Κεφαλαλγίες και ομοιοπαθητική

Αντί άλλης εισαγωγής θα ήταν προτιμότερο να παραθέσουμε μερικά ενδεικτικά στατιστικά στοιχεία που πιστεύουμε ότι αναδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο τη συχνότητα αλλά και την σημαντικότητα του προβλήματος που διαπραγματευόμαστε σε αυτό το άρθρο, στην καθ' ημέρα ιατρική πράξη. Σύμφωνα λοιπόν με διάφορες στατιστικές μελέτες, το 50%ο των ασθενών που επισκέπτονται τον γιατρό, παραπονούνται και για πονοκέφαλο. Επίσης το 65% του γενικού πληθυσμού αναφέρει, περιοδικές έστω κεφαλαλγίες, αλλά μόνο το 20%> αυτών προσέρχονται για εξέταση και αναζητούν γενικά ιατρική φροντίδα. Εξάλλου σύμφωνα με μελέτη που έγινε στο New York Hospital, η συχνότητα της κεφαλαλγίας κυμαινόταν μεταξύ του 21%> και 46%> των εξετασθέντων. Στις ΗΠΑ η ετήσια συχνότητα για το 1977 ήταν 4.300 περιπτώσεις στους 100.000 κατοίκους. Ο Kurtzke υπολόγισε ότι το ετήσιο ποσοστό των ημικρανιών είναι 250 περιπτώσεις στους 100.000 κατοίκους ενώ το ποσοστό των υπόλοιπων μορφών κεφαλαλγίας είναι 2.000 στα 100.000 άτομα.

---

Αρχικά θα αναφερθούμε συνοπτικά στους μηχανισμούς, στην κατάταξη, την αιτιολογία και την εργαστηριακή διερεύνηση των κεφαλαλγιών από την «κλασσική» άποψη και κατόπιν στην ομοιοπαθητική προσέγγιση του προβλήματος.

Οι μηχανισμοί λοιπόν, μέσω των οποίων προκαλούνται οι πονοκέφαλοι είναι αρκετοί. Ανάμεσα τους θα επισημάνουμε:
1. Διάταση και διεύρυνση έξω - ή ένδοκρανιακών αγγείων. Σε αυτό το μηχανισμό αποδίδονται οι ημικρανίες.
2. Σύσπαση αυχενικών μυών.
3. Μεταβολές στην ενδοκράνια πίεση. Εδώ αναφερόμαστε στις κεφαλαλγίες που οφείλονται σε ενδοκράνιους όγκους.
4. Αύξηση της πίεσης σε διάφορες κοιλότητες του κρανίου (κόλποι, κόγχοι, μύτη, δόντια κ.α.)

Η αιτιολογία και κατάταξη των κεφαλαλγιών ποικίλλει: Συνοπτικά θα χωρίζαμε τις κεφαλαλγίες σε πέντε κατηγορίες:
Α) Χρόνιες κεφαλαλγίες (κεφαλαλγία τάσης, ημικρανία, κεφαλαλγία στα πλαίσια αυχενικού συνδρόμου κ.α.)
Β) Οξείες ή υποξείες κεφαλαλγίες (ενδοκράνια αιμορραγία, όγκοι, λοιμώξεις κ.λπ.)
Γ) Κεφαλαλγία που οφείλεται σε μη νευρολογικές παθήσεις (αρτηριακή υπέρ- ή υπόταση, υπογλυκαιμία, διαθλαστικές ανωμαλίες, κ.α.)
Δ) Κεφαλαλγία που περιγράφεται στα πλαίσια ειδικών συνδρομών (μετά έντονο βήχα, μετά σωματική κόπωση κ.α.)
Ε) Νευραλγίες (Νευραλγία τριδύμου κ.α.)

Οι συχνότερες κεφαλαλγίες είναι οι ακόλουθες:
1. Κεφαλαλγία τάσης
2. Ημικρανία
3. Αυχενική κεφαλαλγία
4. Κεφαλαλγία λόγω όγκου στον εγκέφαλο
5. Μετατραυματικές κεφαλαλγίες
6. Οδοντικές ή οφθαλμικές κεφαλαλγίες.

Ας αναφέρουμε όμως μερικά σημαντικά στοιχεία που αφορούν τις συχνές αυτές κεφαλαλγίες.

