Ο βρεφικός ίκτερος

Πολλές μητέρες αισθάνονται μπερδεμένες σχετικά με το βρεφικό ίκτερο. Οι περισσότερες γυναίκες δεν ασχολούνται καθόλου με το όλο θέμα, μέχρι τη στιγμή που το μωρό τους παρουσιάζει ίκτερο και τότε συνήθως, είτε δέχονται αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με το τι είναι καλύτερο να γίνει, είτε αισθάνονται να βρίσκονται τελείως στο έλεος του ιατρικού προσωπικού.

Όταν γεννήθηκε το πρώτο μου παιδί, ούτε καν ήξερα ότι ο ίκτερος θα μπορούσε να αποτελέσει πρόβλημα. Είχα κάποια φίλη που το μωρό της είχε ένα "μαύρισμα" μετά τη γέννα, αλλά αργότερα αντό του έφυγε. Σκέψτηκα ότι ήταν ίσως κάτι φυσιολογικό. Επομένως, έμεινα έκπληκτη όταν μου είπαν οι γιατροί, την τρίτη μέρα μετά τη γέννα, ότι η κόρη μου είχε πολύ αυξημένη χολερυθρίνη (έφτασε την ανώτερη τιμή της μέσα στην πρώτη εβδομάδα, 17 χιλιοστόγραμμα χολερυθρίνης ανά εκατοστό τον λίτρου αίματος ή mg/dl) και ότι θα χρειαζόταν να κάνει φωτοθεραπεία τις επόμενες ημέρες για να μεταβολιστεί η χολερυθρίνη, δηλαδή να πέσει η τιμή της στα φυσιολογικά επίπεδα.

Αυτό σίγουρα δεν ήταν ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση για το ξεκίνημα του θηλασμού. Η κόρη μου ζύγιζε λίγο λιγότερο από τρία κιλά, είχε γεννηθεί έξι εβδομάδες πιο νωρίς από το αναμενόμενο και είχε δυσκολίες με το θηλασμό. Ήταν πολύ νυσταγμένη, το αντανακλαστικό του θηλασμού της δεν ήταν πολύ δυνατό και το στόμα της ήταν μικρό. Δεν μπορούσα να τη βάλω να πιάσει σωστά το στήθος και ήμουνα πολύ αναστατωμένη γι αυτό. (Από την άλλη πλευρά, ήμουν ευγνώμων για το ό,τι αυτά ήταν και τα μόνα προβλήματα που αντιμετώπιζε σαν πρόωρο μωρό.) Από τη στιγμή που ξεκίνησε τη φωτοθεραπεία, την έβλεπα μόνο για είκοσι λεπτά κάθε τέσσερις ώρες και αυτές τις φορές ήταν πάντα κοιμισμένη. Ίσως να ήταν εξουθενωμένη από το κλάμα, αλλά γενικά τόσο ο ίκτερος όσο και το γεγονός ότι ένα μωρό είναι πρόωρο, το κάνουν πιο νυσταγμένο. Ήταν πολλούς μήνες αργότερα, όταν ασχολήθηκα με το Σύνδεσμο Θηλασμού La Leche League, που συνειδητοποίησα ότι ίσως να είχα αντιμετωπίσει διαφορετικά την κατάσταση, αν ήμουνα καλύτερα ενημερωμένη. Μέσα από την εμπειρία που είχα με την κόρη μον, καταλαβαίνω τώρα την αξία της μάθησης - πριν τη γέννα - τρόπων για να αποφύγει κανείς ή να μειώσει τον ίκτερο και τις επιλογές που μια μητέρα έχει σχετικά με τη θεραπεία του. Αλλά πριν εξετάσουμε αυτά τα θέματα και τη σχέση μεταξύ θηλασμού και ίκτερον, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε τους διαφορετικούς τύπους βρεφικού ίκτερου.

Ο ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΙΚΤΕΡΟΣ

Ίκτερος είναι ο χρωματισμός του δέρματος με κίτρινο χρώμα που προκαλείται από την αύξηση της χολερυθρίνης στο αίμα. Περίπου τα μισά από τα φυσιολογικά, τελειόμηνα μωρά παρουσιάζουν ίκτερο που αρχίζει συνήθως από τη δεύτερη μέχρι την πέμπτη ημέρα της ζωής τους.

