Ομοιοπαθητική αντί αντιβιοτικών;

Η σημερινή κατάχρηση στα αντιβιοτικά

Με την ανακάλυψή τους, το 1940, τα αντιβιοτικά μείωσαν σημαντικά τα προβλήματα και τους θανάτους από τις μολυσματικές ασθένειες που προκαλούνται από βακτηρίδια. Ωστόσο, κατά το πέρασμα των δεκαετιών, σχεδόν όλα τα κλινικώς σημαντικά μικρόβια σε όλο τον κόσμο έχουν αποκτήσει αντοχή στα αντιβιοτικά. Οι δύο κύριοι λόγοι γι' αυτό είναι, πρώτον, η αυξανόμενη και αδιάκριτη χρήση των ισχυρών, ευρέος φάσματος αντιβιοτικών για την αντιμετώπιση κοινών λοιμώξεων, και, δεύτερον, η ακατάλληλη χρήση των αντιβιοτικών σε ανάρμοστες καταστάσεις, όπως στη θεραπεία ιογενών λοιμώξεων (π.χ., το κοινό κρυολόγημα). Η αντοχή στα αντιβιοτικά, η οποία θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα της δημόσιας υγείας [1], έχει οδηγήσει σε νοσοκομειακές λοιμώξεις που προκαλούν περίπου 37.000 θανάτους στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε. Ε.) κάθε χρόνο [2].

H ανθεκτικότητα των μικροβίων συνιστά σοβαρότατο πρόβλημα ασθενειών στην Ε.Ε., και ήδη τα σημάδια δείχνουν πως θα γίνει ακόμα πιο οξύ στο μέλλον. Έως πρόσφατα, οι προσπάθειες έρευνας και ανάπτυξης παρείχαν νέα φάρμακα εγκαίρως για την αντιμετώπιση βακτηριδίων τα οποία αποκτούσαν αντίσταση στα παλαιότερα αντιβιοτικά. Αυτό όμως δεν συμβαίνει πια. Η πιθανή άμεση κρίση είναι το αποτέλεσμα σημαντικής μείωσης στο τμήμα ανάπτυξης και έρευνας, ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται η επικράτηση των ανθεκτικών μικροβίων. Η «πηγή» των αντιβιοτικών στερεύει. Οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες έχουν πλέον χάσει το ενδιαφέρον τους στην αγορά αντιβιοτικών, γιατί αυτά τα νέα αντιβιοτικά δεν είναι τόσο προσοδοφόρα όσο τα φάρμακα τα οποία χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση χρόνιων ασθενειών και όσο τα φάρμακα που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής.

Επίθεση στα μικρόβια ή ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού;

Η μοντέρνα Δυτική Ιατρική άρχισε να αναπτύσσεται γρήγορα προς τα τέλη του 19ου αιώνα, ειδικά μετά την ανακάλυψη των βακτηριδίων ως σημαντική αιτία για τις ασθένειες. Αρχικά υπήρχαν δύο αντίθετες προσεγγίσεις για τα μικρόβια και την παθογένεια των λοιμώξεων. Στη Γερμανία ήταν οι ιδέες του Ρόμπερτ Κοχ (οι μικροοργανισμοί ήταν οι πιο επικίνδυνοι εχθροί του ανθρώπινου είδους) εναντίον αυτών του Maxvon Pettenkofer (κακή υγιεινή ως η κύρια αιτία). Μια παρόμοια γνωστή ιστορική διαμάχη έλαβε μέρος και στη Γαλλία, μεταξύ του Παστέρ (το μικρόβιο ως η κύρια αιτία) και του Claude Bernard (το μικρόβιο παίζει μικρό ρόλο, αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι το υπόβαθρο). Τελικά, οι απόψεις των Παστέρ και Κοχ κυριάρχησαν, και υπήρξε ο εστιασμός στην καταπολέμηση των ασθενειών μέσω της εξολόθρευσης των μικροβίων.