1. Κεφαλαλγία τάσης:

Εντοπίζεται συνήθως στο ινίο της και συνδέεται κυρίως με ένταση, σωματικής ή ψυχικής φύσεως που αντιμετωπίζει το άτομο. Ο μηχανισμός πρόκλησης της είναι η σύσπαση διαφόρων ομάδων μυών της κεφαλής και του αυχένα, γι' αυτό συχνά βοηθούν ιδιαίτερα διάφορες τεχνικές χαλάρωσης των μυών παράλληλα βέβαια με τη φαρμακευτική αγωγή.

2. Ημικρανία:

Κλινικά σαν ημικρανία ορίζουμε την μονόπλευρη - χωρίς αυτό να είναι απαραίτητο - παροξυντική κεφαλαλγία, της εμφάνισης της οποίας προηγείται «αύρα» δηλαδή πρόδρομα συμπτώματα οπτικού ή άλλου αισθητικού χαρακτήρα φαινόμενα και η οποία συνοδεύεται από διάφορα συμπτώματα συνηθέστατα έντονη ναυτία ή εμετούς. Υπάρχουν διάφοροι τύποι ημικρανίας: κοινή κλασσική, αθροιστική, ημιπληγική, ημικρανίες παιδικής ηλικίας κ.α., η περιγραφή των οποίων όμως ξεφεύγει από τους στόχους του άρθρου αυτού.

3. Αυχενική κεφαλαλγία:

Πρόκειται για την κεφαλαλγία που περιγράψαμε στα πλαίσια του «αυχενικού συνδρόμου». Η αιτία της είναι συνήθως οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις της Σ.Σ., η αρτηριοσκλήρυνση ή τραυματισμοί και συνοδεύεται από ζάλη ή ιλίγγους, εμβοές και νευραλγικούς πόνους.

Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στην αναγκαιότητα λήψης λεπτομερούς ιστορικού από τον ασθενή που θα αναφέρεται:
- στην αρχή της κεφαλαλγίας
- στη διάρκεια της, τη συχνότητα της
- την εντόπιση της
- το «ωράριο» της
- την ύπαρξη «αύρας»
- τις επιδεινώσεις ή καλυτερεύσεις της κ.λπ.

Η εργαστηριακή προσπέλαση της κεφαλαλγίας περιλαμβάνει αιματολογικές εξετάσεις (Γενική αίματος, ΤΚΕ κ.λπ.) όπως και ακτινολογικές εξετάσεις (ακτινογραφίες κρανίου, αυχενικής μοίρας Σ.Σ., παραρινίων κόλπων, αξονική ή μαγνητική τομογραφία κ.α.).

Βέβαια άλλες από αυτές αποτελούν εξετάσεις «ρουτίνας» και άλλες είναι «κατευθυνόμενες» όταν υποψιαζόμαστε ύπαρξη σοβαρών νοσολογικών καταστάσεων που να υποκρύπτονται της κεφαλαλγίας.

Όμως παρά την προσεκτική κατάταξη και περιγραφή των κεφαλαλγιών από την αλλοπαθητική ιατρική η θεραπεία - η οποία σε τελευταία ανάλυση είναι αυτή που ενδιαφέρει τον ασθενή - που μας προτείνει, είναι μόνο συμπτωματική εκτός από τις λίγες περιπτώσεις όπου υπάρχει συγκεκριμένη νόσος πίσω από τους πονοκεφάλους.

Σε αυτό το σημείο δηλαδή στο θεραπευτικό τμήμα της ιατρικής παρέμβασης είναι που υπερέχει συντριπτικά η Ομοιοπαθητική Ιατρική αφού από τη φύση της η ομοιοπαθητική θεραπευτική δεν μπορεί να έχει μόνο συμπτωματικό χαρακτήρα.

Ας δούμε όμως πιο συγκεκριμένα την ομοιοπαθητική αντίληψη και προσπέλαση των κεφαλαλγιών αφού αυτές αποτελούν και στην καθ' ημέρα ομοιοπαθητική πράξη ένα πολύ συχνό πρόβλημα. ʼλλωστε σύμφωνα με μια πρόσφατη στατιστική έρευνα του Κέντρου Ομοιοπαθητικής Ιατρικής το 38,4% των προσερχόμενων ασθενών παραπονούνται και για κεφαλαλγίες περιστασιακού έστω χαρακτήρα.