Το έμβρυο μέσα στη μήτρα χρειάζεται περισσότερα ερυθρά αιμοσφαίρια για τη δέσμευση του οξυγόνου από το αίμα και τη μεταφορά του στα κύτταρα του σώματος, μιας και δέχεται λιγότερο οξυγόνο από ό,τι ένα μωρό που αναπνέει. Όταν όμως γεννηθεί, αυτά τα πλεονάζοντα ερυθρά αιμοσφαίρια καταστρέφονται από τον οργανισμό γιατί του είναι πλέον άχρηστα. Η χολερυθρίνη, που είναι μια ουσία με κίτρινο χρώμα, σχηματίζεται σαν ένα υποπροϊόν αυτής της διαδικασίας καταστροφής.

Η χολερυθρίνη απομακρύνεται από την κυκλοφορία του αίματος μέσω του συκωτιού και αποβάλλεται από τον οργανισμό μέσω των κενώσεων του μωρού. Το συκώτι ενός νεογέννητου χρειάζεται συνήθως μερικές ημέρες για να μπορέσει να επεξεργαστεί τη συσσώρευση της πλεονάζουσας χολερυθρΐνης στο αίμα. Ο βρεφικός ίκτερος που προέρχεται από αυτή την επιβράδυνση στην επεξεργασία, ονομάζεται "φυσιολογικός ίκτερος". Ο φυσιολογικός ίκτερος συνήθως φτάνει την ανώτερη τιμή του την τρίτη ή τέταρτη ημέρα της ζωής του μωρού και συνήθως δεν ξεπερνάει τα 12 mg/dl.

Ο φυσιολογικός ίκτερος μπορεί να χειροτερέψει, με υψηλότερα επίπεδα χολερυθρίνης στο αίμα, αν το μωρό δε θηλάσει σύντομα και συχνά μετά τη γέννα. Αν δεν πάρει αρκετό πρωτόγαλα (ή πύαρ, το πρώτο γάλα μετά τη γέννα) τις πρώτες ημέρες της ζωής του, μπορεί να μην έχει γρήγορα τις πρώτες του κενώσεις που περιέχουν αρκετή χολερυθρίνη, με αποτέλεσμα να είναι πιο επιρρεπές στο να παρουσιάσει σοβαρότερα προβλήματα με το φυσιολογικό ίκτερο.

Ο ΙΚΤΕΡΟΣ ΠΟΥ ΕΚΔΗΛΩΝΕΤΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΕΜΠΤΗ ΗΜΕΡΑ

Αυτός ο τύπος ίκτερου πιστεύεται ότι οφείλεται σε κάποιο παράγοντα μέσα στο γάλα ορισμένων μητέρων, ο οποίος φαίνεται ότι παρατείνει ή καθυστερεί την αποβολή της πλεονάζουσας χολερυθρίνης. Πολλές φορές αυτός ο τύπος ίκτερου λέγεται και "ίκτερος από μητρικό γάλα".

Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν διάφορες θεωρίες, δεν είναι ξεκάθαρος ο τρόπος που συμβαίνει αυτό. Η επικρατέστερη θεωρία είναι ότι κάποιο συστατικό στο γάλα ορισμένων γυναικών αυξάνει την επαναπορρόφηση της χολερυθρίνης από τα κόπρανα του μωρού, μέσω του εντέρου, πίσω στην κυκλοφορία του αίματος. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι το γάλα από μητέρες που τα μωρά τους παρουσίασαν "ίκτερο από μητρικό γάλα", μπορεί να αυξάνει σημαντικά το ρυθμό αυτής της επαvαπoρρόφησης (Alonso, 1991).

Κάποτε πίσιευαν ότι αυτός ο τύπος ίκτερου ήταν πολύ σπάνιος και διαφορετικός από το φυσιολογικό. Πρόσφατες έρευνες όμως έχουν δείξει ότι ο παρατεταμένος ίκτερος είναι πολύ πιο συνηθισμένος, με το ένα τρίτο των μωρών που θηλάζουν να τον παρουσιάζουν και άλλο ένα τρίτο να έχει αυξημένη χολερυθρίνη σε ηλικία δύο ή τριών εβδομάδων (Alonso, 1991). Σήμερα λοιπόν, αντί αυτός ο ίκτερος να θεωρείται παθολογικός, αναγνωρίζεται σαν "μια φυσιολογική επέκταση του φυσιολογικού βρεφικού ίκτερου" (Gartner, 1994). Επίσης, λόγω του μεγάλου αριθμού υγιών μωρών που θηλάζουν και παρουσιάζουν αυτό τον τύπο ίκτερου ή απλώς υψηλές τιμές χολερυθρίνης, έχει ανατραπεί η άποψη ότι ο "ίκτερος του μητρικού γάλακτος" είναι μια αρρώστεια ή κάποιο σύνδρομο και θεωρείται πια "ένα αναμενόμενο φυσιολογικό στάδιο στην ανάπτυξη των βρεφών" (Gartner, 1996).

