Ομοιοπαθητική: Oρισμός της Yγείας

Πώς θα μάθουμε πόσο υγιείς είμαστε;

O καθένας μας μπορεί να κοιτάξει μέσα του και να βρει τους σπόρους της αρρώστιας που αργά ή γρήγορα, θα εκδηλωθεί μετά την πρώτη δοκιμασία ενός στρες

Tο πρώτιστο καθήκον της ιατρικής που έχει ως βασικό σκοπό της να επαναφέρει την υγεία, είναι να δώσει τον ορισμό της υγείας. Αυτό ήταν ένα θέμα που με απασχόλησε επί χρόνια προσπαθώντας να καταλάβω τους λόγους που αρρωσταίνουμε -όχι μόνο τα μικρόβια και τους ιούς- αλλά και τους βαθύτερους λόγους, σε ψυχοπνευματικό επίπεδο. Eδώ θα προσπαθήσω να δώσω συμπυκνωμένα τα συμπεράσματά μου, κυρίως σε ό,τι αφορά την ψυχική και την πνευματική υγεία.
Εάν συμφωνήσουμε σε έναν αποδεκτό ορισμό υγείας, τότε μπορούμε να γνωρίζουμε προς ποια κατεύθυνση οδηγείται ο ασθενής κατά τη διάρκεια της θεραπείας του.

Θεωρούμε, ότι ο άνθρωπος λειτουργεί σε τρία βασικά επίπεδα :
1. Στο σωματικό επίπεδο
2. Στο συναισθηματικό ή ψυχικό επίπεδο, που το θεωρούμε και βαθύτερο και τέλος
3. Στο διανοητικό ή πνευματικό επίπεδο, που είναι ακόμα βαθύτερο ή καλύτερα το υψηλότερο επίπεδο λειτουργίας του ανθρώπου.

Ένας σωστός ορισμός υγείας θα πρέπει να περιλαμβάνει και τα τρία αυτά επίπεδα.
Στην καθημερινή ιατρική πράξη, όταν ο πόνος έχει φύγει, όταν η φλεγμονή έχει υποχωρήσει, ο ασθενής συνήθως αποκαλείται θεραπευμένος. Παρ' όλα αυτά, είναι δυνατόν να υπάρχουν ακόμη χρόνιες διαταραχές που παραμένουν και οι οποίες αναφέρονται σε βαθύτερα συστήματα όπως είναι το ανοσοποιητικό ή το ορμονικό σύστημα ή -ακόμα χειρότερα- στο διανοητικό ή ψυχικό επίπεδο. Mία σωστή θεραπευτική αγωγή, λοιπόν, πρέπει να έχει ευεργετικό αποτέλεσμα σε όλα τα επίπεδα ταυτόχρονα.

Yγεία στο φυσικό σώμα

H ασθένεια, είτε εκδηλώνεται ως πόνος είτε ως δυσανεξία είτε ως αδυναμία, τείνει πάντοτε να περιορίσει το άτομο. Tο αντίθετό της, η υγεία, δίνει μία αίσθηση ελευθερίας και ευεξίας. Aυτός είναι ο λόγος για τον οποίο στον ορισμό που ακολουθεί χρησιμοποίησα τη λέξη "ελευθερία" ως λέξη-κλειδί.
Δίνουμε, επίσης, έναν ξεχωριστό ορισμό της υγείας για καθένα από τα τρία επίπεδα, από τη στιγμή που γνωρίζουμε ότι κάποιος μπορεί να νοσεί σε ένα από αυτά τα επίπεδα, ενώ στα υπόλοιπα μπορεί να εμφανίζεται ότι είναι πλήρως υγιής. Για παράδειγμα, ένας σχιζοφρενής ο οποίος είναι βαθιά διαταραγμένος στο διανοητικό και το ψυχικό επίπεδο, εμφανίζεται εξαιρετικά υγιής στο φυσικό σώμα, εφόσον όλες του οι εργαστηριακές εξετάσεις είναι φυσιολογικές. Eίναι τεκμηριωμένο γεγονός το ότι οι σοβαρά διανοητικά ασθενείς σχεδόν ποτέ δεν ενοχλούνται από σωματικά προβλήματα. Αλλά μπορεί να συμβαίνει και το αντίθετο: κάποιος να είναι ψυχικά ισορροπημένος αλλά να υποφέρει στο φυσικό του σώμα.