Ο ομοιοπαθητικός τρόπος προσέγγισης των διαφόρων νοσολογικών οντοτήτων είναι κατ' ανάγκη ολιστικός, δηλαδή προσεγγίζει και εξετάζει τα φαινόμενα με συνθετικό και διαλεκτικό τρόπο χωρίς να τα απομονώνει από τη γενικότερη βιολογική διαδικασία του ασθενούς. Ετσι βέβαια στο συγκεκριμένο θέμα που διαπραγματευόμαστε, το πρόβλημα δεν έγκειται στο να προσέλθει κάποιος ασθενής στο ομοιοπαθητικό ιατρείο με μια διάγνωση του τύπου: «ημικρανία» ή «κεφαλαλγία τάσεως» κ.λπ., αλλά να τοποθετήσουμε το συγκεκριμένο πρόβλημα στο «βιολογικό γίγνεσθαι» του οργανισμού του έτσι ώστε η παρέμβαση μας να είναι όσο το δυνατόν βαθύτερη και επομένως αποτελεσματικότερη.

ʼλλωστε ο ιδρυτής της Ομοιοπαθητικής Ιατρικής S. Hahnemann αναφέρει χαρακτηριστικά στο «Οργανον της Θεραπευτικής Τέχνης» και στην υποσημείωση Β' της & 81: «... Πόσο καταχρηστικά και πολυσήμαντα ονόματα δεν υπάρχουν που κάτω από το καθένα από αυτά εννοούνται άκρως διαφορετικές καταστάσεις... και λόγω του ονόματος τους τις θεραπεύουν με το συνηθισμένο, καθιερωμένο τρόπο!...» και καταλήγει: «... Απ' όλα αυτά αποδεικνύεται ότι αυτά τα άχρηστα και καταχρηστικά ονόματα ασθενειών δεν επιτρέπεται να έχουν καμιά επιρροή στον τρόπο θεραπείας ενός αληθινού θεραπευτή, ο οποίος ξέρει ότι δεν πρέπει να κρίνει και να θεραπεύει τις αρρώστειες σύμφωνα με την ομοιότητα των ονομάτων ενός μόνο συμπτώματος, αλλά σύμφωνα με το σύνολο των συμπτωμάτων της ατομικής κατάστασης κάθε ξεχωριστού αρρώστου, του οποίου τα πάθη έχει καθήκον να εποπτεύσει προσεκτικά, δεν επιτρέπεται όμως ποτέ να τις προϋποθέτει (τις ασθένειες)».

Ο Hahnemann σε αυτή την παράγραφο καθορίζει με ευκρίνεια την ομοιοπαθητική προσέγγιση και στο πρόβλημα των κεφαλαλγιών και που παρά την παρέλευση περίπου 150 χρόνων από τότε που διατύπωσε αυτές τις σκέψεις του και παρά την συζητήσιμη έστω, πρόοδο της ιατρικής εξακολουθεί να επιβεβαιώνεται πλήρως στην καθ' ημέρα ομοιοπαθητική πράξη.

Αρχικά λοιπόν από άποψη αιτιολογίας θα είχαμε σαν ομοιοπαθητικοί γιατροί να επισημάνουμε κάτι σε σχέση με την αδρή κλασσική αιτιολογία που παραθέσαμε στο πρώτο τμήμα του άρθρου. Αυτό το κάτι αναφέρεται στον αναμφισβήτητο ψυχοσωματικό χαρακτήρα της πλειονότητας των κεφαλαλγιών αν και το συγκεκριμένο αυτό θέμα δεν αποτελεί κριτήριο ή προϋπόθεση της ομοιοπαθητικής παρέμβασης μας.

Λόγω της φύσης της ομοιοπαθητικής προσέγγισης στον ασθενή, ο ομοιοπαθητικός γιατρός έχει τη δυνατότητα ή και το προνόμιο αν θέλετε να έρχεται σε επαφή με τη γενικότερη λειτουργία του οργανισμού του ασθενούς και επομένως να αντιλαμβάνεται πλήρως το πλαίσιο στο οποίο εξελίσσεται η διαταραχή. Έτσι εξετάζοντας με προσοχή αφενός το εν γένει εσωτερικό περιβάλλον του ασθενούς δηλαδή τις καταβολές του και τις ιδιαίτερες ευαισθησίες και τάσεις του, αφετέρου το εξωτερικό του περιβάλλον προσεγγίζοντας με ενδελέχεια όλο το πλέγμα των σχέσεων που αναπτύσσει στα πλαίσια του μικρό- και μάκρο- κοινωνικού του περιβάλλοντος, μπορεί και αποκαλύπτει πλήρως το βάθος και την έκταση της διαταραχής.

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονίσουμε ότι ο οργανισμός αποτελεί ένα υψηλής οργάνωσης ανοικτό προς το περιβάλλον σύστημα, που δρα με κυβερνητικό και ολιστικό τρόπο, ρυθμίζοντας μέσω της ζωτικής ενέργειας που τον διαποτίζει, όλες τις αντιδράσεις του με τέτοιο τρόπο, ώστε να κρατά την γενικότερη διαταραχή του οργανισμού στα πιο περιφερειακά επίπεδα (όργανα - λειτουργίες) του, διαφυλάσσοντας έτσι την ακεραιότητα των πιο εσωτερικών και σημαντικών (ουσιωδών) οργάνων και λειτουργιών του. Με αυτή τη λογική οι πονοκέφαλοι αποτελούν την απάντηση του οργανισμού σε κάποιο στρες ψυχικό ή σωματικό και συνιστούν, αφού δεχθήκαμε ότι ο οργανισμός δρα με κυβερνητικό τρόπο, την καλύτερη δυνατή απάντηση του στο στρες αυτό. Ίσως εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι συχνά έχουμε πονοκεφάλους μετά καταπιεστικές αλλοπαθητικές θεραπείες περισσότερο περιφερειακών συμπτωμάτων π.χ. καταπίεση δερματοπαθειών μετά χρόνια χρήση κορτιζονούχων αλοιφών, αφού με αυτό τον τρόπο καταπιέζουμε την απάντηση του οργανισμού στο δεδομένο στρες άρα η διαταραχή πιθανότατα προχωρεί σε πιο εσωτερικά τμήματα του οργανισμού.

Αυτή ακριβώς η ομοιοπαθητική προσέγγιση μας κάνει να θεωρούμε ότι ο πονοκέφαλος συχνότατα, ή τέλος πάντων πολύ πιο συχνά απ' ότι η αλλοπαθητική ιατρική θεωρεί, αντικατοπτρίζει μία γενικότερη δυσαρμονία στο σωματικό ή στο ψυχικό επίπεδο του ασθενούς ή συχνότατα και στα δύο.

Κάτω από αυτό το πρίσμα ίσως δεν έχει ιδιαίτερο νόημα η αναφορά μας σε κάποια Ομοιοπαθητικά Φάρμακα που η στατιστική έρευνα έδειξε ότι συχνότερα χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση των κεφαλαλγιών αφού σίγουρα πριν τη χορήγηση τους επιβάλλεται η λήψη ενός λεπτομερούς ομοιοπαθητικού ιστορικού που η μελέτη του μπορεί να αναδείξει εικόνα διαφόρων φαρμάκων, άλλωστε είναι γνωστή η έκφραση ότι στην ομοιοπαθητική «δεν υπάρχουν ασθένειες αλλά μόνο ασθενείς».

Παρ' όλα αυτά όμως θα επιχειρήσουμε μία τέτοια αναφορά αφού η στατιστική ανάδειξη της συχνότητας κάποιων φαρμάκων πιθανότατα αναδεικνύει μία πιθανή οργανοτροπική σχέση τους με το κεφάλι που στην προκειμένη περίπτωση είναι το όργανο φυσικά, με μιά ευρύτερη διάσταση του όρου, όπου εστιάζεται η ένταση.

Θα περιγράψουμε συνοπτικά τη συμπτωματολογία ορισμένων από τα φάρμακα που η έρευνα μας έδειξε ότι συνταγογραφούνται συχνότερα στις κεφαλαλγίες και που η συμπτωματολογία τους στους πονοκεφάλους είναι αρκετά ενδιαφέρουσα. Η αναφορά μας βέβαια είναι ενδεικτική και θα περιοριστούμε στα χαρακτηριστικά συμπτώματα, χωρίς να επεκταθούμε σε λεπτομέρειες που άλλωστε έχουν ειδικό ενδιαφέρον. Η έρευνα μας έδειξε ότι τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα φάρμακα στους πονοκεφάλους είναι: το Natrum munaticum, η Ignatia, η Pulsatilla, το Sulphur, η Belladonna, η Bryonia κ.α.

Τέλος θα έπρεπε να μιλήσουμε και για την πρόγνωση των κεφαλαλγιών με την ομοιοπαθητική θεραπεία που όπως προαναφέραμε είναι άριστη. Ο οργανισμός διεγειρόμενος από το σωστά επιλεγμένο ομοιοπαθητικό φάρμακο συνήθως ανταποκρίνεται άμεσα και αποκαθιστά σε άλλοτε άλλο χρόνο την υγεία του ασθενούς.

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονίσουμε μερικά, χρήσιμα θεωρούμε, πράγματα. Πρώτα θα πρέπει να επισημάνουμε μία σημαντική ιδιαιτερότητα της ομοιοπαθητικής θεραπείας που αναφέρεται στην έκφραση «... αποκαθιστά... την υγεία του ασθενούς». Σύμφωνα με την ομοιοπαθητική θεραπευτική η αποκατάσταση της υγείας του ασθενούς δεν αφορά μόνο την ανακούφιση - βελτίωση ενός συμπτώματος που συνηθέστατα είναι και παροδική αλλά αναφέρεται στη συνολική και βαθειά βελτίωση της λειτουργίας του οργανισμού, βελτίωση που συνδέεται με την αύξηση της δημιουργικής δραστηριότητας του ατόμου και στα τρία επίπεδα του οργανισμού, δηλαδή στο διανοητικό, στο ψυχοσυναισθηματικό και στο σωματικό. Ετσι κατά την ομοιοπαθητική θεραπεία των κεφαλαλγιών βελτιώνονται εκτός απ' αυτές και πολλά από τα συνυπάρχοντα προβλήματα του ασθενούς.

Ένα δεύτερο σημείο άξιο προσοχής αποτελεί η έκφραση «...σωστά επιλεγμένο ομοιοπαθητικό φάρμακο...». Εχει ενδιαφέρον το σημείο αυτό γιατί πρέπει να γίνει απόλυτα σαφές ότι μόνο το σωστό ομοιοπαθητικό είναι αυτό που θα διεγείρει αποτελεσματικά την άμυνα του οργανισμού του ασθενούς και θα έχει σαν συνέπεια την ουσιαστική βελτίωση της υγείας του ασθενούς.

Τέλος ένα τρίτο ενδιαφέρον σημείο βρίσκεται στην έκφραση «...αποκαθιστά σε άλλοτε άλλο χρόνο την υγεία...». Επισημαίνουμε αυτό το σημείο γιατί συνήθως διαφέρει από ασθενή σε ασθενή ο χρόνος της αποθεραπείας. Αυτό συμβαίνει για όπως τονίσαμε και προηγουμένως στην ομοιοπαθητική μας ενδιαφέρει η κατάσταση όλου του οργανισμού και επομένως ο απαιτούμενος χρόνος για την ολοκλήρωση της θεραπείας ποικίλλει και εξαρτάται από τη γενικότερη κατάσταση υγείας του ασθενούς δηλ. από το συμπορομαρτουντα προβλήματα του, την κληρονομική του προδιάθεση κ.λπ.

Το άρθρο αυτό είχε σαν στόχο να παρουσιάσει συνοπτικά τις δύο θεραπευτικές προσεγγίσεις, την ομοιοπαθητική και την αλλοπαθητική, σε ένα τόσο κοινό πρόβλημα προσπαθώντας να φωτίσει τις ιδιαίτερες αποχρώσεις τους και καθιστώντας έτσι προφανή την υπεροχή της ομοιοπαθητικής αντιμετώπισης του προβλήματος αφού αυτή με τα χωρίς οποιαδή ποτε παρενέργεια ή αντένδειξη φάρμακα που χρησιμοποιεί, επιτυγχάνει τη θεραπεία των κεφα λαλγιών αλλά και την αποκατάσταση της γενικότερης υγείας του οργανισμού και όχι μόνο την περιστασιακή και συμπτωματική αντιμετώπιση τους. Ας ελπίσουμε ότι πετύχαμε το σκοπό μας. Σε επόμενα τεύχη θα αναφερθούμε στην ομοιοπαθητική προσέγγιση και άλλων συχνών παθολογικών προβλημάτων στοχεύοντας στην πληρέστερη ενημέρωση σας.

της Συντακτικής Επιτροπής
Από το περιοδικό Ομοιοπαθητική Ιατρική, τεύχος 4