Ο ΙΚΤΕΡΟΣ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΠΡΩΤΟ 24ΩΡΟ

Υπάρχει και μια τρίτη σημαντική κατηγορία ίκτερου που λέγεται παθολογικός ίκτερος. Ασυμφωνίες στον τύπο αίματος μεταξύ της μητέρας και του βρέφους που μπορούν να προκαλέσουν την καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων του μωρου, είναι και η κυριότερη αιτία. Το μωρό συνήθως παρουσιάζει ίκτερο αμε'σως μετά τη γέννα ή μέσα στο πρώτο εικοσιτετράωρο και τα επίπεδα της χολερυθρίνης αυξάνονται πολύ γρήγορα. Σε αυτή την περίπτωση, η θεραπευτική αγωγή είναι συνήθως απαραίτητη, αλλά ο θηλασμός μπορεί και πρέπει να συνεχιστεί.

ΕΝΑ ΜΩΡΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΥΣ ΑΠΟ ΕΝΑ ΤΥΠΟ ΙΚΤΕΡΟΥ

Η παρουσία ενός από αυτούς τους τρεις τύπους ίκτερου δεν αποκλείει και την παρουσία κάποιου άλλου, δηλαδή ένα μωρό μπορεί να έχει περισσότερους από έναν τύπο.

Για παράδειγμα, στη δική μου περίπτωση, η κόρη μου πήρε ελάχιστο πρωτόγαλα και ώριμο γάλα μέχρι την τρίτη ή τέταρτη ημέρα της ζωής της, με αποτέλεσμα ο ίκτερος που παρουσιάστηκε στην αρχή (και ο οποίος ήταν εμφανής την τρίτη ημέρα) να χειροτερέψει λόγω των ανεπαρκών θηλασμών και των λιγοστών κενώσεων, καθώς επίσης και από το γεγονός ότι η κόρη μου ήταν πρόωρη. Τα πρόωρα μωρά έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν ίκτερο γιατί το συκώτι τους, που επεξεργάζεται και αποβάλλει τη χολερυθρίνη, είναι ακόμα πιο ανώριμο. Αλλά απτή δεν ήταν ίσως και η μόνη αιτία. Ο παιδίατρος υποπτευόταν ότι το γάλα μου περιείχε τον παράγοντα που προκαλεί τον "ίκτερο από μητρικό γάλα". Από τη στιγμή που γυρίσαμε στο σπίτι, θήλαζε καλά και οι τιμές της χολερυθρίνης σταθεροποιήθηκαν στα 12 με 13 mg/dl, αλλά δεν συνέχισαν να πέφτουν όσο γρήγορα αναμενόταν.

Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι ένα μωρό που θηλάζει και που παρουσιάζει ίκτερο επειδή δε θήλασε αρκετά συχνά τις πρώτες ημέρες, έχει και περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσει "ίκτερο από μητρικό γάλα". Οι Auerbach και Gartner (1987) πιστεύουν ότι ένα μωρό που έχει θηλάσει συχνά και έχει αποβάλλει γρήγορα το μηκώνιο (τα πρώτα σκουρόχρωμα και κολλώδη κόπρανα του μωρού) έχει λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσει προβλήματα σε σχέση με τον παράγοντα μέσα στο μητρικό γάλα που προκαλεί τον "ίκτερο από μητρικό γάλα". Η δική μου εμπειρία το επιβεβαιώνει αυτό, μιας και το δεύτερο παιδί μου - που επίσης θήλασε - δεν παρουσίασε κανένα ίχνος ίκτερου, αν και μου είχαν πει να περιμένω "ίκτερο από μητρικό γάλα" και στα επόμενα μωρά μου.

ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΗΣ ΥΨΗΛΗΣ ΧΟΛΕΡΥΘΡΙΝΗΣ

Η υπερβολική χολερυθρίνη σε ένα μωρό αποτελεί αιτία ανησυχίας, γιατί η χολερυθρίνη είναι τοξική στα κύτταρα. Τα κύτταρα του εγκεφάλου που καταστρέφονται από αυτή δεν ξαναναπτύσσονται, ούτε αναπλάθονται. Επομένως, το τελικό αποτέλεσμα πολύ υψηλών επιπέδων χολερυθρίνης μέσα στον οργανισμό, που έχουν αφεθεί χωρίς καμιά θεραπευτική αγωγή, είναι η εγκεφαλοπάθεια από χολερυθρίνη ή πυρηνικός ίκτερος. Αυτό σημαίνει ότι η χολερυθρίνη έχει περάσει μέσα στον εγκέφαλο και έχει καταστρέψει ένα μέρος του. Παρ'όλο που αυτό είναι πολύ σπάνιο σήμερα, μπορεί να υπάρξουν ελαφρές συνέπειες χωρίς πλήρως εμφανιζόμενο πυρηνικό ίκτερο, ειδικά σε πρόωρα μωρό. Συγκεκριμένα, ο "ίκτερος από μητρικό γάλα" δεν οδηγεί σε πυρηνικό ίκτερο. Μέχρι σήμερα όμως, δεν έχουν γίνει συστηματικές έρευνες πάνω στην ανάπτυξη αυτών των παιδιών.

Η γρήγορη αύξηση της χολερυθρίνης θεωρείται πολύ πιο επικίνδυνη από μια αργή αύξηση.

ΠΡΟΛΗΨΗ

Η πρόληψη του ίκτερου έχει οφέλη και για τη μητέρα και για το μωρό, βοηθώντας και τους δυο να αποφύγουν τους ενδεχόμενους κινδύνους που αυτός ενέχει. Μπορεί συγχρόνως να βοηθήσει και στην αποφυγή άλλων ταλαιπωριών, όπως τον πόνο από τις επαναλαμβανόμενες εξετάσεις αίματος, τον πιθανό αποχωρισμό της μητέρας από το μωρό της λόγω της φωτοθεραπείας ή κάποιας άλλης θεραπευτικής αγωγής, τη σύγχυση των θηλών ή κάποια άλλα προβλήματα θηλασμού αν δωθούν στο μωρό τεχνητές θηλές, τα έξοδα και την ανησυχία κατά τη διάρκεια της νοσηλείας και την πιθανότητα του προσωρινού απογαλακτισμού.

Η κόρη μου, σαν πρόωρο μωρό, είχε περισσότερες πιθανότητες να έχει προβλήματα με τον ίκτερο επειδή το συκώτι της ήταν ανώριμο. Εκ των υστέρων, συνειδητοποίησα επίσης ότι οι δυσκολίες που είχε με το θηλασμό τις πρώτες ημέρες, συνέβαλαν σημαντικά στον ίκτερο που παρουσίασε. Όπως ανακάλυψα αργότερα, το κυριότερο πράγμα που μπορεί να κάνει μια μητέρα για να προλάβει τον ίκτερο είναι να αρχίσει να θηλάζει γρήγορα και συχνά τις πρώτες ημέρες, τουλάχιστον κάθε δύο ώρες καθ'όλη τη διάρκεια του εικοσιτετράωρου.

Έρευνες που σύγκριναν ομάδες νεογέννητων που θήλαζαν σε διαφορετικά διαστήματα, επιβεβαίωσαν ότι αυτά που θήλαζαν πιο συχνά είχαν χαμηλότερη χολερυθρίνη. Αυτό συμβαίνει γιατί το πύαρ, το πρώτο γάλα που εμφανίζεται μετά τη γέννα, έχει καθαρτική δράση. Επομένως, όσο πιο συχνά θηλάζει ένα μωρό, τόσο πιο συχνά έχει κενώσεις, συνήθως μία κένωση μετά από κάθε γεύμα, με αποτέλεσμα να αποβάλλει όλο το μυκώνιο γρήγορα και μαζί του και την πλεονάζουσα χολερυθρίνη.

