Η Αλήθεια στη σχέση ιατρού και ασθενούς

Στην Ομοιοπαθητική Ιατρική η σχέση ιατρού και ασθενή αναδεικνύεται σε σημαντικό παράγοντα επιτυχίας της θεραπείας και είναι επόμενο να διατηρούμε έντονο το ενδιαφέρον μας σε αυτή τη κατεύθυνση και γι' αυτό με ιδιαίτερη χαρά φιλοξενούμε την σχετική ομιλία του καθηγητή Σπύρου Γαρζώνη στα πλαίσια των εκδηλώσεων Όι Μύθοι της Ιατρικής Επιστήμης" που διοργάνωσε το Κ.Ο.Ι. Είναι, νομίζουμε, πολύ σημαντική αυτή η παρέμβαση αφού προέρχεται από έναν ιατρό με τεράστια εμπειρία όχι μόνο στη συμβατική ιατρική αλλά και στην εναλλακτική ιατρική στο χώρο της οποίας η παρουσία του αποτελεί ένα από τα σημεία αναφοράς. Γνωρίζουμε ότι αναφερόμαστε σε ένα από τα πιο παραγνωρισμένα προβλήματα στη σύγχρονη θεραπευτική, πρόβλημα του οποίου η σημασία όμως είναι τεράστια όχι μόνο σε θεωρητικό επίπεδο (ηθική διάσταση) αλλά και σε πρακτικό επίπεδο (σωστή θεραπευτική επιλογή, πλήρης συμμόρφωση του ασθενούς στους θεραπευτικούς κανόνες, επιτάχυνση θεραπείας, κ.λ.π.). Ελπίζουμε αυτό το άρθρο να αποτελέσει την αρχή για την έγερση ενός γόνιμου διαλόγου στο σχετικό θέμα, με στόχο την ορθολογικοποίηση και τον εξανθρωπισμό της θεραπευτικής διαδικασίας.

Σκοπός μας είναι να καθορίσουμε την αλήθεια, μόνο την αλήθεια και όλη την αλήθεια στις σχέσεις ιατρού και αρρώστου. Τι είναι η αλήθεια; Ετυμολογικά η λέξη αλήθεια προέρχεται από το απαρέμφατο "λανθάνειν" του οποίου προηγείται το στερητικό "α". Αλήθεια σημαίνει να μην πέφτει η σκέψη μας σε λάθη, να βρισκόμαστε πάντα σε εγρήγορση. Η αλήθεια είναι λοιπόν η απόλυτη συμφωνία, η αντιστοιχία προς την πραγματικότητα και εδρεύει πάνω σε γεγονότα συγκεκριμένα, καθορισμένα, επιστημονικώς αποδεδειγμένα.

Η σχέση ιατρού και αρρώστου μελετήθηκε από την προϊστορία, την αρχαιολογία, την μυθολογία και την ιστορία. Διάφοροι μύθοι στην Αρχαία Αίγυπτο, στην Ελλάδα, στην Κίνα και στην Κεντρική Αμερική θεοποίησαν τον ιατρό. Τον έκανα τελετουργό, τον κατέστησαν απόστολο, τον ενέταξαν σε ιερατείο, τον συνέδεσαν με την αναζήτηση της φιλοσοφικής λίθου.

Ο μύθος όμως βγαίνει από τα πλαίσια της επιστήμης και της φιλοσοφίας. Είναι ένας ιδιάζων τρόπος παρουσιάσεως και ερμηνείας των φαινομένων. Η αλήθεια στις σχέσεις ιατρού και αρρώστου δεν μπορεί στην προηγμένη εποχή μας να βασίζεται σε φανταστική διήγηση, σε δημιούργημα της λαϊκής φαντασίας που ζητάει να ερμηνεύσει τον κόσμο και τα φαινόμενα.

Ο μύθος δε στερείται βέβαια κάθε αξία αφού περικλείει έναν πυρήνα αλήθειας. Με την ορθολογιστική και κριτική σκέψη επιτυγχάνεται η απογύμνωση του μύθου από κάθε φανταστικό και υπερβολικό στοιχείο του.