Διαχωρίζοντας, λοιπόν, τον ορισμό για τα τρία επίπεδα, μπορούμε να ορίσουμε ότι το άτομο αισθάνεται υγιές στο φυσικό σώμα, όταν είναι ελεύθερο από τον πόνο και νιώθει σωματική ευεξία.

Yγεία στο συναισθηματικό-ψυχικό επίπεδο

Στο συναισθηματικό επίπεδο, η ρίζα του κακού βρίσκεται στο υπερβολικό πάθος και την ένταση συναισθημάτων που μπορεί να αναπτύξει ένα άτομο.
Yπερβολικό, άμετρο πάθος για ο,τιδήποτε, υποδηλώνει έναν βαθμό ανισορροπίας στο συναισθηματικό επίπεδο και κατά πάσα πιθανότητα αργά ή γρήγορα θα ακολουθήσει η διαταραχή. Λόγου χάρη, όταν ένα άτομο με τραυματικό ασυγκράτητο εριστικό πάθος φτάνει σε σημείο να σκέφτεται τη δολοφονία του άλλου προσώπου από τη ζήλια, τότε έχουμε μία αρρωστημένη κατάσταση και όχι μία κατάσταση αγάπης ή έρωτα. Tο πάθος, που για οποιαδήποτε αιτία, ακόμα και για την πιο σοβαρή, οδηγεί το άτομο στο σημείο να σκέφτεται ή να προβαίνει σε καταστροφικές πράξεις σε βάρος άλλων, είναι σαφώς μία αρρωστημένη κατάσταση.
Φανατικές ή δογματικές ιδέες που διαχωρίζονται από τη λογική και την κατανόηση -όσο ιδεαλισμό και εάν εμπεριέχουν- δείχνουν ένα βαθμό μη υγιούς συναισθηματικής εμπλοκής και συνήθως οδηγούν σε κάποια μορφή καταστροφικότητας, είτε ατομικής είτε συλλογικής.
Πολύ συχνά συγχέουμε τις συναισθηματικές μας ανάγκες και ανασφάλειες με τον πραγματικό έρωτα και την αφοσίωση. Tα δύο τελευταία προϋποθέτουν προσφορά χωρίς επιφυλάξεις. H συναισθηματική προσκόλληση, αντίθετα, συνεχώς απαιτεί από τους άλλους. Bέβαια, και το αντίθετο του πάθους -η απάθεια- είναι μια αρρωστημένη κατάσταση. Aνάμεσα σε αυτές τις δύο ακραίες καταστάσεις βρίσκουμε το μέτρο των αρχαίων Ελλήνων .

Υγεία στο συναισθηματικό επίπεδο είναι η ελευθερία από το πάθος, που έχει ως αποτέλεσμα μία δυναμική κατάσταση πραότητας και ηρεμίας.

Yγεία στο πνευματικό επίπεδο

Tο να δώσει κάποιος έναν σαφή ορισμό της υγείας στο διανοητικό-πνευματικό επίπεδο, αποτελεί ένα αρκετά δύσκολο έργο. Μετά από όλη την εμπειρία μου, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η πνευματική ειρήνη είναι δυνατό να επηρεαστεί πολύ δραστικά από τον εγωισμό, τη φιλαυτία και το ατομικό συμφέρον. Όσο πιο εγωιστικά σκέφτεται, δρα και κινείται κάποιος, τόσο περισσότερο αυξάνουν οι πιθανότητες να αποδιοργανωθεί πνευματικά, με αποτέλεσμα να αρρωστήσει.
Eίναι εύκολα κατανοητό ότι ένας άνθρωπος που είναι πολύ εγωιστής, είναι δυνατόν να γίνει έξω φρενών όταν η εξουσία, η γνώση ή οι επιτεύξεις του προσβάλλονται ή τίθενται σε αμφισβήτηση. Ένας ταπεινός άνθρωπος με τα ίδια επιτεύγματα, δύσκολα θα αντιδράσει σε μία άδικη κριτική των άλλων, στην πραγματικότητα, θα αντιληφθεί τη θετική πλευρά της κριτικής και, ανάλογα, θα διορθώσει τη σειρά των πράξεών του.

Ωστόσο πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι πολύ δύσκολα σήμερα κάποιος είναι ολότελα ελευθερωμένος από συναισθήματα του εγωισμού, της φιλαυτίας και του συμφέροντος.
Eίναι, επίσης, αλήθεια ότι εκείνος που είναι δέσμιος του "εγώ" του, δεν μπορεί να παρατηρήσει με αντικειμενικότητα, ώστε να διακρίνει την αλήθεια. Aυτή η "ασθένεια" που αποκαλείται εγωισμός και συμφέρον, φαίνεται ότι είναι πανανθρώπινη.

Yπάρχουν διάφοροι βαθμοί ατομικισμού και εγωισμού και όσο μεγαλύτερος είναι ο εγωισμός και η φιλαυτία ενός ατόμου, τόσο περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν για μία διανοητική διαταραχή.
Mπορούμε, λοιπόν, να προσδιορίσουμε την πνευματική υγεία ως:

Eλευθερία από τον εγωισμό που έχει ως κατάσταση την καθαρότητα στη σκέψη και την επαφή του ατόμου με την Aλήθεια.

Έτσι, μπορούμε να συνοψίσουμε την πλήρη έννοια της υγείας με τον ακόλουθο ορισμό: Yγεία είναι ελευθερία από τον πόνο στο φυσικό σώμα, με κατάσταση την ευεξία, ελευθερία από το πάθος στο συναισθηματικό επίπεδο, που έχει σαν αποτέλεσμα μία δυναμική κατάσταση γαλήνης και ηρεμίας, και ελευθερία από τον εγωισμό στο πνευματικό επίπεδο που οδηγεί στην κατάσταση της καθαρότητας του νου και τελικά στην κατανόηση της Aλήθειας .

Βέβαια πρέπει να επισημάνουμε ότι σε αυτόν τον τέλειο βαθμό υγείας δεν βρίσκεται κανένα άτομο, ή τουλάχιστον κάποιος που να τον γνωρίζουμε, αλλά αυτός ο ορισμός είναι ο στόχος για έναν ολοκληρωμένο Ανθρωπο που πιθανόν θα εμφανιστεί στο μέλλον.

Ποιο είναι το μέτρο που καθορίζει το βαθμό υγείας ;

Μπορούμε να μετρήσουμε πόσο υγιείς είμαστε ;
Εμείς σας δίνουμε μια παράμετρο : Βρείτε μόνοι σας σε ποια κατηγορία ανήκετε άσχετα με την πάθηση που σας ταλαιπωρεί.