Εκτός από το να αρχίσει μια μητέρα να θηλάζει γρήγορα και συχνά το μωρό της μετά τη γέννα, μπορεί επίσης να βοηθήσει στην πρόληψη του ίκτερου με το να αποφύγει τα συμπληρώματα από ζαχαρό-νερό, που δίνονται συνήθως στα μωρά στα περισσότερα μαιευτήρια. Έρευνες έχουν δείξει ότι αυτά τα συμπληρώματα μπορεί στην πραγματικότητα να αυξήσουν τα επίπεδα της χολερυθρίνης επειδή παρεμβαίνουν στο θηλασμό και σαν αποτέλεσμα έχουν την καθυστέρηση της αποβολής του μυκώνιου. Ένα μωρό που είναι χορτάτο με ζαχαρόνερο έχει λιγότερες πιθανότητες να ενδιαφερθεί για το θηλασμό. Επίσης, η πιθανή σύγχυση από τη χρήση τεχνητών θηλών μπορεί να επιδεινώσει τις δυσκολίες. Επειδή μόνο το 2% της χολερυθρίνης αποβάλλεται από τα ούρα, σε σύγκριση με το 98% που αποβάλλεται από τις κενώσεις του μωρού, η ιδέα του "ξεπλύματος" του ίκτερου με συμπληρώματα από νερό ή ζαχαρόνερο δεν ευσταθεί.

Στη δική μου περίπτωση, επειδή η κόρη μου δε θήλαζε καλά, το γάλα μου δεν κατέβηκε γρήγορα και επειδή δεν πήρε αρκετό πρωτόγαλα, δεν απέβαλε αμέσως το μυκωνιο. Επίσης, επειδή δε θήλαζε καλά, το προσωπικό πίστευε ότι χρειαζόταν ζαχαρόνερο κάτι που την έκανε να ενδιαφέρεται ακόμα λιγότερο για το θηλασμό. Αν και γεννήθηκε σε ένα μεγάλο πανεπιστημιακό νοσοκομείο, κανένας δε φαινόταν να γνώριζε τη σχέση μεταξύ αποτυχίας στο θηλασμό και ίκτερου.

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΜΙΑ ΜΗΤΕΡΑ ΠΡΙΝ ΤΗ ΓΕΝΝΑ

Ο πιο εύκολος τρόπος για να αποφύγει μια μητε'ρα τα προβλήματα είναι να συζητήσει αυτό το θέμα με το γιατρό της πριν τη γέννα. Μετά τη γέννα μπορεί να είναι, είτε κουρασμένη, είτε συναισθηματικά ευάλωτη και επομένως λιγότερο σίγουρη για τον εαυτό της.

Μια μητέρα μπορεί να ρωτήσει το γιατρό της για τον τρόπο που αντιμετωπίζουν στο μαιευτήριο τον ίκτερο σε ένα υγιές, τελειόμηνο μωρό, όταν αυτός είναι μικρότερος των l5mg/dl, καθώς επίσης και τις συνηθισμένες θεραπείες για τις περιπτώσεις πιο σοβαρού ίκτερου.

Αξίζει τον κόπο μια μητέρα να πάρει εκ των προτέρων και να έχει μαζί της όταν θα πάει στο μαιευτήριο, γραπτές οδηγίες από το γιατρό της, που να αναφέρουν ότι θα πρέπει να έχει γρήγορη και συχνή επαφή με το μωρό της αμέσως μετά τη γέννα για να θηλάσει και ότι δεν θα πρέπει να του δίνονται καθόλου συμπληρώματα.

Ο ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΙΚΤΕΡΟΥ

Ανεξάρτητα με τον τύπο ίκτερου ποι έχει ένα μωρό, ο συνεχής και συχνός θηλασμός μπορεί να το βοηθήσει να καθαρίσει τον οργανισμό του από τη χολερυθρί νη, μιας και αυξάνει τον αριθμό των κενώσεων του μωρού. Στη δική μου περίπτωση, από τη στιγμή που εμφανίστηκε ο ίκτερος στηι κόρη μου θα μπορούσα να είχα επιμείνει vc μου επιτραπεί να δοκίμασω να την θηλάζω κατά τα λιγοστά διαστήματα που από μόνη τηι ήταν ξύπνια. Επίσης, στην αρχή, όταν δε θήλαζε καλά, θα έπρεπε ίσως να είχα χρησιμοποιήσει κάποιο θήλαστρο για να διεγείρω την παραγωγή του γάλακτος.

Ακόμα και ένα μωρό με "ίκτερο από μητρικό γάλα" μπορεί να ωφεληθεί από το συνεχή θηλασμό, εκτός από πολύ λίγες εξαιρέσεις. Ο "ίκτερος από μητρικό γάλα" θα φύγει τελικά από μόνος του, χωρίς θεραπευτική αγωγή, ακόμα και όταν ο θηλασμός συνεχίζεται χωρίς διακοπή. Η χολερυθρίνη συνεχίζει να αποβάλλεται, σε άλλα μωρά πιο αργά και σε άλλα πιο γρήγορα.

Ορισμένοι γιατροί που αισθάνονται ανησυχία και επιθυμούν να επιταχύνουν τη διαδικασία αυτή, ίσως επειδή πιστεύουν ότι η χολερυθρίνη βρίσκεται σε επικίνδυνα υψηλά επίπεδα ή ανεβαίνει πολύ γρήγορα, συνήθως προτείνουν προσωρινή αντικατάσταση του μητρικού γάλακτος, είτε με τυποποιημένο γάλα, είτε με γάλα από μητέρα-δότρια. Δεν είναι καλή ιδέα να διακοπεί ο θηλασμός μόνο και μόνο για να επιβεβαιωθεί μια διάγνωση για "ίκτερο από μητρικό γάλα". Στις περισσότερες περιπτώσεις "ίκτερου από μητρικό γάλα", οι γιατροί που εκτιμούν την αξία του θηλασμού, πιστεύουν ότι είναι καλύτερα να επιτρέψουν να συνεχιστεί ο θηλασμός χωρίς διακοπή και παράλληλα να παρακολουθούν τα επίπεδα της χολερυθρίνης. Σε ένα υγιές, τελειόμηνο μωρό η γρήγορη αύξηση των τιμών της χολερυθρίνης είναι αυτή που είναι περισσότερο ανησυχητική.

ΠΟΤΕ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΠΑΡΘΟΥΝ ΜΕΤΡΑ

Σχεδόν όλοι οι γιατροί θα πάρουν κάποια μέτρα, όταν τα επίπεδα της χολερυθρίνης ξεπεράσουν κάποιες συγκεκριμένες τιμές. Οι Auerbach και Gartner (1987) αναφέρουν ότι ένα υγιές, τελειόμηνο μωρό με χολερυθρίνη λιγότερη των 20 mg/dl μπορεί να αφεθεί χωρίς θεραπευτική αγωγή, όταν υπάρχουν ενδείξεις ότι η χολερυθρίνη θα φτάσει την ανώτερη τιμή της πριν τα 20 mg/dl. (Σε ένα πρόωρο μωρό ή σε κάποιες ειδικές περιστάσεις, τα ασφαλή επίπεδα μπορεί να είναι χαμηλότερα.) Το επίπεδο των 25 mg/dl θεωρείται από τους περισσότερους γιατρούς το ανώτερο όριο πριν δώσουν εντολή για τη λήψη σοβαρών μέτρων, όπως αφαιμαξομεταγγίσεων (αφαιμαξομετάγγιση είναι η διαδικασία της αφαίρεσης μικρών ποσοτήτων αίματος από το μωρό και η αντικατάσταση τους με αίμα-δότη).

Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπου οι τιμές της χολερυθρίνης αυξάνονται σε επίπεδα που δείχνουν ότι χρειάζεται κάποια αγωγή και η μητέρα δεν έχει αρκετό γάλα για να αυξήσει τις κενώσεις του μωρού της, τα συμπληρώματα με τυποποιημένο γάλα για ένα μικρό χρονικό διάστημα μπορεί να είναι απαραίτητα. Αυτά τα συμπληρώματα είναι χρήσιμα μέχρι η μητέρα να αυξήσει την παραγωγή της, αυξάνοντας τον αριθμό των θηλασμών την ημέρα και βγάζοντας επιπλέον γάλα με το θήλαστρο ή το χέρι.

Όταν δίνεται ξένο γάλα, είτε σαν συμπλήρωμα, είτε σαν υποκατάστατο του θηλασμού για 24 ώρες, η επιστροφή στο θηλασμό θα γίνει πιο ομαλή αν αποφευχθεί το μπιμπερό. Η χρήση τεχνητών θηλών κατά τις πρώτες εβδομάδες - όταν το μωρό ακόμα μαθαίνει να θηλάζει - συχνά το μπερδεύει και μετά μπορεί να έχει δυσκολίες στην επιστροφή του στο στήθος. ʼλλοι τρόποι ταΐσματος είναι το σταγονόμετρο, το κουτάλι ή το κύπελλο. Όταν δίνεται συμπλήρωμα κατά την περίοδο που ένα μωρό θηλάζει, τότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί η συσκευή συμπληρωματικού ταΐσματος (μια συσκευή που επιτρέπει στο μωρό να πάρει επιπλέον γάλα μέσα από ένα σωληνάκι ενώ θηλάζει από το στήθος).

Στη δική μου περίπτωση, η στιγμή που ήρθε το γάλα μου αποτέλεσε και την κρίσιμη καμπή για μας. Πίστεψα ότι τα προβλήματα μας με τον ίκτερο είχαν σχεδόν τελειώσει και πήρα την κόρη μου στο σπίτι όταν ήταν μιας εβδομάδας, ενώ θήλαζε ωραιότατα και αύξανε το βάρος της. Αλλά όταν ο παιδίατρος ανακάλυψε ότι οι τιμές τις χολερυθρίνης δεν επέστρεψαν γρήγορα στα κανονικά, μου είπε να τη σταματήσω από το στήθος για 24 ώρες και να της δώσω ξένο γάλα, κάτι τιου έκανα μιας και δεν γνώριζα κάποια άλλη λύση.

Η ΦΩΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ

Η φωτoθεpαπεία είναι η πιο συνηθισμένη θεραπεία για όλους τους τύπους αυξημένου ίκτερου και σε ορισμένες περιπτώσεις δίνεται σε συνδυασμό με άλλες θεραπευτικές αγωγές. Παρ'όλα αυτά, δεν είναι συνήθως απαραίτητη εκτός και αν τα επίπεδα της χολερυθρΐνης αυξάνονται πολύ γρήγορα ή ξεπερνούν τα 12-15 mg/dl ή και παραπάνω σε ένα υγιές, τελειόμηνο μωρό.

Φωτοθεραπεία είναι η χρησιμοποίηση φωτεινής ενέργειας του φάσματος από το μπλε μέχρι το λευκό για την καταστροφή της χολερυθρίνης μέσω του δέρματος. Το μωρό τοποθετείται κάτω από τις ειδικές λάμπες γυμνό και με τα μάτια σκεπασμένα. Αυτό συχνά σημαίνει ότι το μωρό μένει στο τμήμα των νεογνών, εκεί όπου συνήθως βρίσκονται και οι ειδικές λάμπες. Παρ'όλα αυτά, μια μητέρα μπορεί να ζητήσει να φέρουν τη συσκευή με τις λάμπες στο δωμάτιο της, όπου θα μπορεί να θηλάζει το μωρό της κάτω από αυτά ή να το βγάζει για λίγο έξω όταν αυτό ξυπνάει. Διαφορετικά, μπορεί να επιτραπεί σε μια μητέρα να καθήσει μαζί με το μωρό της στο τμήμα των νεογνών, παρακολουθώντας το για τις περιόδους που αυτό είναι ξύπνιο και ενδιαφέρεται για το θηλασμό. Επίσης, μια μητέρα μπορεί να ρωτήσει το γιατρό της αν μπορεί να νοικιάσει τις λάμπες της φωτοθεραπείας από κάποια εξωτερική πηγή και να τις πάρει στο σπίτι της ή στο δωμάτιο του μαιευτηρίου.

Μια πολύ καλή εναλλακτική λΰση στην κλασσική φωτοθεραπεία είναι η μονάδα Wallaby. Με αυτή τη μέθοδο, οι λάμπες με ειδικές ίνες είναι ενσωματωμένες σε μια κουβέρτα που τυλίγεται γύρω από το σώμα του μωρού και με αυτό τον τρόπο προσφέρει συνεχή θεραπεία. Αυτή η μέθοδος δεν απαιτεί την κάλυψη των ματιών του μωρού, ούτε τον αποχωρισμό του από τη μητέρα του. Προκαταρκτικές έρευνες έχουν επίσης δείξει ότι πιθανότατα μειώνει τη χολερυθρίνη πιο γρήγορα.

Επειδή η χολερυθρίνη καταστρέφεται στο λευκό φως, η έκθεση του μωρού έμμεσα στο ηλιακό φως βοηθάει στη μείωση των τιμών της. Επομένως, μια μητέρα μπορεί να κρατήσει το μωρό σε ένα δωμάτιο με άπλετο φως, αφήνοντας το με την πάνα του, έτσι ώστε να είναι εκτεθειμένο στο φως. Προσοχή όμως, το μωρό δεν πρέπει να μένει εκτεθειμένο απευθείας στον ήλιο, γιατί μπορεί να πάθει εγκαύματα.

Τέλος, οι αφαιμαξομεταγγίσεις ίσως χρειαστούν σε κάποιες περιπτώσεις ίκτερου, αλλά σχεδόν πάντα αυτές γίνονται σε περιπτώσεις παθολογικού ίκτερου, όπου τα επίπεδα της χολερυθρίνης είναι υπερβολικά αυξημένα.