Το νερό σε ένα σωλήνα δεν μπορεί να διατηρηθεί πάνω από ένα ορισμένο ύψος. Προ του Toricelli ήταν κοινή πίστη ότι "η φύση φοβάται το κενό". Μετά την ανακάλυψη του νόμου της ατμοσφαιρικής πιέσεως ο μύθος αυτός έπαψε να υπάρχει.

Η απομυθοποίηση και η απογύμνωση των ιατρών δεν άργησε να πραγματοποιηθεί με τις θετικές επιστήμες. Οι νόμοι διαλύουν τους μύθους. Η Ιατρική όμως, όσο περίεργο και αν φαίνεται τούτο, δεν διέπεται από νόμους δικούς της, αλλά βασίζεται στους νόμους άλλων επιστημών. Η καταπληκτικές πρόοδοι της Διαγνωστικής και της Θεραπευτικής βασίζονται στην εφαρμογή του μικροσκοπίου, των ακτινών Rontgen, του ραδίου, των ισοτόπων, των ακτινών Laser, των υπερήχων κ.λ.π.

Η μυθοπλασία όμως εξακολουθεί ακόμα, σε μεγάλο βαθμό να παρατηρείται στην Ιατρική. Ασφαλώς έπαψαν να μιλούν για το ιερατείο των ιατρών. Κανένας χειρουργός δε χειροτονήθηκε από κανέναν, ούτε και χορεύει κάποιον "ιερό χορό" όπως οι μάγοι χορεύουν μπροστά στα μέλη της φυλής τους για να επικαλεστούν μια υπέρτατη δύναμη.

Ο μύθος του ιατρού - μάγου και ο μύθος του χειρουργού - ταχυδακτυλουγού δεν χαίρουν πια επί των ημερών μας μεγάλης εκτιμήσεως. Μόλις άρχισε η απομυθοποίηση του ιατρού, στα μέσα του ΧΙΧου αιώνα όταν ο Honore de Balzac, βαθύς γνώστης των κοινωνικών φαινομένων, συσχέτισε το επάγγελμα του ιατρού με την αποστολικότητα του ιερέα και εκείνη του δικαστού.

Με λίγα λόγια, συμπεραίνει ο Balzac: "Υπάρχουν στην κοινωνία μας τρεις άνθρωποι, ο ιερέας, ο ιατρός και ο δικαστής που δεν μπορούν να ορίσουν τις αξίες στον κόσμο. Φέρουν μαύρα ενδύματα, ίσως διότι φέρουν το πένθος όλων των αρετών, όλων των ονειροπολημάτων".

Ξανασυναντούμε την ίδια εικόνα στον "ιατρό της επαρχίας" Δεν είναι χωρίς λόγο, ότι το μαύρο ένδυμα συνενώνει, κατά τρόπο παροιμιώδη το λειτούργημα του ιερέα, του δικαστή και του ιατρού. 0 πρώτος θεραπεύει τις πληγές της ψυχής, ο δεύτερος εκείνες του βαλαντίου, ο τρίτος εκείνες του σώματος. Αντιπροσωπεύουν την Κοινωνία με τους τρεις κυριότερους όρους της υπάρξεως: τη συνείδηση, την ιδιοκτησία, την υγεία... Πιστεύω ότι η πρόοδος του πολιτισμού και η ευημερία των μαζών εξαρτώνται από τους τρεις αυτούς ανθρώπους, αυτοί εκπροσωπούν τις τρεις εξουσίες που κάνουν τον λαό να αισθανθεί άμεσα τη δράση των Γεγονότων, των Συμφερόντων και των Αρχών". Κατά τον Balzac, αυτά τα τρία ανθρώπινα λειτουργήματα είναι σήμερα οι μεγαλύτεροι μοχλοί του πολιτισμού. Και πράγματι το έργο του ιατρού είναι αξιόλογο. Ο άρρωστος εμφανίζεται συνήθως ξαπλωμένος ενώ ο ιατρός του στέκεται όρθιος ελαφρά γερμένος προς τον άρρωστο. Οι δύο μαζί, ιατρός και άρρωστος σχηματίζουν συμβολικά ένα σταυρό.