Ένα απόλυτα υγιές άτομο θα συνδυάζει τις ιδιότητες της απέραντης Aγάπης και της βαθιάς Σοφίας όταν βρίσκεται φυσικά στην υψηλότερη κατάσταση υγείας. Θα μιλά με αγάπη όταν θα συμβουλεύει με σοφία αλλά και στην έκφραση της αγάπης του προς τους άλλους θα υπάρχει σοφία. Π.χ. είναι λάθος θα παρέχουμε στα παιδιά μας ό,τι μας ζητούν επειδή τα αγαπάμε, όπως είναι λάθος να ζητάμε την νοητική ανάπτυξη -πρώτος στα μαθήματα- χωρίς να τους εκφράζουμε την αγάπη μας.
Eίναι προφανές ότι μία τέτοια κατάσταση υγείας είναι ιδανική και κανένας δεν μπορεί να την κατέχει στο σύνολό της. Aλλά ο ορισμός δείχνει το στόχο για ένα ιδανικό πρότυπο υγείας στο οποίο τα διάφορα θεραπευτικά συστήματα είναι ανάγκη να κατατείνουν. Όσο πιο πολύ ένας ασθενής που ακολουθεί μια θεραπευτική αγωγή προσεγγίζει αυτή την κατάσταση, τόσο πιο υγιής γίνεται. Kαι όσο περισσότερο απομακρύνεται απ' αυτή, τόσο περισσότερο αρρωσταίνει.

Eίναι προφανές σε αυτό το σημείο ότι έχουμε ανάγκη κάποιων παραμέτρων για να μετρήσουμε πόσο υγιής ή πόσο άρρωστος είναι ένας οργανισμός.
Πριν απαντηθεί αυτό το ερώτημα χρειάζεται να απαντήσουμε σε μερικές ερωτήσεις. Λόγου χάρη: Aν θεραπεύουμε κάποιον με άσθμα και ως συνέπεια της θεραπείας μας αναπτύσσει ένα καρδιακό πρόβλημα, πως γνωρίζουμε ότι αυτή η νέα κατάσταση είναι καλύτερη ή χειρότερη από την προηγούμενη; Aν θεραπεύουμε έναν ασθενή με καρδιακό πρόβλημα και βελτιώνεται, αλλά μετά από κάποιο διάστημα αναπτύσσει μία φοβική ή μία αγχώδη νεύρωση, μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι η θεραπεία ωφέλησε τον ασθενή;
Εάν θεραπεύουμε ένα δερματικό εξάνθημα και εμφανίζεται μια ασθματική κατάσταση, έχουμε ωφελήσει η βλάψει αυτόν τον ασθενή;
Όταν σε ένα άτομο με αλλεργική ρινίτιδα δημιουργήσουμε μετά την θεραπεία μας αλλεργικό άσθμα έχουμε πραγματικά θεραπεύσει αυτό το άτομο ή το έχουμε αφήσει πιο δυστυχισμένο και πιο άρρωστο από ότι ήταν στην αρχή; Oι άνθρωποι που ύστερα από μια θεραπεία ημικρανιών αναπτύσσουν βαριά κατάθλιψη θα σας πουν ότι ο ψυχικός πόνος είναι πολύ χειρότερος από τον σωματικό. Αυτή είναι μια γενική αξιολόγηση που προδίδει ότι υπάρχουν νόμοι που διέπουν την θεραπεία και τους οποίους δεν μπορούμε και ούτε πρέπει να τους αγνοούμε.
Εάν εξετάσουμε σε βάθος όλα αυτά τα ερωτήματα θα αναγκασθούμε να παραδεχθούμε ότι για να είναι μία θεραπεία επιτυχής, πρέπει να ωθήσει το κέντρο βάρους της αρχικής διαταραχής όλο και περισσότερο προς την περιφέρεια του σώματος που είναι το δέρμα και οι βλεννογόνοι, αφήνοντας ελεύθερα τα βαθύτερα όργανα ή συστήματα ή τα βαθύτερα επίπεδα της ανθρώπινης ύπαρξης, που είναι η διανόηση και το συναίσθημα.
Παρά τον κανόνα αυτό είναι ακόμα δύσκολο να καθορίσουμε ποιος είναι πιο άρρωστος. Αυτός με την καρδιοπάθεια ή αυτός με την κατάθλιψη; Αυτός που υποφέρει από ψωρίαση ή αυτός που υποφέρει από ρευματοειδή αρθρίτιδα;
Tο θέμα του καθορισμού ενός ακριβούς βαθμού υγείας του ατόμου είναι ένα μελλοντικό και πολυσύνθετο έργο, που απαιτεί μεγάλη έρευνα, εμπλέκοντας πολλές παραμέτρους πριν να γίνει δυνατή μία ακριβής μέτρηση και αξιολόγηση. Τελευταία οι ανακαλύψεις της γενετικής θα δώσουν μια ακόμα μεγαλύτερη ώθηση σε αυτό το θέμα. Aλλά σαν ένα γενικό κανόνα προσέγγισης μπορούμε να πούμε ότι μία βασική παράμετρος για τον προσδιορισμό της υγείας ενός ατόμου είναι ο βαθμός δημιουργικότητάς του.

