Φοβίες και ομοιοπαθητική
Οι φοβίες αποτελούν συχνό πρόβλημα υγείας, του οποίου η βαρύτητα ποικίλλει από ήπια έως πολύ βαριά και προκαλεί σημαντική επιβάρυνση στη ζωή του πάσχοντος. Στην ομοιοπαθητική ιατρική, οι φοβίες είναι το πιο συχνό ψυχικής φύσεως πρόβλημα -αν εξαιρέσουμε ίσως το άγχος - για το οποίο οι ασθενείς μας ζητούν βοήθεια. Επειδή το πρόβλημα των φοβιών είναι και αρκετά περίπλοκο, αλλά και αρκετά άγνωστο ως προς την φύση και τις παραμέτρους του, επιχειρούμε με την παρουσίαση αυτή μία πρώτη σκιαγράφηση προς όφελος της ενημέρωσης σας.
Το συναίσθημα του φόβου είναι γνωστό σ' όλους τους ανθρώπους και είναι περισσότερο έντονο στην παιδική ηλικία, όπου η ένταση όλων γενικά των συναισθημάτων είναι μεγαλύτερη και η βίωση τους πιο ξεκάθαρη.
Ο φόβος είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα και δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε πως είναι ίσως το συναίσθημα που περισσότερο απ' όλα είναι χρήσιμο στην επιβίωση του ανθρώπου. Είναι το πρώτο συναίσθημα που γεννιέται στην ψυχή μας, όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με οποιονδήποτε κίνδυνο, και μας κινητοποιεί έντονα, ώστε να μην αδιαφορήσουμε αλλά να ενεργήσουμε τις απαραίτητες πράξεις ώστε να βγούμε από την επικίνδυνη κατάσταση.
Αλλά και οι σωματικές εκδηλώσεις του φόβου, δηλαδή οι μεταβολές στην λειτουργία του σώματος που προκαλεί ο φόβος, έχουν σημαντική αξία. Ταχυκαρδία, αύξηση της αρτηριακής πιέσεως, αύξηση του ρυθμού της αναπνοής κλπ, είναι αλλαγές της σωματικής λειτουργίας απαραίτητες στον άνθρωπο για να παλαίψει είτε να τραπεί σε φυγή. Δύσκολα μπορούμε να φανταστούμε ότι θα επιβίωναν οι πρόγονοι μας στην επαφή τους με άγρια θηρία ή αντίπαλες φυλές, αν δεν είχαν την ικανότητα να φοβούνται.
Ο φόβος όμως, από απαραίτητη και ιδιαίτερα χρήσιμη ψυχική λειτουργία γίνεται εμπόδιο στη ζωή μας, όταν είναι δυσανάλογα έντονος προς τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουμε, οπότε αντί να μας κινητοποιεί για δράση, κυριολεκτικά μας παραλύει, ή ακόμη χειρότερα αν είναι εντελώς αδικαιολόγητος, όταν δηλαδή εμφανίζεται εκεί που δεν υπάρχει κανείς ουσιαστικά κίνδυνος.
Στις περιπτώσεις αυτές δεν μιλάμε πλέον για φόβο αλλά για φοβία. Φοβία δηλαδή, είναι οποιοσδήποτε παράλογος και επίμονος φόβος για κάποιο αντικείμενο ή κατάσταση και έχει σαν αποτέ λεσμα να αποφεύγει το άτομο αυτό που φοβάται. Στην μεγάλη πλειοψηφία των φοβικών καταστάσε ων, το άτομο αναγνωρίζει πως ο φόβος του είναι υπερβολικός ή μη ρεαλιστικός, αυτό όμως δεν το βοηθά καθόλου και συνεχίζει με κάθε τρόπο να αποφεύγει το φοβικό αντικείμενο ή κατάσταση. Στις πιο πολλές περιπτώσεις αυτή η συμπεριφορά αποφυγής δεν παραβλάπτει σε σημαντικό βαθμό την δρα στηριότητα του ανθρώπου (όπως π.χ. όταν κανείς φοβάται τις αράχνες ή τα ύψη), σε άλλες όμως περιπτώσεις παραβλάπτει, οπότε υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή του ανθρώπου. Ας σημειωθεί εδώ πως η αλλοπαθητική ψυχιατρική, θεωρεί διαταραχή μόνο την δεύτερη περίπτωση, ενώ η ομοιοπαθητική θεωρεί διαταραχή και την πρώτη περίπτωση και την θεραπεύει.