Εκ της φύσεως της εργασίας του, στη σχέση του με τον άρρωστο, ο ιατρός τείνει προς το Καλό, ωθούμενος από ένα συναίσθημα που καλούμε Αρετή, όπως ακριβώς ο καλλιτέχνης τείνει προς το Ωραίο.

Η άσκηση της ιατρικής έχει ως αντικείμενο τον άνθρωπο και είναι κοινωνικής τάξεως. Εξακολουθούν και ομιλούν ευρύτατα και σήμερα για το "λειτούργημα του ιατρού" με την ετυμολογική έννοια του λειτουργήματος.

Ιατροί, αλλοπαθητικοί ή ομοιοπαθητικοί, χειρουργοί και εξειδικευμένοι ιατροί πρέπει να ασκούν το λειτούργημα τους με την πλήρη συνείδηση των ευθυνών που επωμίσθηκαν και με την απόλυτη εμπιστοσύνη με την οποία περιβάλλονται. Ασκούν το λειτούργημα τους για να βοηθήσουν και να θεραπεύσουν τους άρρωστους.

Αυτή είναι λοιπόν η αλήθεια στις σχέσεις ιατρού και άρρωστου. Αλλά είναι άραγε το λειτούργημα του ιατρού μόνον η αλήθεια;

Από αυτό το λειτούργημα θέλησαν να κάνουν έξωση στον ιατρό οι επαναστατικές ροπές των τελευταίων δεκαετιών. Επεκράτησε η μανία της ισοπέδωσης όλων των αξιών. Θέλησαν να κατεβάσουν τους ιατρούς από τα υψηλά έδρανα που τους είχαν ορθώσει οι προηγούμενες γενεές ή όπου είχαν ανέβει μόνοι τους. Θεώρησαν τον ιατρό σαν άνθρωπο που ασκεί συγκεκριμένο και καθορισμένο επάγγελμα. Βαθμολόγησαν το ιατρικό επάγγελμα ίσο με όλα τα άλλα επαγγέλματα.

Την ίδια ιερή αποστολή με εκείνη των ιατρών δεν επωμίζονται στον τομέα τους οι δάσκαλοι των σχολείων στους οποίους εμπιστευόμαστε τα παιδιά μας; Οι αρχιτέκτονες και οι πολιτικοί μηχανικοί δεν έχουν και αυτοί ιερή αποστολή; Κατασκευάζουν τα σπίτια μας και τα μνημεία με τις τεχνικές γνώσεις και τη φροντίδα τους ώστε να μην καταρρεύσουν τα κτίσματα και καταπλακώσουν ενοικούντες σ' αυτά ή περαστικούς. Οι πιλότοι των αεροπλάνων, οι οδηγοί των λεωφορείων και οι διοικούντες τις μεγάλες επιχειρήσεις που κρατούν στα χέρια τους την τύχη χιλιάδων οικογενειών ασκούν άραγε μικρότερο βαθμό αποστολικότητος απ' ότι οι ιατροί; Η εξίσωση του ιατρικού έργου με το έργο πολλών άλλων επαγγελματιών είναι ίσως φανερή για πολλές κατηγορίες ανθρώπων αλλά όχι όμως για την κατηγορία των άρρωστων.

Ο άρρωστος βλέπει τον ιατρό μέσα από άλλο πρίσμα και από διαφορετική οπτική γωνία απ' ότι γενικά βλέπει το δάσκαλο, τον αρχιτέκτονα, το μηχανικό, τον πιλότο αεροπλάνου, τον πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου κάποιας Εταιρείας ή τον οδηγό τρένου. Για τον άρρωστο, η σχέση με τον ιατρό του εξακολουθεί και σήμερα ακόμα να είναι σχέση βαθύτερης εσωτερικής επικοινωνίας. Τούτο περιλαμβάνεται στο μηχανισμό αυτοάμυνας που αναπτύσσει c άρρωστος για να ξαναβρεί την υγεία του, μας θυμίζει το placebo effect.