Στην πραγματικότητα, μια λοίμωξη είναι το αποτέλεσμα δύο παραγόντων: αφενός της έκθεσης σε ένα παθογόνο αίτιο και αφετέρου της ευαισθησίας του ατόμου σε αυτόν τον παράγοντα. Από αυτήν τη σκοπιά, τα βακτήρια και οι ιοί δεν είναι η απόλυτη αιτία για μια ασθένεια, αλλά ένας συνπαράγοντας προς την ασθένεια. Αυτό σημαίνει επίσης ότι η λήψη ενός συμβατικού αντιβιοτικού μπορεί να εξαλείψει τον παθογόνο παράγοντα, αλλά δεν κάνει τίποτα για να δυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου. Επιπρόσθετα, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι τα αντιβιοτικά αυξάνουν τη συχνότητα του άσθματος και των αλλεργιών. [3,4]

Τα παιδιά τα οποία λαμβάνουν αντιβιοτικά τούς πρώτους έξι μήνες της ζωής τους, είναι τρεις φορές πιο πιθανό ότι θα αναπτύξουν αλλεργίες (προς ζώα, γρασίδι, γύρη, ακάρεα σκόνης), και στην περίπτωση των ευρέος φάσματος αντιβιοτικών, ακόμα και 8,9 φορές πιο πιθανό να εμφανίσουν άσθμα.

Οι μελέτες δείχνουν ότι η Ομοιοπαθητική είναι αποτελεσματική

Τα αντιβιοτικά μπορεί να παρέχουν συμπτωματική θεραπεία, αλλά οι άνθρωποι που τα λαμβάνουν, τείνουν να έχουν υποτροπιάζουσες λοιμώξεις. Αντίθετα, οι ομοιοπαθητικοί γιατροί γνωρίζουν εκ πείρας τους ότι πολλοί άνθρωποι που υποφέρουν από λοιμώξεις μπορούν να βοηθηθούν από την Ομοιοπαθητική, και ότι είναι πιο σημαντικό να ενδυναμωθεί το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου. Οι επιστημονικές μελέτες στη χρήση της Ομοιοπαθητικής ως εναλλακτικής επιλογής των αντιβιοτικών αφορούν κυρίως τις λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος και του έσω ωτός. Μια διεθνής observational μελέτη, [5] στην οποία καταγράφηκαν 5.000 ασθενείς με προβλήματα του ανωτέρου αναπνευστικού, του κατωτέρου αναπνευστικού ή με προβλήματα ωτών, ανέδειξε πως το 83% των ασθενών που λάμβαναν ομοιοπαθητικά φάρμακα βελτιώθηκε, ενώ μόνο το 68% από αυτούς που λάμβαναν συμβατικά φάρμακα είχαν παρόμοια βελτίωση. Οι άνθρωποι που λάμβαναν ομοιοπαθητικά φάρμακα είχαν πιο γρήγορη βελτίωση (67,3%) απ' ό,τι όσοι λάμβαναν συμβατικά φάρμακα (56,6%). Πολλές τυχαιοποιημένες placebo-ελεγχόμενες διπλές-τυφλές κλινικές μελέτες, με 100 έως 200 ασθενείς η καθεμία, έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα της Ομοιοπαθητικής σε ιατρικά προβλήματα που στη συμβατική ιατρική αντιμετωπίζονται με αντιβιοτικά, όπως η ιγμορίτιδα, χρόνια και οξεία, και βρογχίτιδα [6-9]. Δύο placebo-ελεγχόμενες, τυχαιοποιημένες, διπλές-τυφλές κλινικές μελέτες της Ομοιοπαθητικής,[10, 11] που περιλάμβαναν 75 και 230 παιδιά αντίστοιχα, έδειξαν πως η ομοιοπαθητική θεραπεία στις λοιμώξεις του μέσου ωτός ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτήν του placebo. Καθώς η ιγμορίτιδα και η βρογχίτιδα ευθύνονται για εκατομμύρια χαμένων ημερών εργασίας κάθε χρόνο, και οι οξείες ωτίτιδες είναι η πιο συχνή λοίμωξη για την οποία συνταγογραφούνται αντιβιώσεις στα παιδιά στον Δυτικό κόσμο, είναι ξεκάθαρο πως η Ομοιοπαθητική μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο σε αυτήν την κατάσταση. Το οικονομικό όφελος αναδείχθηκε επίσης σε μιαν άλλη μελέτη, [12] η οποία σύγκρινε δύο προσεγγίσεις («ομοιοπαθητική στρατηγική» ή «αντιβιοτική στρατηγική») που χρησιμοποιούνται καθημερινά από αλλοπαθητικούς και ομοιοπαθητικούς γιατρούς για τη θεραπεία υποτροπιαζόντων οξείων ρινοφαρυγγίτιδων σε 499 παιδιά. Οι γενικοί γιατροί που χρησιμοποιούσαν Ομοιοπαθητική είχαν σημαντικά καλύτερα αποτελέσματα όσον αφορά την κλινική αποτελεσματικότητα, επιπλοκές, χρόνο που χάθηκε από την εργασία, ποιότητα ζωής των γονιών και μικρότερο οικονομικό κόστος για τα ασφαλιστικά ταμεία. Οι γενικοί ιατροί που ενσωμάτωσαν την Ομοιοπαθητική στην καθημερινή τους πρακτική, πέτυχαν καλύτερα αποτελέσματα με παρόμοιο κόστος.