Η ΣΩΣΤΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΟ ΓΙΑΤΡΟ

Μια μητέρα μπορεί να αποφύγει πιθανές προστριβές με το γιατρό της, αν του εξηγήσει από την αρχή τους στόχους της. Θα μπορούσε να πει κάτι, όπως "Θέλω να κάνω ότι μπορώ για να έχω μια καλή αρχή με το θηλασμό". Αυτό μπορεί να κάνει το γιατρό της πιο πρόθυμο να δοκιμάσει διαφορετικές προσεγγίσεις.

Εάν ένας γιατρός επιμένει σε κάποια "λύση" που θα επηρεάσει αρνητικά το θηλασμό, με το να του πείτε ότι "Ο Σύνδεσμος Θηλασμού La Leche League λέει..." είναι απίθανο ότι θα τον πείσετε να αλλάξει γνώμη. Αλλά αν μια μητέρα πεί "Έχω διαβάσει για κάποιους άλλους τρόπους θεραπείας του ίκτερου και έχω τη βιβλιογραφία για ορισμένα άρθρα σε ιατρικά περιοδικά, μπορούμε να τα κοιτάξουμε μαζί;", ο γιατρός της μπορεί να είναι πρόθυμος να ακούσει. (Οι περισσότεροι γιατροί έχουν πρόσβαση στα περιοδικά που αναφέρονται στο τέλος αυτού του φυλλαδίου.)

Παρ'όλα αυτά, πρέπει να λάβετε υπόψη σας ότι επίπεδα χολερυθρίνης των 20 mg/dl (ή και χαμηλότερα που αυξάνονται με πολύ γρήγορο ρυθμό) μπορεί να είναι επικίνδυνα για ένα μωρό. Ακόμα και οι πιο θερμοί υποστηρικτές του θηλασμού δέχονται ότι ο προσωρινός απογαλακτισμός ή κάποια εναλλακτική λύση, μπορεί να είναι απαραίτητη σε αυτή την περίπτωση, εάν δεν υπάρχει άλλη εξήγηση για τον ίκτερο. Το όριο κινδύνου μπορεί να είναι χαμηλότερο για ένα πρόωρο μωρό ή για ένα μωρό κάτω από ειδικές συνθήκες.

Είναι επίσης σημαντικό για μια μητέρα να είναι ανοιχτή και ειλικρινής με το γιατρό της σχετικά με τις ενέργειες της, έτσι ώστε εκείνος να μπορεί να βοηθήσει περισσότερο και εκείνη και το μωρό της. Εάν μια μητέρα αισθάνεται ότι ο γιατρός της δεν υποστηρίζει το θηλασμό, τόσο όσο εκείνη θα ήθελε, τότε μπορεί να πάρει και μια δεύτερη γνοίμη.

ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΟΡΑ

Μιας και ξεκίνησα αυτό το άρθρο με την ιστορία της απογοήτευσής μου στον τρόπο που χειρίστηκα τον ίκτερο της κόρης μου, θα τελειώσω λέγοντας σας για την εμπειρία μου με το δεύτερο παιδί μου, που ήταν πολύ διαφορετική από την πρώτη.

Όπως και η κόρη μου, έτσι και ο γιος μου γεννήθηκε σε μαιευτήριο, αλλά αυτή τη φορά είχα κανονίσει από πριν να τον έχω συνέχεια μαζί μου. Θήλαζε σχεδόν ασταμάτητα τις πρώτες ημέρες. Ήταν και εκείνος λίγο πρόωρος, δύο εβδομάδες μονάχα, αλλά δεν εμφάνισε κανένα σύμπτωμα ίκτερου.

Όταν γέννησα το πρώτο μου παιδί δεν ήμουνα καλά πληροφορημένη για τον ίκτερο και γι αυτό υποφέραμε και οι δυο μας. Πόσο πολύ πιο εύκολο θα ήταν αν ήξερα στην πρώτη μου γέννα αυτά που ξέρω τώρα. Ελπίζω κάποιες από εσάς που περιμένετε να γεννήσετε να επωφεληθείτε από την εμπειρία μου, χωρίς να χρειαστεί "να πάθετε για να μάθετε", όπως συνέβει με μένα.

Sally Kneidel

Διεθνής Σύνδεσμος Θηλασμού La Leche League

Ο Σύνδεσμος Θηλασμού La Leche League εκπροσωπείται στην Ελλάδα από το Σύνδεσμο Θηλασμού Ελλάδος (La Leche League Greece).