Φάρμακο οι... ποδηλατόδρομοι

Η πρόσφατη επιχείρηση για εμβολιασμό του γενικού πληθυσμού έναντι της γρίππης Η1Ν1 ανέδειξε με σαφή τρόπο την παθογένεια του τομέα υγείας όχι μόνον ως προς την ανεπάρκειά του αλλά κυρίως ως προς τη φιλοσοφία και τον προσανατολισμό του.

Η βασική θέση της κατεστημένης Ιατρικής για την προστασία της δημόσιας υγείας θα μπορούσε να συνοψιστεί στη φράση «όσο περισσότεροι εμβολιάζονται για όσα περισσότερα νοσήματα τόσο το καλύτερο».

Η φρίκη της επιδημίας είναι βαθιά ριζωμένη στο συλλογικό ασυνείδητο από την εποχή του Μεσαίωνα όταν ο θάνατος ήταν μαζικός, αποτρόπαιος και κυριαρχούσε όχι μόνον στις ψυχές αλλά και στην κοινωνική ζωή.

Ο θάνατος στις επιδημίες μάς απειλεί όχι τόσο με τις απώλειες όσο με την κατάρρευση του νοήματος και την κυριαρχία του αρχέγονου φόβου. Γιατί κανείς να ελπίζει όταν βλέπει την κοινή μοίρα αθώων και αδίκων;

Οι μεγάλες μικροβιακές επιδημίες έπαυσαν ουσιαστικά με την εφαρμογή συστημάτων αποχέτευσης και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης.

Η έλευση της λεγόμενης επιστημονικής ιατρικής τοποθετείται χρονικά μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και δεν καθόρισε σε καμιά περίπτωση την υποχώρησή τους.

Οι σύγχρονες απειλές για την δημόσια υγεία των ανεπτυγμένων βιομηχανικά κοινωνιών προέρχονται κυρίως από νοσήματα που οφείλονται είτε σε ιούς είτε στον τρόπο ζωής που έχει υιοθετηθεί.

Ο ιός του AIDS, η γρίπη των πτηνών, το SARS αλλά και η δαμόκλειος σπάθη της μετάλλαξης κάποιου ιού που θα παρουσιάσει μεσοπρόθεσμα ιδιότητες μεγάλης μεταδοτικότητας και θνητότητας αναβιώνουν τον μεσαιωνικό αρχέγονο φόβο.

Ορθολογικές στρατηγικές

Με το δεδομένο ότι από την πλευρά της ιατρικής δεν υπάρχουν θεραπευτικά όπλα εναντίον των ιογενών λοιμώξεων η στρατηγική του μαζικού εμβολιασμού για όσο το δυνατόν περισσότερα νοσήματα φαίνεται ορθολογική.

Ετσι λοιπόν, τα βρέφη βομβαρδίζονται στο ανώριμο ανοσοποιητικό τους σύστημα στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής και εκείνο που ελέγχεται είναι η εμφάνιση παρενεργειών είτε άμεσα είτε λίγους μήνες αργότερα.

Ωστόσο, δεν έχει ελεγχθεί η επίδραση του μαζικού εμβολιασμού στη νοσηρότητα που θα παρουσιάσουν αυτά τα παιδιά σαν ενήλικοι!

Το ότι δεν έχει αποδειχθεί ότι βλάπτει ο μαζικός εμβολιασμός (αφού δεν έχουν γίνει μακροχρόνιες μελέτες παρατήρησης) δεν σημαίνει ότι έχει αποδειχθεί ότι δεν βλάπτει. Μία ορθολογική πολιτική εμβολιασμών θα συνεκτιμούσε και τον κίνδυνο της ιογενούς λοίμωξης, αλλά και τον κίνδυνο από τη νοσηρότητα εξ αιτίας της καταπόνησης του ανοσοποιητικού (στο βαθμό που αυτή αποδειχθεί ότι όντως υφίσταται).

Επίσης, μια τέτοια πολιτική θα έδινε έμφαση σε μια ανεπτυγμένη μέθοδο επιδημιολογικής επιτήρησης του πληθυσμού μέσα από ένα συμπαγές σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Η επιδημιολογική επιτήρηση και η γρήγορη απομόνωση των κρουσμάτων είναι το μόνο μέτρο που μπορεί να προφυλάξει τον πληθυσμό και να σώσει τα συστήματα υγείας από την κατάρρευση σε περίπτωση έλευσης ενός καινούριου ιού με υψηλή μεταδοτικότητα και θνητότητα.

Σε μια τέτοια περίπτωση οι προσπάθειες για την παρασκευή εμβολίου θα έτρεχαν πίσω από το επιδημικό κύμα και οι υπηρεσίες υγείας θα είχαν σαν κύριο έργο τη νοσηλεία των ασθενών.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας με τη δομή και δικαιοδοσία που σήμερα έχει το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να προειδοποιεί και όχι να ασκεί πολιτική.

Δυστυχώς όμως τα κράτη επενδύουν σε πολύ μεγάλο ποσοστό σε νοσοκομειακές δομές αντί σε δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (που θα μπορούσαν να ενσωματώσουν και δομές επιδημιολογικής επιτήρησης) απέναντι σε ενδεχόμενα απειλητικών επιδημιών από ιούς.

Η άλλη απειλή για τη δημόσια υγεία είναι τα νοσήματα που οφείλονται στο σύγχρονο τρόπο ζωής. Τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο καρκίνος, τα ατυχήματα και τα ψυχικά νοσήματα εν πολλοίς συνδέονται με κάποιες «επιδημίες» όπως του διαβήτη, της παχυσαρκίας, της έλλειψης σωματικής δραστηριότητας, της περιβαλλοντικής κρίσης, της καταστροφής των κοινοτήτων από το γκρίζο αστικό τοπίο που η κατανάλωση γίνεται υπέρτατη αξία.

Η ελάχιστη προσοχή που δίνεται στην πρόληψη αυτών των «επιδημιών» οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι δεν διεγείρουν τον αρχέγονο φόβο και οι πάσχοντες θεωρούνται θύματα της κακής τους γενετικής μοίρας.

Γύρω απ' αυτά τα νοσήματα έχει στηθεί τις τελευταίες δεκαετίες μια γιγάντια βιομηχανία που πουλάει θεραπείες χωρίς να γιατρεύει κανένα. Μια βιομηχανία που λεηλατεί τους κοινωνικούς πόρους στηρίζοντας τους μύθους της σύγχρονης Ιατρικής, αγνοώντας το γεγονός ότι παρά την τεράστια αύξηση των δαπανών μεταπολεμικά οι δείκτες υγείας παραμένουν καθηλωμένοι.

Πολιτική βιοτρομοκρατία

Βεβαίως, δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά εάν σκεφτεί κανείς ότι το ιατροβιομηχανικό σύμπλεγμα το συμφέρει η αρρώστια για να μπορεί να πουλάει θεραπεία και όχι η πρόληψη των «επιδημιών» του τρόπου ζωής, οι οποίες μπορούν να μειωθούν κυρίως με πολιτικές παρεμβάσεις κεντρικού αλλά και τοπικού επιπέδου.

Μ' αυτή την έννοια η δημόσια υγεία είναι περισσότερο θέμα πολιτικής αρετής παρά ζήτημα κάποιας μαγικής θεραπείας. Ενα ανεπτυγμένο δίκτυο ποδηλατόδρομων συνιστά μέτρο απείρως αποτελεσματικότερο κατά του διαβήτη και των καρδιαγγειακών νοσημάτων από το νέο φάρμακο της τάδε εταιρείας.

Αλλά όπως αναφέραμε, οι ποδηλατόδρομοι δεν παράγουν προστιθέμενη αξία και οι λομπίστες της βιομηχανίας το ξέρουν πολύ καλά αυτό...

Βιοτρομοκρατία είναι η προσπάθεια καλλιέργειας του αρχέγονου φόβου με στόχους τόσο οικονομικούς όσο και πολιτικούς. Στην περίπτωση της λεγόμενης νέας γρίπης είχαμε έναν ιό με μεγαλύτερη μεταδοτικότητα από τους προηγούμενους αλλά λιγότερο φονικό.

Στις χώρες του νοτίου ημισφαιρίου που πέρασαν την επιδημία το καλοκαίρι (χωρίς να έχουν εμβόλιο) δεν παρατηρήθηκε αύξηση των θανάτων σε σχέση με την εποχική γρίπη των άλλων ετών.

Παρ' όλα ταύτα ξεκίνησε μια τεράστια επιχείρηση «δημόσιας υγείας» χωρίς να εδράζεται σε κανένα επιστημονικό δεδομένο, σε καμία πραγματική απειλή. Απλώς κάποιοι θεώρησαν ότι μπορούσαν να κερδοσκοπήσουν από το γεγονός ότι ο ιός είχε πράγματι υψηλή μεταδοτικότητα.

Οι πολιτικοί στόχοι της βιοτρομοκρατίας είναι το χτύπημα της κοινωνικής αλληλεγγύης εν όψει της νεοφιλελεύθερης επέλασης. Ο φόβος σαν αντίπαλος της συλλογικής δράσης για την υπεράσπιση εργασιακών, πολιτικών και ατομικών δικαιωμάτων...

Οσο κάποιοι προσπαθούν να μας φοβίσουν, εμείς ας κάνουμε ποδήλατο... Και βεβαίως να μην φοράμε μάσκα... Οχι μόνο γιατί δεν έχει νόημα, αλλά και γιατί εμπίπτει στις διατάξεις του «κουκουλονόμου»!..

Του Νίκου Τσάμη
Από την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 10 Ιανουαρίου 2010