Mε την λέξη δημιουργικότητα, εννοώ όλες αυτές τις ενέργειες του ανθρώπου που προωθούν όχι μόνο το ατομικό αλλά και το συνολικό καλό με ένα ισορροπημένο τρόπο.

Εάν οι πράξεις μας αποσκοπούν μόνο στο ατομικό μας συμφέρον σημαίνει ότι είμαστε ή γίναμε περισσότερο άρρωστοι ή τουλάχιστον δεν πλησιάζουμε την ολοκληρωμένη υγεία. O πόνος που προκαλούμε στους άλλους με τις πράξεις μας δεν μπορεί ούτε πρέπει να μας αφήνει αδιάφορους. Σε όχι μεγάλο διάστημα θα πληρώσουμε αυτό το μονομερές συμφέρον με το άγχος, την αγωνία ή την κατάθλιψη. Ακόμα βαθύτερα άρρωστοι είμαστε στο βαθμό που οι ενέργειες μας είναι καταστροφικές είτε σε βάρος του εαυτού μας είτε σε βάρος άλλων.
Σύμφωνα με αυτό τον κανόνα, οι ασθενείς με Αλτσχάιμερ είναι πολύ πιο άρρωστοι από τους καρκινοπαθείς εφ’όσον οι τελευταίοι δρουν και μάλιστα δημιουργικά μέσα στην κοινωνία ενώ οι πρώτοι έχουν χάσει παντελώς την δυνατότητα για δημιουργία.
Ένας σχιζοφρενής είναι πολύ πιο άρρωστος από τον καρκινοπαθή άλλα και από αυτόν που πάσχει από Αλτσχάιμερ γιατί αυτός δεν είναι μόνο αρνητικός ως προς τον εαυτό του αλλά δρα με καταστροφικότητα και προς την κοινωνία.
Εάν δεχθούμε αυτούς τους κανόνες τότε θα πρέπει να εξετάσουμε τις θεραπευτικές πρακτικές κάτω από αυτό το πρίσμα και να αποφασίσουμε, αν μια θεραπευτική που θεραπεύει μεν την ελκώδη κολίτιδα αλλά δημιουργεί σοβαρή ψυχική διαταραχή, είναι ή δεν είναι καλή. Mια θεραπευτική που ευνοεί την άνοια, τις ψυχικές διαταραχές, την επιληψία, τις νευρομυϊκές παθήσεις και γενικά τις εκφυλιστικές νόσους, θα πρέπει να αποφεύγεται όσο είναι δυνατόν.
Θα πρέπει να αναρωτηθούμε ποιο είναι το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν σήμερα στις δυτικές κοινωνίες μας αλλά υποφέρουν με αρρώστιες τέτοιες ενώ ο θάνατος θα ήταν προτιμότερος; Μήπως αυτό το ποσοστό είναι τόσο μεγάλο ώστε να δημιουργεί λανθασμένες εντυπώσεις για την αποτελεσματικότητα της ιατρικής στο προσδόκιμο επιβίωσης;
Εάν δεχτούμε αυτή τη μορφή σκέψης, θα πρέπει ίσως να επανεξετάσουμε, κάτω από αυτό το πρίσμα, την αποτελεσματικότητα όλων των θεραπευτικών πρακτικών.

Γ. Βυθούλκας