Η επιστημονική έρευνα στην Ομοιοπαθητική ιατρική

Tο συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον του πληθυσμού, ασθενών και ιατρών, για την Ομοιοπαθητική Ιατρική έχει καταστήσει τα τελευταία χρόνια, εξαιρετικά αναγκαία την επιστημονική τεκμηρίωση της. Το επιστημονικό υπόβαθρο της Ομοιοπαθητικής Ιατρικής γίνεται όλο και πιο συχνά θέμα διαλέξεων σε συνέδρια, στρογγυλές τράπεζες, αναλύσεις σε έγκυρα ιατρικά περιοδικά, αλλά και καθημερινών συζητήσεων σε επίπεδο ανταλλαγής επιστημονικών απόψεων ανάμεσα σε ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων και ασθενείς.

Πρέπει να αναφερθεί ότι μέχρι σήμερα πάνω από 300 κλινικές μελέτες για την Ομοιοπαθητική Ιατρική έχουν δημοσιευτεί σε έγκυρα ιατρικά περιοδικά. Το γεγονός ότι περιοδικά όπως το "The Lancet" και το "British Medical Journal" έχουν δημοσιεύσει θετικά άρθρα για την Ομοιοπαθητική Ιατρική, αντανακλά τον ορθό επιστημονικό προβληματισμό για ένα θεραπευτικό σύστημα που πληρεί σαφώς τους όρους ένταξης στην παγκόσμια ιατρική βιβλιογραφία. Στο εύλογο ερώτημα γιατί οι έγκυρες δημοσιευμένες μελέτες είναι σχετικά λίγες, πρέπει να αναφερθούν οι δύο βασικοί λόγοι για αυτό.

Πρώτον το γεγονός ότι η εισαγωγή της Ομοιοπαθητικής στην Ιατρική βιβλιογραφία ευρίσκεται σε μετεφηβική ηλικία. Εκτός από τις λίγες μεταπολεμικές έγκυρες μελέτες που προηγήθηκαν, μόλις το 1986 δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "The Lancet" η πρώτη έγκυρη διπλή τυφλή κλινική μελέτη σύγκρισης της δράσης της Ομοιοπαθητικής θεραπείας με εικονικό φάρμακο-placebo και αφορούσε τις αλλεργικές εκδηλώσεις του αναπνευστικού. Τα επόμενα χρόνια δημοσιεύτηκαν σε έγκυρα ιατρικά περιοδικά αρκετές μελέτες και μετά-αναλύσεις που απέδιδαν στην Ομοιοπαθητική σαφώς θετικά αποτελέσματα. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις μελέτες για τον ίλιγγο, το οξύ διαρροϊκό σύνδρομο, τα οστεοαρθριτικά άλγη, το προεμμηνορυσιακό σύνδρομο, την μείωση των παρενεργειών σε παιδιά υπό χημειοθεραπεία, καθώς και την μετά-ανάλυση του Linde και συνεργατών το 1997 η οποία απέδειξε, με τα πιο αυστηρά επιστημονικά κριτήρια, ότι το 67% των δημοσιευμένων μελετών απέδωσαν ισχυρή υπεροχή του Ομοιοπαθητικού φαρμάκου έναντι του placebo.

Ο δεύτερος βασικός λόγος που δικαιολογεί τον σχετικά μικρό αριθμό μελετών είναι οι ιδιαιτερότητες της Κλασικής Ομοιοπαθητικής Ιατρικής που περιλαμβάνει την εξαιρετική εξατομίκευση της θεραπείας ανάλογα με τον ασθενή και όχι μόνο με την ασθένεια. Ας σταθούμε λίγο αναλυτικότερα σε αυτό το θέμα. Η μεθοδολογία της έρευνας στην Ομοιοπαθητική Ιατρική, ουσιαστικά δεν διαφέρει από αυτήν της υπόλοιπης Ιατρικής, περιλαμβάνοντας την βασική και την κλινική έρευνα.

Όμως η ίδια η νομολογία της θεραπευτικής στην Ομοιοπαθητική, ενέχει ιδιαιτερότητες που αν δεν ληφθούν σοβαρά υπόψιν, δεν μπορούν να οδηγήσουν σε ασφαλή κλινικά συμπεράσματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των Ομοιοπαθητικών φαρμάκων σε συγκεκριμένες κατηγορίες ασθενών. Στην συνήθη μεθοδολογία της ιατρικής έρευνας γίνεται η σύγκριση της δράσης ενός θεραπευτικού σχήματος με εκείνη του εικονικού φάρμακο σε ομάδες ασθενών που έχουν μία συγκεκριμένη νόσο. Συνήθως τα μετρήσιμα αποτελέσματα είναι, είχε ή μείωση των συμπτωμάτων, είτε η αλλαγή κάποιας εργαστηριακής παραμέτρου. Στην Ομοιοπαθητική Ιατρική η θεραπεία είναι εξατομικευμένη σε μεγάλο βαθμό. Τα αρτιότερα κλινικά αποτελέσματα ακολουθούν την χορήγηση ενός ομοιοπαθητικού φαρμακευτικού σκευάσματος, προσεκτικά επιλεγμένου, ανάμεσα σε τουλάχιστον τέσσερις χιλιάδες άλλα. Το «όμοιο» φάρμακο επιλέγεται με βάση την συμπτωματολογία και σημειολογία του ασθενούς σε σωματικό και ψυχοδιανοητικό επίπεδο και όχι μόνο με βάση τη νόσο. Ένα απλό παράδειγμα: Για την θεραπεία είκοσι ασθενών με ημικρανία μπορεί να χρειαστούν από δώδεκα έως και είκοσι διαφορετικά φάρμακα, ένα για τον κάθε ασθενή, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες των συμπτωμάτων του.

Μία άλλη παράμετρος που είναι σημαντική στην Ομοιοπαθητική Ιατρική είναι η ολιστικότητα της θεραπείας και ο νόμος της κατεύθυνσης της θεραπείας. Η θεραπεία εδώ δεν ορίζεται απλά σαν μείωση των συμπτωμάτων ή αλλαγή κάποιων εργαστηριακών παραμέτρων όπως στην πλειοψηφία των συνήθων ιατρικών ερευνών. Στην Ομοιοπαθητική Ιατρική ως θεραπεία ορίζεται η πλήρης σωματική, διανοητική και συναισθηματική ισορροπία, ξεκινά συχνά με το εξής φαινόμενο. Ο ασθενής βιώνει μία αρχική θεραπευτική επιδείνωση, των σωματικών του συμπτωμάτων. Αυτή συχνά, είναι και η ασφαλιστική δικλείδα της θεραπείας που μόλις άρχισε και η οποία ξεκινά θεραπεύοντας πρώτα τα συμπτώματα του ασθενούς σε διανοητικό και συναισθηματικό επίπεδο.

Είναι ενδιαφέρον να αναφερθεί ότι αυτή η δράση είναι αντίστροφη από την καταγεγραμμένη δράση του placebo, αφού σε αυτήν δεν υπάρχει αρχική επιδείνωση που να ακολουθείται από μακροχρόνια θεραπεία, αλλά αρχική βελτίωση που ακολουθείται από σύντομη υποτροπή. Ένα ακόμη παράδειγμα. Ας υποθέσουμε ότι ένας ασθενής με χρόνια ημικρανία, έχει παρουσιάσει τελευταία και μία σοβαρή ιδεοψυχαναγκαστική νεύρωση. Με την έναρξη της σωστής Ομοιοπαθητικής αγωγής, πιθανότατα θα εμφανίσει μία επιδείνωση της ημικρανίας ταυτόχρονα με μία σημαντική βελτίωση της νεύρωσης. Η θεραπεία της ημικρανίας θα επέλθει αμέσως μετά από τη θεραπεία της νεύρωσης. Η διακοπή της Ομοιοπαθητικής αγωγής θα σημάνει την αποκατάσταση του ασθενούς και στα δύο του προβλήματα, χωρίς τις περισσότερες φορές την ανάγκη καμίας περαιτέρω αγωγής. Από τα παραπάνω γίνεται κατανοπτό ότι ο σχεδιασμός ιατρικών μελετών που να αναδεικνύουν την αληθή θεραπευτική δράση των Ομοιοπαθητικών φαρμάκων είναι δύσκολος όχι όμως και ανέφικτος όπως έχουν αποδείξει τελευταίες εργασίες. Είναι επιτακτική πλέον η ανάγκη διεξαγωγής αυστηρών κλινικών μελετών στις οποίες να τηρούνται τόσο η μεθοδολογία της έρευνας της Ιατρικής επιστήμης, όσο και η νομολογία της Ομοιοπαθητικής θεραπευτικής.

Πρόσφατα στη χώρα μας, έχει μόλις ανοίξει το κεφάλαιο της βασικής και κλινικής έρευνας για την Ομοιοπαθητική Ιατρική. Επιγραμματικά, αυτή τη στιγμή διεξάγονται:

Δύο διδακτορικές διατριβές με θέμα βασικής έρευνας στην Ομοιοπαθητική Ιατρική σε αντίστοιχα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα.

Μία διπλή τυφλή μελέτη σε κρατικό νοσοκομείο, για τη δράση της Ομοιοπαθητικής στις ημικρανίες.

Μία βασική έρευνα για τη βιοχημική δράση των Ομοιοπαθητικών φαρμάκων σε Πανεπιστημιακό ίδρυμα.

Μία αναδρομική μελέτη, για παιδιά με αυτισμό, επιβεβαίωσης των νόμων της Ομοιοπαθητικής Ιατρικής, σε Πανεπιστημιακό ίδρυμα.

Μία προοπτική μελέτη της βελτίωσης της ποιότητας ζωής των ασθενών που ακολουθούν Ομοιοπαθητική αγωγή.

Επίσης, οργανώνεται από την Δ.Α.Κ.Ο., υπό την επίβλεψη του Γ. Βυθούλκα, διπλή τυφλή μελέτη, έναντι εικονικού φαρμάκου, της βιοχημικής δράσης των Ομοιοπαθητικών φαρμάκων, για την οποία έχει εκδηλωθεί διεθνές ερευνητικό ενδιαφέρον.

Τέλος η χώρα μας, μέσω του επίσημου φορέας των Ομοιοπαθητικών ιατρών, της Ελληνικής Εταιρείας Ομοιοπαθητικής Ιατρικής, συμμετάσχει ενεργά, σε ένα Ευρωπαϊκό πρόγραμμα μελέτης ασθενών, και στην προσπάθεια χρηματοδότησης της έρευνας στην Ομοιοπαθητική, μέσω του έβδομου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης.

Τέτοιες έρευνες πρέπει να λαμβάνουν χώρα σε Νοσοκομεία, υπό τον αυστηρό έλεγχο εποπτών. Το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, η Ιατρική Σχολή και οι Ιατρικοί Σύλλογοι οφείλουν να υποστηρίξουν τέτοιες προσπάθειες με δεδομένη την γεωμετρική αύξηση του ενδιαφέροντος των ασθενών και των ιατρών.

Ή Ιατρική ήταν και θα είναι πάντα ενιαία, με μοναδικό σκοπό το θεραπευτικό όφελος του πάσχοντος ανθρώπου.

Συνοψίζοντας

Η κλινική έρευνα στην Ομοιοπαθητική:
1. Έχει ήδη δώσει θετικά αποτελέσματα που οδήγησαν στην δημοσίευση σε έγκυρα ιατρικά περιοδικά.
2. Ακολουθεί τη μεθοδολογία της έρευνας της Ιατρικής.
3. Παρουσιάζει επιπλέον δυσκολίες, όχι ανυπέρβλητες, στο σχεδιασμό της λόγω της νομολογίας της Ομοιοπαθητικής θεραπευτικής, όπως είναι η εξατομίκευση, η ολιστικότητα, ο νόμος της κατεύθυνσης της θεραπείας, η επανεμφάνιση παλαιότερων προδιάθεσεων και γενικά ο ορισμός της θεραπείας.
4. Παρουσιάζεται ιδιαίτερη ερευνητική δραστηριότητα στην Ελλάδα, σχετικά με την Ομοιοπαθητική Ιατρική.
5. Οφείλει να τύχει περισσότερης προώθησης από το κράτος και τους αρμόδιους φορείς για το καλό των ασθενών μας.

του Σ. Κυβέλλου
Ιατρός Ομοιοπαθητικός