Ψευδο-Κλασική Ομοιοπαθητική: Περιμένοντας τους Βαρβάρους

Στην προσπάθειά τους να αυτοπροωθηθούν, κάποιοι «Δάσκαλοι» προωθούν τις ανεπαρκώς δοκιμασμένες θεωρίες τους ως μέρος της Κλασικής Ομοιοπαθητικής, γεγονός που έχει προκαλέσει σύγχυση στη νέα γενιά ομοιοπαθητικών.

Πρόσφατα προσπαθήσαμε να συγκεντρώσουμε τις γνώμες διαφόρων ομοιοπαθητικών σχετικά με το τι θεωρούν πως σημαίνει «Κλασική Ομοιοπαθητική». Οι απαντήσεις, μερικές από τις οποίες δημοσιεύτηκαν στο τελευταίο τεύχος του Homeopathy Times, μας έκαναν να προβληματιστούμε έντονα, διερωτώμενοι τι πραγματικά σημαίνει ο όρος.

Ορισμένοι θεοσεβούμενοι άνθρωποι, οι οποίοι θέλουν να ασκούν ευσυνείδητα την Ομοιοπαθητική, έχουν με κάποιον τρόπο αναπτύξει την ιδέα ότι η συνταγογράφηση ενός και μόνο φαρμάκου συνιστά από μόνη της Κλασική Ομοιοπαθητική. Με κάθε σεβασμό στις ειλικρινείς τους προθέσεις, συχνά τους βλέπουμε να επιμένουν τόσο άκαμπτα στο πρώτο φάρμακο που συνταγογράφησαν, ώστε να μην κάνουν τίποτα περισσότερο από το να δίνουν placebo, ενώ ο ασθενής τους υποφέρει από μια οξεία κατάσταση που καλεί ξεκάθαρα για άμεση προσοχή και αγωγή. Από την άλλη, δεν τους ενοχλεί αν ο ασθενής τους καταφύγει σε αλλοπαθητικά (χημικά) αντί για ομοιοπαθητικά φάρμακα, μόνο και μόνο εξαιτίας του φόβου τους ότι θα αποκλίνουν από τον ορισμό του «κλασικού ομοιοπαθητικού».

Μια άλλη ομάδα κλασικών ομοιοπαθητικών πιστεύουν ότι η χρήση ενός νοσώδους (nosode) ή ενός «ενδιάμεσου» φαρμάκου, κατά τη διάρκεια της θεραπείας, μπορεί να φθείρει την εικόνα τους ως «κλασικών ομοιοπαθητικών». Ως εκ τούτου αποφεύγουν τη χρήση τέτοιων αντιμιασματικών, παρόλο που εμφανώς ενδείκνυνται. Θεωρούν επίσης πως τα νοσώδη στην Κλασική Ομοιοπαθητική θα πρέπει μόνο να χρησιμοποιούνται σαν ιδιοσυγκρασιακά φάρμακα. Παρόλο που κάποιοι κλασικοί ομοιοπαθητικοί τολμούν να παραδεχτούν ότι διακρίνουν την ανάγκη να χρησιμοποιηθεί κάποιο ενδιάμεσο φάρμακο, έχουν τον φόβο στο πίσω μέρος του μυαλού τους ότι συνταγογραφώντας το μπορεί να διαστρεβλώσουν τον ορισμό της «Κλασικής Ομοιοπαθητικής». Οι νεότεροι και ενθουσιώδεις κλασικοί (οι φοιτητές) θεωρούν πως η χρήση οποιουδήποτε μικρού φαρμάκου, ασχέτως του ονόματος και της προέλευσής του (π.χ., από το Arundo έως το Zingiber), μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ιδιοσυγκρασιακό φάρμακο από τον κλασικό ομοιοπαθητικό, ασχέτως του αν κατατάσσεται στα φάρμακα για οξείες ή χρόνιες καταστάσεις. Επίσης, αρέσκονται να λένε ότι όλα τα φάρμακα δρουν εξίσου βαθιά αν η ολική (και η ψυχοδιανοητική εικόνα) ταιριάζουν. Αυτή η αντίληψη είναι μέρος της εικόνας που έχουν για την Κλασική Ομοιοπαθητική.

Κάποιοι αθώοι νέοι ομοιοπαθητικοί είναι συχνά πιο ειλικρινείς από τους αρχαιότερους και πιστεύουν πιο έντονα ότι η κλασική ομοιοπαθητική πρακτική βασίζεται στην επιλογή του φαρμάκου το οποίο καλύπτει το κέντρο ή τον πυρήνα του ασθενούς, και πως αυτό μπορεί καλύτερα να εξακριβωθεί μελετώντας προσεκτικά τα όνειρα και τις διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις (delusions) του ασθενούς. Γι' αυτούς, η Κλασική Ομοιοπαθητική είναι αυτό και τίποτε άλλο.