Στην Ελλάδα μάς έπνιξαν τα αντιβιοτικά...

Η χώρα μας διατηρεί ένα θλιβερό προνόμιο, αφού την τελευταία πενταετία κρατάει τα σκήπτρα στην Ευρώπη στην κατανάλωση αντιβιοτικών και στην αντοχή των μικροβίων στα αντιβιοτικά τόσο σε νοσοκομειακό επίπεδο όσο και στην κοινότητα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, σε Ελλάδα και Κύπρο καταναλώνουμε τρεις φορές περισσότερο αντιβιοτικά ανά κάτοικο και ανά έτος, σε σχέση με τα κράτη που έχουν τη χαμηλότερη χρήση αντιβιοτικών.[1]

Για το πρόβλημα υπάρχουν πολλοί «υπαίτιοι»: η λαθεμένη αντίληψη των ασθενών ότι σε κάθε κρυολόγημα ή λοίμωξη τα αντιβιοτικά βοηθούν, ασθενείς οι οποίοι λαμβάνουν συχνά τα «απομεινάρια» προηγούμενων θεραπειών που έχουν στο σπίτι ή αγοράζουν αντιβιοτικά από το Διαδίκτυο, γιατροί που συνταγογραφούν λανθασμένα αντιβιοτικά για ιογενείς λοιμώξεις, φαρμακοποιοί οι οποίοι χορηγούν αναίτια αντιβιοτικά, και η χορήγηση αντιβιοτικών χωρίς ιατρική συνταγή (και εξέταση από γιατρό).

Στη χώρα μας, οι γιατροί συνταγογραφούν πολλά αντιβιοτικά, και οι ασθενείς τα απαιτούν από τους γιατρούς καθημερινά, ή τα αγοράζουν από μόνοι τους, ή έχουν στοκ στο σπίτι τους από προηγούμενη χρήση. Μεγάλη είναι η κατάχρηση αντιβιοτικών στα Ελληνόπουλα όπως αποδεικνύουν διάφορες μελέτες παιδίατρων ανά την Ελλάδα. 5-6 μητέρες στις 10 έχουν εφεδρικά αντιβιοτικά στο φαρμακείο του σπιτιού. Οι μητέρες σε αναλογία 20-40% χορηγούν αντιβιοτικά μόνες τους, χωρίς τη συμβουλή του παιδίατρου, ενώ στην περίπτωση που ο παιδίατρος αρνηθεί τη χορήγηση αντιβιοτικού, το 20% των μητέρων ασκεί πίεση στον παιδίατρο να χορηγήσει αντιβιοτικό ή αλλάζει γιατρό.[2]

Ο Εθνικός Νόμος απαγορεύει τη χορήγηση οποιουδήποτε αντιβιοτικού χωρίς να υπάρχει έστω απλή συνταγή γιατρού. Όπως όμως προκύπτει από σχετικές μελέτες, οι νόμοι έχουν μείνει μόνο στα χαρτιά και ο κάθε Έλληνας τρέχει να προμηθευτεί το κουτί με το αντιβιοτικό για «ψύλλου πήδημα». Μιας και το μέτρο της αιτιολογημένης συνταγής φαίνεται να «βάζει φρένο» στο να μοιράζονται αντιβιοτικά σαν... καραμέλες, ερευνητές υποστηρίζουν ότι μπορεί να δικαιολογηθεί η επέκταση του μέτρου της αιτιολογημένης συνταγής σε όλες τις κατηγορίες αντιβιοτικών, προκειμένου να γίνει ορθολογικότερη χρήση τους.[3, 5]