Οι φοβίες γενικά διακρίνονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες
1. Αγοραφοβία
2. Κοινωνική φοβία
3. Απλή φοβία
Η αγοραφοβία συνήθως συνυπάρχει με διαταραχή πανικού -αναπτύσσεται δηλαδή αφού έχει προηγηθεί η εμπειρία ενός ή περισσοτέρων κρίσεων πανικού. Συνοπτικά μπορούμε να πούμε πως αγοραφοβία είναι φόβος του ατόμου να είναι σε μέρη ή καταστάσεις απ' όπου η φυγή είναι δύσκολη (ή να προκαλεί αμηχανία) ή στις οποίες μπορεί να μην υπάρχει δυνατότητα βοήθειας σε περίπτωση προσβολής πανικού.
Σαν αποτέλεσμα της αγοραφοβίας, οι πάσχοντες περιορίζουν τις μετακινήσεις τους και τα ταξίδια τους, είτε χρειάζονται συνοδό. Κοινές αγοραφοβικές καταστάσεις είναι το να είναι το άτομο έξω απ' το σπίτι μόνο του, να βρίσκεται μέσα σε πλήθος, να ταξιδεύει με λεωφορείο ή τραίνο κλπ.
Η κοινωνική φοβία ουσιαστικά είναι φόβος ταπείνωσης ή αμηχανίας σε κοινωνικές καταστάσεις, όπου δηλαδή το άτομο εκτίθεται σε πιθανό έλεγχο των άλλων. Παραδείγματα είναι ο φόβος να μιλήσει κανείς δημόσια, να φάει δημόσια, να ουρήσει σε δημόσιες τουαλέττες, να χάνει τα λόγια του ή να λέει ανοησίες σε κοινωνικές συναντήσεις κλπ.
Απλή φοβία είναι η μεγάλη κατηγορία όπου υπάρχει φόβος συγκεκριμένων αντικειμένων ή καταστάσεων. Οι πιο συνηθισμένες απλές φοβίες περιλαμβάνουν ζώα (σκύλους, φίδια, έντομα, ποντίκια κλπ). κλειστούς χώρους, ύψος, αεροπλάνο, αίμα κλπ.
Στις τρεις αυτές κατηγορίες φοβιών, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε την περίπτωση όπου υπάρχει έντονος φόβος κάποιας αρρώστιας (νοσοφοβία) ή θανάτου, που μπορεί να παίρνει έντονες διαστάσεις και να προκαλεί στο άτομο έντονο "άγχος υγείας". Αυτή η κατηγορία συγγενεύει με την "υποχονδρίαση".
Σ' όλες τις φοβίες η ένταση της διαταραχής μπορεί να είναι ήπια έως πολύ σοβαρή. Συνήθως ζητούν θεραπεία ασθενείς που πάσχουν από αγοραφοβία ή νοσοφοβία, ενώ ασθενείς που πάσχουν από κοινωνική φοβία συνήθως ντρέπονται γι' αυτό και δεν το θεωρούν καν διαταραχή αλλά "ελάττωμα του χαρακτήρα τους" και έτσι δεν ζητούν βοήθεια, ενώ ασθενείς που πάσχουν από απλές φοβίες δεν ζητούν βοήθεια επειδή συνήθως μπορούν και αποφεύγουν το φοβικό αντικείμενο.
Η αγοραφοβία και οι απλές φοβίες είναι περισσότερο συνηθισμένες σε γυναίκες, ενώ αντίθετα η κοινωνική φοβία είναι πιο συχνή σε άνδρες.