Μια άλλη ομάδα κλασικών ομοιοπαθητικών υποστηρίζει σθεναρά την «πραγματική δυναμική διαταραχή», και θεωρούν ότι η Κλασική Ομοιοπαθητική θα πρέπει ουσιαστικά να αγνοεί την παθολογία ενός ασθενούς: καθώς η παθολογία είναι απλώς το αποτέλεσμα της δυναμικής διαταραχής, μπορούμε να την αγνοήσουμε εμπρός στην ολική είκονα της περίπτωσης. Γι' αυτούς τους κλασικούς ομοιοπαθητικούς που πιστεύουν στη «δύναμη» (dynamis), οι «συνταγογράφοι της παθολογίας» (όπως ειρωνικά τους αναφέρουν) είναι ασήμαντοι, αδαείς και υλιστές. Ο πραγματικός κλασικός συνταγογράφος, γι' αυτούς, είναι αυτός που αδιαφορεί εντελώς για την «ανόητη» παθολογία του ασθενούς.

Άλλοι κλασικοί ομοιοπαθητικοί πιστεύουν ότι η αραιή επανάληψη των δόσεων (μία ή δύο δόσεις κάθε δύο έως έξι μήνες) είναι που περιγράφει την Κλασική Ομοιοπαθητική. Κάποιος ο οποίος δίνει ένα φάρμακο πιο συχνά (για παράδειγμα, τρεις ή τέσσερις φορές την ημέρα για αρκετές ημέρες) είναι εγκληματίας και όχι κλασικός. Έχω δει ορισμένους δασκάλους Κλασικής Ομοιοπαθητικής που πολύ αυστηρά δεν επιτρέπουν στους ασθενείς τους να πάρουν αλλοπαθητικά φάρμακα, όπως ακεταμινοφαίνη (παρακεταμόλη) ή αντιφλεγμονώδη, όταν προσπαθούν να θεραπεύσουν εμπύρετα ή καταστάσεις άλγους που δεν ανταποκρίνονται, καθώς, σύμφωνα με αυτούς, κάτι τέτοιο αντιτάσσεται στις αρχές της Κλασικής Ομοιοπαθητικής. Οι ίδιοι, όμως, παίρνουν αντιβιοτικά και άλλα φάρμακα όταν εμφανίζουν πυρετό ή υποφέρουν από πνευμονία. Είδα έναν από αυτούς τους δασκάλους να αναζητά εναγωνίως χημικά φάρμακα όταν ο ίδιος υπέφερε από κολικό, ενώ πήγαινε στο αμφιθέατρο, όπου επρόκειτο να είναι ο κύριος ομιλητής περί Κλασικής Ομοιοπαθητικής. Ιδού η υποκρισία που ανθεί υπό τη σκιά της Κλασικής Ομοιοπαθητικής.

Ο ορισμός του κλασικού ομοιοπαθητικού περιλαμβάνει μερικά ακόμα προσόντα όπως τα αντιλαμβάνονται κάποιοι: ο κλασικός ξέρει να καταγράφει την περίπτωση με μεγάλη λεπτομέρεια, για 1-3 ώρες (μέχρι να δραπετεύσει ο ασθενής από το ιατρείο)· να ανασκάπτει βαθιά στο μυαλό του ασθενούς (μέχρι να ματώσει)· να δίνει εξαντλητικά ερωτηματολόγια στους ασθενείς για να τα συμπληρώσουν (μια ιδιαίτερα αγαπημένη ασχολία για τους νευρωσικούς)· να αναλύει τα όνειρα του ασθενή για να δει πόσο ευφάνταστα (σαν ταινία του Χόλιγουντ) η ιστορία του ονείρου μπορεί να ταιριάξει με τη ζωή του ασθενούς. Πρόσφατα, σε ένα πάρτι, η οικοδέσποινα, που ήταν ασθενής ενός ομοιοπαθητικού που συνταγογραφεί με βάση τα όνειρα, μου είπε: «Ξέρεις, αυτή την περίοδο, ο ομοιοπαθητικός μου επιμένει τόσο πολύ να καταγράφω τα όνειρά μου, που παρόλο που ποτέ έως τώρα δεν έβλεπα όνειρα, πλέον ονειρεύομαι τον ομοιοπαθητικό μου να με ρωτάει στο όνειρό μου για το όνειρο»...