Δεν γίνεται λόγος, σ' αυτό το σημείο για τις επαγγελματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές σχέσεις ιατρού και αρρώστου αλλά για τις σχέσεις που δημιουργούνται εκ των πραγμάτων μεταξύ των αρρώστων και των ιατρών ή των χειρουργών τους.

Οι ιατροί, αλλοπαθητικοί ή ομοιοπαθητικοί, ασκούν το επάγγελμα τους όσο καλύτερα μπορούν και όσοι δεν το κάνουν περιφρονούν τους εαυτούς τους.

Οι άρρωστοι με την πάροδο αιώνων αφαίρεσαν από τον ιατρό, το χειρουργό και τον ειδικευμένο ιατρό τα ιερατικά άμφια ή τον εξοπλισμό του μάγου. Παρ' όλα αυτά και σήμερα δεν έρχονται προς τον ιατρό τους θεωρώντας τον σαν έναν απλό άνθρωπο, όπως είναι αυτοί οι ίδιοι, αλλά προσέρχονται σε κάποιον ειδικό που έχει την δύναμη να θεραπεύσει.

Συνεχίζει ακόμα και σήμερα η σχέση ιατρού και αρρώστου να είναι τελείως ιδιόρρυθμη, με συναισθηματική φόρτιση, χωρίς να υπακούει σε καμμιά λογική, διότι ο ιατρός ασκεί λειτούργημα. Και όμως στους αρρώστους κατά κόρον επαναλαμβάνεται ότι οι ιατροί είναι και αυτοί απλοί άνθρωποι, έχουν ένα επάγγελμα όπως και όλοι οι άλλοι άνθρωποι. Τους τονίζεται ότι οι ιατροί ασκούν το επάγγελμα τους όσο μπορούν καλύτερα και θέτουν στη διάθεση των συνανθρώπων τους τις γνώσεις τους, την εμπειρία τους και τη συνείδηση τους. Τονίζεται από μερικούς ότι μόνο εάν ο άρρωστος αντιληφθεί ότι είναι ίσος με τον ιατρό του, η ψυχική και σωματική υγεία του θα έχει να ωφεληθεί πολλά. Κατ' αυτούς ο άρρωστος θα πρέπει να πλησιάζει τον ιατρό του χωρίς ασυλλόγιστους φόβους και χωρίς τρελλές ελπίδες. Μόνο τότε θα φεύγει χωρίς αδικαιολόγητες ευγνωμοσύνες ή απογοητεύσεις. Μάταια όμως.

Αυτή και μόνο αυτή είναι η αλήθεια στις σχέσεις ιατρού και αρρώστου. Μπορούμε όμως να πούμε ότι αυτή είναι και όλη η αλήθεια; Αυτή λοιπόν δεν είναι όλη η αλήθεια διότι κατ' ανάγκην έχουν επέλθει βαθειές αλλαγές στις σχέσεις ιατρού και αρρώστου εφ' όσον παρατηρείται μια μεγάλη μεταμόρφωση της ιατρικής επιστήμης.

Η αποστολή του ιατρού δεν παραμένει σήμερα ακέραια και αμετάβλητη όπως περιγράφτηκε προ 24 αιώνων στον Όρκο του Ιπποκράτη. Οι σύγχρονοι Κώδικες Δεοντολογίας μετέβαλαν πολλά. Οι μεταβολές που έγιναν σε όλη την ανθρωπότητα ως συνέπεια της συνεχούς επαναστάσεως στα επιστημονικά, τα τεχνικά και τα κοινωνικά δεδομένα γίνονται ιδιαίτερα εμφανείς και στον τομέα της Ιατρικής. Η ανακάλυψη νέων θεραπευτικών μεθόδων θεαματικής αποτελεσματικότητας, η εμφάνιση νέων νόσων, η παράταση του μέρου όρου ζωής, οι μεταμοσχεύσεις οργάνων, τα παιδιά του σωλήνα, τα άλματα της γενετικής, οι όλο και τολμηρότερες επεμβάσεις των χειρουργών, η ταχεία εξέλιξη της κοινωνικής πρόνοιας, η εξάπλωση των κοινωνικών, των κλαδικών και των ιδιωτικών ασφαλίσεων μετατόπισαν το κέντρο βάρους της ιατρικής.

