (Vioxx)
Η rofecoxib προωθήθηκε στην αγορά ως το φάρμακο με αντίφλεγμονώδη δράση και κατά 60% λιγότερες πιθανότητες να δημιουργήσει πεπτικά έλκη. Μέσα στους πέντε πρώτους μήνες κυκλοφορίας του φαρμάκου 42.000 ασθενείς το λάμβαναν μόνο στην Αγγλία. Από το 2001 όμως παρατηρήθηκε αύξηση των ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων, της ασταθούς στηθάγχης και των εμφραγμάτων του μυοκαρδίου σε ασθενείς που έπαιρναν το φάρμακο. Ένας διευθυντής καρδιολογίας είπε ότι: "από το 1999 είχε επισημανθεί στην εταιρία παραγωγής του φαρμάκου ότι υπήρχε σοβαρό πρόβλημα, θα μπορούσαν να το ελέγξουν με μεγαλύτερες μελέτες αλλά δεν το έκαναν. Ως αποτέλεσμα αυτού, μεταξύ 20.000 έως 160.000 ανθρώπων παρουσίασαν σοβαρά καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια. Η εταιρία κατηγορήθηκε όχι αν και γνώριζε αυτές τις σοβαρές παρενέργειες, τις υποβάθμισε σε συνεντεύξεις τύπου και στο διαφημιστικό της υλικό." Τελικά το φάρμακο αποσύρθηκε την 30/9/2004 αφού μια μελέτη έδειξε τετραπλασιασμό των σοβαρών θρομβοεμβολικών επεισοδίων (BMJ :2004 : 329 : 816).
του Φ. Μπόμπου, Ιατρός Παθολόγος - Ομοιοπαθητικός
Από το περιοδικό HomeoNews - Ομοιοπαθητικά Νέα , τεύχος 1, 2005
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Αποτυχία κατά ΐους θεραπευτικούς χειρισμούς αιτία της αναποτελεσματικότητας των χορηγούμενων φαρμακευτικών σκευασμάτων. (BMJ: 2003 : 326 : 895-6)
2. Interferons in relapsing remitting multiple sclerosis: as systematic review. (Lancet vol : 361-feb 15, 2003)
3. Newer long treatments for multiple sclerosis. (Clinical Neurology and Neurrosurgery 104 : 2002 :265-271)
4. Hormone replacement therapy. (BMJ USA: Editorial (2002) Sept484)
5. FDA issues advice to woman taking hormone replacement therapy. (BMJ : 2003 : 327 : 641)
6. Where are we now with HRT. (BMJ : 2004 : 328 : 357-358) 7 HRT doubles risk of breast canceT. (Times Aug. , 8 /2003)
7. FDA warns Merck over its promotion of rofecoxib.
8. US government ageing to investigate FDA over rofecoxib. (BMJ .2004 : 329 : 935)
9. Lessons from the withdrawal of rofecoxib. (BMJ 2004 329 :867- 868)
10. Incidence of adverse drug reactions on hospitalized patients. A met analysis of prospective studies. (JAMA : 1998 : 279 : 1200-05)