Μια άλλη σχολή Κλασικής Ομοιοπαθητικής υποστηρίζει ότι το ιδιοσυγκρασιακό φάρμακο του ασθενούς πρέπει να παραμένει πάντα το ίδιο σε όλη του τη ζωή, ανεξαρτήτως του προβλήματος που αντιμετωπίζει. Μια παρόμοια αλλά ανώριμη ιδέα που είναι δημοφιλής στις κλασικές ομοιοπαθητικές σχολές, είναι ότι υπάρχει απολύτως μόνο ένα φάρμακο, το similinum, το οποίο μπορεί να βοηθήσει έναν ασθενή σε μια συγκεκριμένη στιγμή και πως κανένα άλλο ομοιοπαθητικό φάρμακο ή τίποτε άλλο στον κόσμο δεν θα μπορούσε να προσφέρει βοήθεια. Παρομοίως, πολλοί «δάσκαλοι» έχουν εξυμνήσει οι ίδιοι τις θεωρίες και τις φαντασιώσεις τους στο όνομα της Κλασικής Ομοιοπαθητικής. Δυστυχώς, στην Ομοιοπαθητική δεν υπάρχει ένας διεθνής ομοιοπαθητικός σύλλογος (όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας), ικανός να θεσπίσει και να εφαρμόσει κατευθυντήριες οδηγίες και όρια για την άσκησή της.

Ορισμένοι λειτουργοί της Κλασικής Ομοιοπαθητικής άρχισαν να πιστεύουν και να διδάσκουν ότι η διανοητική κατάσταση κατά την παιδική ηλικία και το συνοδό ιστορικό εκείνης της περιόδου είναι τα πιο σημαντικά στοιχεία για την επιλογή του φαρμάκου που ο ασθενής χρειάζεται σε κάθε στιγμή της ζωής του. Προχωρώντας ακόμα πιο πέρα, ορισμένοι ριψοκίνδυνοι ομοιοπαθητικοί ομιλούν για τη διανοητική κατάσταση του ασθενούς ακόμα και πριν από τον τοκετό. Η Ομοιοπαθητική, όπως μου ψιθύρισε στο αφτί ειρωνικά ένας ευρωπαίος συνάδελφος, έχει γίνει περισσότερο «πνευματική» απ' όσο ήταν στα χρόνια του Χάνεμαν!

Ένα άλλο ισχυρό ρεύμα υποστηρίζει ότι για να βρούμε το φάρμακο του ασθενούς θα πρέπει να τον συγκρίνουμε με την ουσία από την οποία προέρχεται το φάρμακο. Αυτήν τη θεωρία, ο Χάνεμαν την ονόμασε δόγμα των υπογραφών (doctrine of signatures) και την καταδίκασε έντονα, έτσι ώστε να αποτρέψει στο μέλλον τη χρήση της. Ακούγεται ενδιαφέρον να πούμε, για παράδειγμα, ότι το φυτό ανεμώνη (Pulsatilla) κινείται εύκολα με τον αέρα και άρα είναι υποχωρητική. Υπάρχουν, όμως, τόσα άλλα φυτά που λυγίζουν το ίδιο εύκολα με την ανεμώνη, αλλά πολύ φοβάμαι ότι δεν είναι υποχωρητικά. Οι συμβολικές αναλογίες έχουν φυσικά τη θέση και τη χρησιμότητά τους, αλλά είναι άδικο να τις αναφέρουμε στους μαθητές χωρίς να τους προειδοποιούμε για τους κινδύνους προκατάληψης που εμπεριέχουν. Αν αυτή η προσέγγιση είναι αρκετά εφαρμόσιμη ώστε να τη θεωρήσουμε κλασική, τότε ένα φάρμακο που παρασκευάζεται από την μπανάνα θα πρέπει να είναι το καλύτερο αφροδισιακό.

Μια άλλη ιδέα που προκαταλαμβάνει τους μαθητές και τους κάνει άκαμπτους είναι ότι η γλώσσα του σώματος και οι χειρονομίες υποδεικνύουν το φάρμακο. Για παράδειγμα, οι ασθενείς ιδιοσυγκρασίας Nat-m δεν γέρνουν προς το μέρος του ομοιοπαθητικού κατά τη συνέντευξη, αντίθετα με τους ασθενείς ιδιοσυγκρασίας Phosphorus. Πρόκειται για λανθασμένη και παραπλανητική αντίληψη, καθώς έχουμε παρατηρήσει ακριβώς το αντίθετο σε πολλές περιπτώσεις. Και αυτό δεν είναι, φυσικά, το μοναδικό παράδειγμα.