Η αιτιολογία των φοβιών γενικά είναι ένα μεγάλο θέμα, για το οποίο βεβαίως δεν υπάρχουν ακόμη οριστικές απαντήσεις. Φαίνεται πως διάφοροι παράγοντες μπορεί να παίζουν ρόλο ή να συνδυάζονται όπως προδιαθεσικοί βιολογικοί παράγοντες, διαταραχή άγχους αποχωρισμού στην παιδική ηλικία, εμπειρίες ή καταστάσεις της παιδικής ηλικίας που θα πρέπει να διερευνώνται κατά περίπτωση κτλ.
Η αλλοπαθητική ψυχιατρική προσπαθεί να θεραπεύσει τις φοβίες, συνήθως με ψυχοθεραπεία συμπεριφοράς ή με αντικαταθλιπτικά φάρμακα ή με συνδυασμό αυτών των δύο. Ακόμη, όλες οι ψυχοθεραπείες οποιασδήποτε κατεύθυνσης, φαίνεται να μπορούν να προσφέρουν ανακούφιση, όμως η πραγματική θεραπεία των Μιαεπίσκεψη φοβιών, η απαλλαγή δηλαδή του ασθενούς πλήρως από τις διαταραχές αυτές φαίνεται πως είναι αρκετά δύσκολη υπόθεση για την αλλοπαθητική.
Θα πρέπει να επαναλάβουμε, και στην περίπτωση αυτή, πως κάτι τέτοιο είναι αναμενόμενο, αφού η προσέγγιση των διαταραχών αυτών από την αλλοπαθητική, είναι μερική και όχι ολιστική. Προσπαθεί δηλαδή η αλλοπαθητική να αντιμετωπίσει την συγκεκριμένη νόσο (ή ακόμη χειρότερα τα συμπτώματα της, όπως στην περίπτωση που η θεραπεία συνίσταται μόνο σε χορήγηση αντικαταθλιπτικών και ηρεμιστικών φαρμάκων) αδυνατώντας να δει την διαταραχή μέσα στο πλαίσιο της ολιστικής θεώρησης, της θεώρησης δηλαδή του οργανισμού συνολικά σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας του.
Από την πλευρά της ομοιοπαθητικής ιατρικής, οι φοβίες διερευνώνται σ' όλες τις πτυχές τους και πάντα μέσα στο ολιστικό πλαίσιο θεώρησης. Είναι απαραίτητο για μας να διευκρινίσουμε πλήρως τη φύση της διαταραχής και τα συμπτώματα της, καθώς και την ιστορία της. Ενώ δηλαδή η αλλοπαθητική αρκείται στην διάγνωση π.χ. της αγοραφοβίας και δίνει την στερεότυπη φαρμακευτική αγωγή της, η ομοιοπαθητική ενδιαφέρεται για όλες τις λεπτομέρειες της διαταραχής, αφού αυτές έχουν ιδιαίτερη χρησιμότητα για την εκλογή του ομοίου φαρμάκου, αυτού που μπορεί να αποκαταστήσει γρήγορα, ήπια και πλήρως την υγεία.
Δεν είναι καθόλου υπερβολή, αν δηλώσουμε πως τα θεραπευτικά αποτελέσματα της ομοιοπαθητικής στις φοβίες είναι εξαιρετικά. Δεν είναι μόνο το εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό θεραπείας που είναι εντυπωσιακό, αλλά και η ταχύτητα και η μονιμότητα της θεραπείας. Οποιοσδήποτε ψυχίατρος ασχολείται με την ομοιοπαθητική, σίγουρα έχει πολλές φορές, στην επαγγελματική του πρακτική, εκπλαγεί από τις εντυπωσιακές θεραπείες που συνάντησε.
Αυτό το τονίζουμε ιδιαίτερα, γιατί οι φοβίες και ιδιαίτερα η αγοραφοβία - που είναι η διαταραχή για την οποία περισσότερο συχνά απευθύνονται οι ασθενείς στην ομοιοπαθητική για βοήθεια - είναι γνωστό από την ψυχιατρική πως απαιτεί μακροχρόνια θεραπεία. Είναι λογικό λοιπόν να νιώσει κανείς ευχάριστη έκλπληξη, όταν βλέπει μια αγοραφοβία να εξαφανίζεται πλήρως με μια ολιγόμηνη ομοιοπαθητική θεραπεία. Εξίσου εντυπωσιακό -αν και ιδιαίτερα συνηθισμένο φαινόμενο στην ομοιπαθητική πρακτική -είναι να πρατηρηρεί ο γιατρός, να εξαφανίζονται φοβίες, ενώ ο ασθενής δεν ζήτησε βοήθεια γι' αυτές αλλά για κάποιο άλλο πρόβλημα υγείας. Για παράδειγμα, με την ομοιοπαθητική θεραπεία, ας πούμε για ένα έλκος στομάχου, εξαφανίζεται και μια φοβία για το ύψος, την οποία ο ασθενής θεωρούσε δεδομένο στοιχείο του οργανισμού του και ποτέ δεν φανταζόταν ότι θα απαλλασσόταν απ' αυτήν.
Οι παρατηρήσεις αυτές, για μια ακόμη φορά επιβεβαιώνουν την ευεργετική επίδραση του ομοιοπαθητικού φαρμάκου σε όλες τις πτυχές και λειτουργίες του οργανισμού, αφού ισχυροποιώντας το σύνολο του αμυντικού μηχανισμού του οργανισμού, του επιτρέπει να εξουδετερώσει οποιαδήποτε διαταραχή υπάρχει σ' αυτόν και στα τρία επίπεδα (πνευματικό - ψυχικό - σωματικό) ύπαρξης του.
Θα θέλαμε όμως να τονίσουμε και κάτι επιπλέον, που είναι ιδιαίτερα σημαντικό και δίνει στην ομοιοπαθητική θεραπεία μια ιδιαίτερη βαρύτητα και σπουδαιότητα. Σ' όλους τους ανθρώπους υπάρχουν "αδυναμίες" που μπορεί να μην έχουν την ένταση ώστε να χαρακτηριστούν σαν κλινικές νόσοι. Μπορεί δηλαδή κάποιος να μην έχει την διάγνωση της κοινωνικής φοβίας, όμως να είναι "ντροπαλός" σε αρκετό βαθμό ώστε αυτό να τον δυσκολεύει ε κάποιες κοινωνικές περιστάσεις, ή να έχει δυσκολία να διεκδικήσει με θάρρος κάποιο δικαίωμα του στον χώρο εργασίας του, ή να αγχώνεται ιδιαίτερα σε εξετάσεις και γενικά όταν αισθάνεται ότι "δοκιμάζεται". Μπορεί απλά να είναι "φοβιτσιάρης" σε πολλά πράγματα, ιδιαίτερα παιδιά να φοβούνται να κοιμηθούν χωρίς φως στο δωμάτιο τους ή να μην συμμετέχουν ενεργά στην τάξη τους λόγω συστολής, ή γυναίκες να δυσκολεύονται να μείνουν μόνες σπίτι αν λείπει ο σύζυγος τους.
Οι καταστάσεις αυτές, τόσο γνώριμες σ' όλους μας και τόσο καθημερινές, χωρίς να αποτελούν "νόσο" κλινικά, αποτελούν αξιο σημείωτο εμπόδιο στην ζωή και την δραστηριότητα των ανθρώπων που τις υφίστανται. Αυτές ακριβώς οι καταστάσεις είναι που αλλάζουν εντυπωσιακά με την ομοιπαθητικη θεραπεία, η οποία ισχυροποιώντας τον οργανισμό, ουσιαστικά του προσφέρει την δυνατότητα περισσότερης και καλύτερης υγείας σ' όλες της διαστάσεις του, δηλαδή του προσφέρει την δυνατότητα απελευθέρωσης από τα δεσμά του φόβου επιτρέποντας του να γεύεται τη ζωή με πληρότητα και να ενεργεί δημιουργικά με ελευθερία και αποτελεσματικότητα.