Ευρωπαϊκή Ημέρα Ενημέρωσης για τα Αντιβιοτικά - 18 Νοεμβρίου

Η Ευρωπαϊκή Ημέρα Ενημέρωσης για τα Αντιβιοτικά είναι μια πρωτοβουλία στον τομέα της δημόσιας υγείας, με στόχο να ενισχύσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με το πρόβλημα που συνιστά για τη δημόσια υγεία η αντοχή στα αντιβιοτικά, καθώς και για την ενθάρρυνση της ορθολογικής χρήσης των αντιβιοτικών. Τα τελευταία στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι σε ολόκληρη την Ε.Ε. αυξάνεται ο αριθμός των ασθενών που προσβάλλονται από ανθεκτικά βακτήρια, καθώς και ότι η αντοχή στα αντιβιοτικά αποτελεί μείζονα απειλή για τη δημόσια υγεία. Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό σύστημα παρακολούθησης της μικροβιακής αντοχής EARSS, υπάρχει μια κλίση Βορρά-Νότου, με χαμηλά ποσοστά στη Σκανδιναβία και στις Κάτω Χώρες, και υψηλά ποσοστά στη νότια Ευρώπη. Οι χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά αντοχής κάνουν γενικά μικρότερη χρήση αντιβιοτικών, ενώ οι χώρες με υψηλά ποσοστά αντοχής στα αντιβιοτικά κάνουν μεγαλύτερη χρήση.

Η ακατάλληλη χρήση αντιβιοτικών είναι ένα πρόβλημα με παγκόσμιες διαστάσεις. Ενώ οι άνθρωποι στις αναπτυσσόμενες χώρες εξακολουθούν να πεθαίνουν επειδή τους λείπει η σωστή αγωγή, η αντοχή των βακτηρίων στα αντιβιοτικά, λόγω της ακατάλληλης χρήσης αντιβιοτικών, προκαλεί ανησυχία σε όλες τις ηπείρους. Η λογική χρήση των αντιβιοτικών μπορεί να αναχαιτίσει την ανάπτυξη των ανθεκτικών βακτηρίων και να διατηρήσει την αποτελεσματική δράση των αντιβιοτικών για τις μελλοντικές γενιές.

Η κατάχρηση αντιβιοτικών είναι φαινόμενο ζωτικής σημασίας για να εκλείψει σύντομα, καθώς, σε αντίθεση με όλες τις υπόλοιπες κατηγορίες φαρμάκων, εκτός από τις πιθανές παρενέργειες που μπορούν να έχουν για το άτομο που τα λαμβάνει, έχουν επίδραση και σε επίπεδο κοινότητας, με κύρια την εμφάνιση ανθεκτικών στελεχών βακτηρίων. Τα αντιβιοτικά χάνουν την αποτελεσματικότητά τους με ρυθμό που ήταν αδιανόητος ακόμα και πριν από πέντε χρόνια. Αυτό συμβαίνει επειδή η χρήση αντιβιοτικών αυξάνει την αντοχή των βακτηρίων στα αντιβιοτικά. Αν συνεχίσουμε να καταναλώνουμε αντιβιοτικά με τον σημερινό ρυθμό, η Ευρώπη μπορεί να επιστρέψει στην «προ των αντιβιοτικών εποχή», όπου μια κοινή βακτηριακή λοίμωξη, όπως η πνευμονία, μπορεί να σημαίνει θανατική καταδίκη.

Η σύγχρονη ιατρική στηρίζεται στη διαθεσιμότητα αποτελεσματικών αντιβιοτικών στην περίπτωση που εκδηλωθεί λοιμώδης επιπλοκή ή για την προφύλαξη από λοιμώξεις. Χωρίς αποτελεσματικά αντιβιοτικά δεν θα υπήρχε πλέον η δυνατότητα για εντατική παρακολούθηση, μεταμόσχευση οργάνων, χημειοθεραπεία, φροντίδα πρόωρων νεογνών, ή και για κοινές χειρουργικές επεμβάσεις, όπως η αντικατάσταση ισχίου ή γονάτου. Συνταγογραφείτε, λοιπόν, αντιβιοτικά μόνο όταν είναι απαραίτητο, με βάση τις υπάρχουσες οδηγίες. Όπου είναι δυνατόν, συνταγογραφείτε το κατάλληλο αντιβιοτικό για τη συγκεκριμένη λοίμωξη και όχι αντιβιοτικά «ευρέος φάσματος».