Η Κλασική Ομοιοπαθητική είναι, αναμφίβολα, σπουδαία. Ο συντάκτης αυτού του άρθρου είναι υπερήφανος να αποκαλείται δάσκαλος της Κλασικής Ομοιοπαθητικής. Στην πανεπιστημιακού επιπέδου ομοιοπαθητική εκπαίδευση στην Ινδία δεν χρησιμοποιείται πουθενά ο προσδιορισμός «κλασική» στα προγράμματα σπουδών. Ο όρος «Κλασική Ομοιοπαθητική» επινοήθηκε και χρησιμοποιήθηκε στα τέλη του 20ού αιώνα από διάφορους ομοιοπαθητικούς οι οποίοι ασκούν και καταλαβαίνουν το νόημά της διαφορετικά, σύμφωνα με τις γνώσεις, την εμβρίθεια, την κατάρτιση, τις προκαταλήψεις και τις εμμονές τους.

Έχει ελάχιστο ενδιαφέρον για εμάς (τους κλασικούς ομοιοπαθητικούς) ο ακριβής ορισμός. Έχει, όμως, σημασία για όλους εκείνους που πρόκειται να γίνουν (κλασικοί) ομοιοπαθητικοί γιατροί. Πολλοί από τους συναδέλφους μας που ασκούν σωστά την Ομοιοπαθητική, αλλά ίσως όχι με τρόπο που κατανοούν οι υπόλοιποι κλασικοί ομοιοπαθητικοί, αισθάνονται κάποιες φορές απόκληροι. Και οι εντυπωσιακές επιτυχίες τους στη θεραπεία περιστατικών, καθώς και η όλη δουλειά τους δεν γνωστοποιείται στους υπόλοιπους συναδέλφους της «Κλασικής Ομοιοπαθητικής». Όμως, ποιος είναι ο πραγματικός χαμένος σε αυτές τις περιπτώσεις;

Στην προσπάθειά τους να αυτοπροωθηθούν, κάποιοι «δάσκαλοι» προωθούν τις ανεπαρκώς δοκιμασμένες θεωρίες τους ως μέρος της Κλασικής Ομοιοπαθητικής, γεγονός που έχει προκαλέσει σύγχυση στη νέα γενιά ομοιοπαθητικών. Πολλές νεότερες ιδέες που επιβάλλονται στο όνομα της Κλασικής Ομοιοπαθητικής, όπως οι ιδέες που αναφέρονται στον πυρήνα των φαρμάκων και στις κεντρικές ιδιότητές τους, σε παρερμηνευμένες ιδέες περί ουσίας, στη χρήση των ονείρων, των αφηγήσεων, της μουσικής κ.λπ., έχουν δημιουργήσει προκαταλήψεις και εμμονές και έχουν προκαλέσει διάφορα εμπόδια στην ευρύτερη εφαρμογή της ομοιοπαθητικής material medica. Τέτοιες εστιασμένες προσεγγίσεις στην κατανόηση της material medica είναι για μένα προφανές ότι έχουν περιορίσει την ευελιξία στην εφαρμογή του Νόμου των Ομοίων. Είμαι βέβαιος ότι θα έρθει πάλι ο καιρός που η περιορισμένη θέασή μας θα διευρυνθεί, που θα ανοίξουμε τα μάτια μας και θα προσπαθήσουμε με ανοιχτό μυαλό να καταλάβουμε εκ νέου την Ομοιοπαθητική.

Όταν άρχισα την ομοιοπαθητική μου εκπαίδευση, περίπου προ δεκαπενταετίας, άκουσα για την Κλασική Ομοιοπαθητική. Θεωρούσα ότι θα πρέπει να είναι συνώνυμη με την Ομοιοπαθητική του Χάνεμαν που τότε μελετούσα. Τώρα, όμως, έχω αρχίσει να συνειδητοποιώ ότι αυτό που σήμερα ονομάζουμε Κλασική Ομοιοπαθητική απομακρύνεται από την Ομοιοπαθητική του Χάνεμαν.

Ίσως κάποιοι αναγνώστες παραπονεθούν γιατί επαναλαμβάνω όσα συζητήθηκαν στο προηγούμενο τεύχος. Θεωρώ, πάντως, ότι η επανάληψη άλλης μίας δόσης σε διάστημα τεσσάρων μηνών επιτρέπεται από όλους τους τύπους κλασικών ομοιοπαθητικών. Οι οδηγίες του Κεντ υπαγορεύουν την επανάληψη της χορήγησης έως ότου το φάρμακο αρχίσει να δρα...

Των Dr. Rajesh Shah και Dr. Rupal Shah από το περιοδικό Homoeopathy Times, 1995, τχ. 2
Μετάφραση: Αριστοτέλης Βάθης, ειδ. ψυχίατρος - ψυχοθεραπευτής, ομοιοπαθητικός, βιοχημικός
Από το περιοδικό HomeoNews, τεύχος 19