Αυτή η μεταμόρφωση της ιατρικής δεν μεταβάλλει όμως την αποστολή του ιατρού εφ' όσον η Ιατρική, ανθρωπιστική επιστήμη, εξακολουθεί να αποσκοπεί στη θεραπεία του αρρώστου.

Την αποστολή του ο σύγχρονος ιατρός την επιτελεί βασιζόμενος πρώτον στην άσκηση της ηθικής τελειοποίησης του, δεύτερον στην εκ μέρους του συνειδητοποίηση της υπευθυνότητας και την έκφραση της ευθύνης του και τρίτον στη βαθειά επιστημονική του κατάρτιση. Η εξουσία που έχει ο ιατρός που βασίζεται επάνω στις ηθικές αρχές του, στην υπευθυνότητα του και στις γνώσεις του, δεν μπορεί σε καμμιά περίπτωση να είναι αντίθετη προς τα ηθικά προβλήματα και τις νόμιμες απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας.

Στην επιτέλεση του λειτουργήματος του ο ιατρός συναντά πολλούς περιορισμούς οι οποίοι οφείλονται στην αλόγιστη χρήση της τεχνολογίας, η οποία του στερεί την επαφή με τον άρρωστο.

Αλλης κατηγορίας περιορισμοί είναι οι ως κάτω ηθικές επιλογές, δηλαδή η ευθανασία, η περίθαλψη καταδικασθέντων και ανιάτων αρρώστων, οι κίνδυνοι που προκύπτουν από τη χορήγηση νέων φαρμάκων, οι επίμονες και λυσσαλέες κλινικές και παρακλινικές εξετάσεις, το επαγγελματικό απόρρητο που τον τελευταίο καιρό παραβιάζεται κατά τρόπο απαράδεκτο.

Και τέλος οικονομικοί περιορισμοί. Ως γνωστόν ο ιατρός διαθέτει σήμερα το απεριόριστο δικαίωμα της συνταγογραφίας, της επιβολής στους αρρώστους του παρακλινικών εξετάσεων, των ερευνών και των χειρουργικών επεμβάσεων. Αυτά του επιβάλλονται από την αλματώδη πρόοδο των τεχνικών, από το δικαίωμα που έχει ο άρρωστος να επανακτήσει την υγεία του, από την παράταση του μέσου όρου ζωής, από την ουσιαστική συμμετοχή των κοινωνικών, κλαδικών και ιδιωτικών ασφαλίσεων στις δαπάνες. Ο ιατρός λοιπόν είναι ο αποκλειστικός κριτής του πρακταίου με βάση τον ορθολογισμό, την ηθική, τη συνείδηση του και την υπευθυνότητα του κατά την άσκηση του λειτουργήματος του.

Στον ορθολογισμό, στην ηθική και στην ευθύνη του ιατρού βασίζεται το μέλλον της οικονομικής ισορροπίας της κοινωνικής Ιατρικής που είναι και γίνεται όλο και περισσότερο ένας από τους συντελεστές της οικονομίας μας.

Αυτές καθ' αυτές οι αρχές ηθικής είναι βασικές προϋποθέσεις για το σωστό και καλό ιατρό, άσχετα εάν αυτός ασκεί την γενική ιατρική, την ομοιπαθητική, την χειρουργική ή οποιαδήποτε άλλη ειδικότητα. Οδηγούμενος από την ηθική ο ιατρός θα θρει πάντα τον καλό δρόμο. Οι εμπνεύσεις του θα τον οδηγήσουν προς το καλό και θα μπορέσει να επιτελέσει την αποστολή του, αποστολή αγάπης προς τους πάσχοντες και μη συνανθρώπους του.

Οι πολυπλοκότητες της κοινωνικής ζωής στην εποχή μας δεν επιτρέπουν στο σύγχρονο ιατρό να ασκήσει τα καθήκοντα του όπως τα ασκούσαν οι πρόγονοι μας. Και όμως, στη νέα κοινωνία, ο σύγχρονος ιατρός πρέπει να συνεχίσει να είναι πρωτοπόρος. Εχει το καθήκον και το δικαίωμα της αναγεννήσεως των σχέσεων του με τον άρρωστο συνάνθρωπο του.

Ο σύγχρονος ιατρός, περισσότερο από τον ιατρό του παρελθόντος, οφείλει να γίνει "άνθρωπος" με την κυριολεκτική σημασία της λέξεως αφού η λέξη άνθρωπος, ως γνωστόν, συντίθεται από τις λέξεις "άνω" και "θρώσκω", δηλαδή ο άνθρωπος είναι ο "ανωθρώσκων", εκείνος που πηδά σα βέλος προς τα άνω, προς το φως. Εκείνος που μεταδίδει το φωτισμό στο περιβάλλον των ανθρώπων που προστρέχουν προς αυτόν: των αρρώστων του.

Ο σύγχρονος ιατρός έχει το τεράστιο καθήκον και το απαράβατο δικαίωμα να παρεμβαίνει δυναμικά στα πεπρωμένα των αρρώστων του, με την επιστήμη του, τη γνώση αλλά και με το ήθος του. Θα το επιτύχει εάν γίνει ο ίδιος απλός. Η απλότης είναι η αρετή που προστατεύει από την κοσμική δίνη της επιτηδεύσεως, της ματαιοδοξίας και του ανταγωνισμού.

Ας μη συγχέουμε την απλότητα με την αδυναμία διότι η απλότης απελευθερώνει τις δυναμικότητες του ιατρού και τον καθιστά ισχυρό και κυρίαρχο επί του εαυτού του και επί των αρρώστων του.

Η απλότητα θα βοηθήσει τον ιατρό να κατακτήσει την αγνότητα η οποία είναι κατάσταση αμιγής κακού και συντελεστής αναγκαίος για κάθε δημιουργική λειτουργία. Με την απλότητα θα απομακρύνει κάθε ίχνος εγωισμού και θα διατηρηθεί αγνός. Με την αγνότητα, σα μαγνήτης θα προσελκύσει προς αυτόν τους αρρώστους. Με τις γνώσεις του, με την απλότητα του και με την αγνότητα του θα βοηθήσει, κατά τον τελειώτερο τρόπο, τους αρρώστους του.

Για την επιτέλεση του αποστολικού του έργου ο ιατρός έχει καθήκον να μελετά και να μαθαίνει. Τούτο δεν συμπεριλαμβάνεται στον Όρκο του Ιπποκράτη. Η ανάγκη του ιατρού να ανανεώνεται και να ενημερώνεται υπήρξε πάντοτε η φροντίδα του καλού ιατρού και αυτό το επιτύγχανε με μεγαλύτερο κόπο και χωρίς την πληθώρα των μέσων που του παρέχει η επιστήμη. Σήμερα την ανάγκη της όσο το δυνατόν τελειότερη κατάρτισης ανέλαβε το Κράτος, το Πανεπιστήμιο, τα Νοσοκομεία, οι Επιστημονικές Εταιρείες. Εγινε πρόβλημα κοινωνικό. Η συνεχής μετεκπαίδευση γίνεται όλο και περισσότερο επιτακτική αλλά παραταύτα ο ιατρός ποτέ δε θα ξέρει τόσα όσα του χρειάζονται για να βοηθήσει αποτελεσματικώτερα τον άρρωστο του.

Εκτός από την ηθική, που περιλαμβάνει την απλότητα, την αγνότητα και τη βαθειά κατάρτηση, ο σύγχρονος ιατρός, για την σωστή άσκηση της αποστολής του, χρειάζεται και υπευθυνότητα.

Η έννοια της υπευθυνότητος δεν είναι καινούρια. Πάντα ο άνθρωπος καλείται να δώσει λογαριασμό των πράξεων του.

Για τι πράγμα δίνουμε λογαριασμό; Για το κακό, για το αδίκημα, για την ατυχία, για τις παραλείψεις μας και για τις ζημίες που προκαλέσαμε αλλά μερικές φορές και για τις ζημιές που δεν προκαλέσαμε.

Την απόφαση του να εφαρμόσει ή να μην εφαρμόσει μία συγκεκριμένη φαρμακευτική ή χειρουργική θεραπεία, ο ιατρός την παίρνει μόνος του, μοναχικά, βασισμένος στις γνώσεις του, στα εργαστηριακά δεδομένα, στη διαίσθηση του. Την ευθύνη αυτής της αποφάσεως, που πήρε μετά από ώριμη σκέψη, τη φέρει ολόκληρη μόνος και τούτο είναι φυσικό.

Εν τούτοις παρ' όλη την ευσυνειδησία, τη σοφία, την προσοχή και την ακρίβεια που κατέβαλε ο ιατρός μέσα στη συνείδηση του για να θεραπεύσει τον άρρωστο του, είναι δυνατόν ο άρρωστος να μην βοηθηθεί ή να επιδεινωθεί η κατάσταση του ή ακόμα και να πεθάνει.

Τότε όλη η κοινωνία αποφαίνεται: "ο ιατρός φταίει". Όλοι στρέφονται κατά του ιατρού όπως ο Αδάμ εστράφη κατά της Εύας και η Εύα κατά του όφεως. Ο ιατρός θα κατηγορηθεί για αμέλεια, ότι έκανε κακή διάγνωση, κακή πρόγνωση ή κακή θεραπεία. Είναι ακόμη ενδεχόμενο ο Νόμος να του επιβάλλει και κάποια ποινή.

Όταν γίνεται καλά ο άρρωστος το οφείλει στη γερή του κράση. Εάν πεθάνει φταίει πάντα ο ιατρός.

Ο ιατρός ευθύνεται για όλα. • Για εκείνα που αποφασίζει μοναχικά, μέσα στη συνείδηση του, αλλά και για εκείνα που μοιραία εξελίσσονται, χωρίς αυτός να μπορεί να παρέμβει. Η Κοινωνία συγχέει, ταυτίζει και φορτώνει τα πάντα στον ιατρό. Τον καθιστά αλληλέγγυο με τον άρρωστο του.

Τούτο εκφράζει ο Jean GUITON, της Γαλλικής Ακαδημίας, με δύο ομόηχες λέξεις SOLITAIRE και SOLIDAIRE. Ενώ ο ιατρός αποφασίζει μόνος του, μοναχικά (solitaire), εν τούτοις είναι αλληλέγγυος (solidaire) με τον άρρωστο του. Ιατρός και άρρωστος εκφράζονται με αμοιβαιότητα. Οι δύο αυτές όψεις του ιατρού, η μοναχικότητα και η αμοιβαιότητα πρέπει να διακρίνονται η μία από την άλλη χωρίς όμως και να διαχωρίζονται αλλά συγχρόνως πρέπει να ενώνονται χωρίς να συγχέονται.

Αμοιβαιότης δεν είναι τίποτε

Εάν επιτύχει ο ιατρός να εγκαταστήσει την αμοιβαιότητα με τον άρρωστο του τότε δημιουργείται μεταξύ τους μία κατάσταση που χαρακτηρίζεται από ειλικρινές ενδιαφέρον και μία διαισθητική αναγνώριση του ιερού δεσμού και της συγγένειας μεταξύ των ανθρώπων. άλλο παρά η δοσοληπτική ανταλλαγή του πνευματικού, ψυχικού ή σωματικού Καλού απαλλαγμένου από κάθε εγωιστικό στοιχείο. Τότε ιατρός και άρρωστος συνεκφράζουν συναισθήματα αδελφότητας.

Εάν γνωρίσει και εάν εφαρμόσει ο ιατρός στις σχέσεις του με τους αρρώστους την αλληλεγγύη, την αμοιβαιότητα και την αδελφότητα, τότε θα είναι ένας από τους πρωτεργάτες που θα δημιουργήσουν μία νέα κοινωνία, μία νέα ανθρωπότητα. Και αυτή η νέα ανθρωπότης θα διαφέρει από την ανθρωπότητα των τελευταίων χρόνων του 20ου αιώνα.

του ΣΠΥΡΟΥ ΓΑΡΖΩΝΗ: Α.Επ. Καθηγητή Θεραπευτικής
Από το περιοδικό Ομοιοπαθητική Ιατρική, τεύχος 12