Αντοχή στα αντιβιοτικά

Τα βακτήρια είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά όταν συγκεκριμένα αντιβιοτικά έχουν χάσει την ικανότητά τους να τα σκοτώνουν ή να καταπολεμούν την ανάπτυξή τους. Η αντοχή των βακτηρίων στα αντιβιοτικά είναι φυσικό γεγονός που προκαλείται από μεταλλάξεις στα γονίδια των βακτηρίων. Ωστόσο, η υπερβολική και ακατάλληλη χρήση αντιβιοτικών επιταχύνει τη δημιουργία και τη διάδοση ανθεκτικών βακτηρίων. Η κυριότερη αιτία της αντιμικροβιακής αντοχής των μικροοργανισμών στον άνθρωπο εξακολουθεί να είναι η χρήση αντιμικροβιακών στην ιατρική, στην κοινότητα, καθώς και στα νοσοκομεία ή άλλους χώρους παροχής υγειονομικής περίθαλψης. Σημαντική αιτία αντιμικροβιακής αντοχής είναι και η διασπορά και διασταυρούμενη μετάδοση μικροοργανισμών ανθεκτικών στα αντιμικροβιακά μεταξύ ανθρώπων, μεταξύ ζώων και μεταξύ ανθρώπων, ζώων και περιβάλλοντος. Επίσης, μέρος του προβλήματος της αντιμικροβιακής αντοχής στην Ε.Ε. είναι τα αντιμικροβιακά που χρησιμοποιούνται στα ζώα παραγωγής τροφίμων.

Συνεπώς, οι δύο κύριοι τομείς που απαιτούν διαχείριση, έλεγχο και πρόληψη της αντιμικροβιακής αντοχής, είναι η συνετή χρήση αντιμικροβιακών και τα μέτρα υγιεινής για τον έλεγχο της διασταυρούμενης μετάδοσης μικροοργανισμών ανθεκτικών στα αντιμικροβιακά (έλεγχος λοιμώξεων), συμπεριλαμβανομένης της καλύτερης υγιεινής των χεριών, της απομόνωσης των ασθενών κ.λπ.

Χρειάζεσαι πραγματικά αντιβίωση;

Τα αντιβιοτικά δεν σκοτώνουν τους ιούς. Δεν είναι αποτελεσματικά στις ιώσεις όπως το κρυολόγημα, η γρίπη και η βρογχίτιδα. Τα αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά μόνο ενάντια στις βακτηριακές λοιμώξεις. Η ορθή διάγνωση και η απόφαση περί αναγκαιότητας των αντιβιοτικών γίνεται μόνο από γιατρό. Κανένα αντιβιοτικό (όπως Amoxicillin, Cefaclor, Klarithromycin, Cefprozil, Cefuroxime, Clavulanicacid κ.λπ.) δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί προληπτικά για τις ιώσεις, ούτε να σταματήσει την εξάπλωση των ιών. Όταν παίρνεις αντιβιοτικά χωρίς να τα χρειάζεσαι, μπορεί να βλάψεις την υγεία σου.

Η υπερκατανάλωση αντιβιοτικών δημιουργεί πιο ισχυρά μικρόβια.

Αυτά τα «σούπερ μικρόβια» είναι πιο ανθεκτικά στα αντιβιοτικά και σκοτώνονται δυσκολότερα. Δημιουργείς «σούπερ μικρόβια» όταν παίρνεις αντιβιοτικά για το κρυολόγημα, τη γρίπη ή άλλες ιώσεις. Αυτό συνιστά κίνδυνο για την υγεία όχι μόνο του ατόμου που έκανε ακατάλληλη χρήση αντιβιοτικών αλλά και οποιουδήποτε άλλου που ενδέχεται να προσβληθεί αργότερα από τα ανθεκτικά βακτήρια. Τα αντιβιοτικά έχουν συχνά παρενέργειες, όπως ναυτία, έμετο, διάρροια, εξάνθημα, επικίνδυνες αλλεργίες. Η άσκοπη λήψη αντιβιοτικών πάντοτε τροποποιεί τη φυσιολογική βακτηριακή χλωρίδα του ανθρώπινου σώματος, δηλαδή τα χρήσιμα μικρόβια που «κατοικούν» στο σώμα σου και φυσιολογικά σε προστατεύουν.

Να θυμάστε: