Τι είναι τελικά η ομοιοπαθητική ιατρική;

Δημοσθένης Παπαμεθοδίου
Ιατρός Νευρολόγος

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ ΠΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ» ΤΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΤΕΥΧΟΣ 197 ΙΟΥΝΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ 2007

...Η Ανεξάρτητη Ιατρική Κίνηση έδωσε φωνή στους νέους ιατρούς αλλά και στους εναλλακτικούς (φυτοθεραπευτές και ομοιοπαθητικούς) και συντέλεσε στην ανατροπή της αρνητικής για την Ομοιοπαθητική απόφασης προηγούμενου ΔΣ. Η απόφαση αυτή δημιούργησε θέμα «αξιοπιστίας» σε πολλά μέλη του ΙΣΑ και τελικά στον ίδιο τον ΙΣΑ που φαινόταν να εθελοτυφλεί για κάτι που αφορά τη Δημόσια Υγεία. Γιατί άλλο είναι να συμφωνείς ή να διαφωνείς με μία θεραπευτική μέθοδο αναγνωρισμένη από την Παγκόσμιο Οργάνωση Υγείας και πολλά κράτη της EE και όλου του κόσμου και τελείως διαφορετικό να αφήνεις την εφαρμογή της σε μη-ιατρούς, δηλαδή να στέλνεις ασθενείς στα χέρια ανθρώπων χωρίς ιατρική εκπαίδευση που παριστάνουν τους ιατρούς!! Μπορεί, βέβαια, να βολεύει κάποιους αυτή η κατάσταση γιατί, όπως είναι αναμενόμενο, οδηγεί σε εκφυλισμό της συγκεκριμένης θεραπευτικής. Είναι απαράδεκτο όμως να γίνεται αυτό στην πλάτη ασθενών και σε βάρος της Δημόσιας Υγείας. Ο Ιατρικός Σύλλογος θεσσαλονίκης αντιλαμβανόμενος τη σοβαρότητα του θέματος προέβη στην εξής ανακοίνωση τον Απρίλιο του 2006: «Σας έχουμε πολλές φορές ενημερώσει ότι ο βελονισμός και η Ομοιοπαθητική θεωρούνται από το κράτος ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ και πρέπει να γίνονται ΜΟΝΟ ΑΠΟ ΙΑΤΡΟΥΣ (στη δικαιοδοσία του Ι.Σ.Θ. από μέλη του μόνον) και βέβαια εφόσον έχουν κάνει εκπαίδευση για αυτό και το αποδεικνύουν. ΚΑΘΕ ΜΗ ΓΙΑΤΡΟΣ ΘΑ ΚΑΤΑΓΓΕΛΛΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ».

Η παρουσία στο ΔΣ ιατρών που εφαρμόζουν την ομοιοπαθητική είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία επιτροπής για την ομοιοπαθητική από τον ΙΣΑ που δεν κατέληξε σε κάποιο πόρισμα για ευνόητους και άλλους λόγους.

Με αφορμή τη δημοσίευση του ΦΕΚ για το μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στην Ομοιοπαθητική από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου άνοιξε και πάλι το θέμα της προαναφερθείσας θεραπευτικής στις συνεδριάσεις του ΙΣΑ όπου αναιρέθηκε η αρνητική απόφαση για την Ομοιοπαθητική προηγούμενου ΔΣ και ζητήθηκε να ανοίξει ο διάλογος με όλους τους φορείς με αντικείμενο τη διευθέτηση του θέματος της αναγνώρισης της ως επίσημης ειδικότητας στην Ελλάδα. Για να ανοίξει όμως ο διάλογος, πρέπει όλες οι πλευρές να είναι όσο το δυνατό πιο πολύ ενημερωμένες για αυτή τη θεραπευτική. Δυστυχώς, ακόμα και στην πλειοψηφία των μελών του ΔΣ (που καλούνται να πάρουν αποφάσεις) υπάρχει άγνοια όχι μόνο για το τι είναι Ομοιοπαθητική αλλά και για το τι ισχύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και παγκοσμίως...

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει «κλείσει τα μάτια της» στη ραγδαία τα τελευταία χρόνια ανάπτυξη και εξάπλωση της Ομοιοπαθητικής Ιατρικής. Ειδικότερα:

Α. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με ψήφισμα του στις 29/5/1997 ζητά μεταξύ των άλλων, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή: να εγκαινιάσει διαδικασία αναγνώρισης της ομοιοπαθητικής ιατρικής και, προς το σκοπό αυτό, να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την ενθάρρυνση της σύστασης κατάλληλων επιτροπών, να εκπονήσει ενδελεχή μελέτη σχετικά με τον αβλαβή χαρακτήρα, την αποτελεσματικότητα, το πεδίο εφαρμογής και το συμπληρωματικό ή εναλλακτικό χαρακτήρα κάθε κλάδου μη συμβατικής ιατρικής και να εξασφαλισθεί η ελεύθερη παροχή υπηρεσιών των ασκούντων τη μη συμβατική ιατρική.

Β. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε αναφορά της προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που παρουσιάστηκε στις 14/7/1997 τονίζει ότι: "κατά τη διάρκεια των τελευταίων 30-40 ετών, η Ομοιοπαθητική έχει ευνοηθεί από την αυξανόμενη ζήτηση εκ μέρους των ιατρών και του κοινού στην πλειοψηφία των Ευρωπαϊκών χωρών και ότι οι τρεις στους τέσσερις Ευρωπαίους γνωρίζουν την Ομοιοπαθητική και από αυτούς, το 29% τη χρησιμοποιούν στην φροντίδα της υγείας τους ".

Γ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκδώσει δύο ντιρεκτίβες σε σχέση με τη διάθεση και κυκλοφορία των ομοιοπαθητικών φαρμάκων.

Δ. Το Συμβούλιο της Ευρώπης σε ψήφισμα του (Doc. 8435, 11/6/1999) για τη μη συμβατική ιατρική μεταξύ των άλλων καλεί τα κράτη μέλη του καθώς και τους ιατρικούς συλλόγους να ενισχύσουν την επίσημη αναγνώριση της ομοιοπαθητικής ιατρικής καθώς και να ενθαρρύνουν την εισαγωγή της σε νοσοκομεία. Ενώ σε άλλο σημείο τονίζει ότι «κατάλληλα μαθήματα πρέπει να υπάρχουν στα Πανεπιστήμια ώστε να εκπαιδεύονται ανάλογα οι ιατροί σε κλάδους της μη συμβατικής ιατρικής».

ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ

Ο επίσημα αναγνωρισμένος επιστημονικός, εκπαιδευτικός και συνδικαλιστικός φορέας στη χώρα μας είναι η Ελληνική Εταιρεία Ομοιοπαθητικής Ιατρικής (ΕΕΟΙ) που ιδρύθηκε το 1971. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 410 μέλη της Εταιρείας (η οποία έχει μόνο ιατρούς) που εξασκούν την ομοιοπαθητική στα ιατρεία τους. Από τη μόνη (δυστυχώς) διαθέσιμη έρευνα που διενεργήθηκε προ δεκαετίας από το Νοσοκομείο Ερυθρός Σταυρός προέκυψε ότι ποσοστό μεγαλύτερο του 10% των κατοίκων του Λεκανοπεδίου έχει κάνει τουλάχιστον μία επίσκεψη σε ιατρό ομοιοπαθητικό. Να σημειωθεί ότι προ δεκαετίας η ΕΕΟΙ είχε τα μισά μέλη από αυτά που έχει τώρα. Στο τμήμα της Φαρμακογνωσίας της Φαρμακευτικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών διδάσκεται το μάθημα της Ομοιοπαθητικής Φαρμακοτεχνίας.

Εκπαιδευτική αναγνώριση της Ομοιοπαθητικής αποτελεί η δημοσίευση στο ΦΕΚ 1912/ τεύχος Β / 29-12-2006 της έγκρισης προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών (Π.Μ.Σ) στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου «για ιατρούς και οδοντιάτρους», διαρκείας 2 ετών, με τίτλο «Ολιστικά Εναλλακτικά θεραπευτικά Συστήματα - Κλασική Ομοιοπαθητική». Αυτό το πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών θα διεξαχθεί σε συνεργασία με τη ΔΑΚΟ.

...Θέση της ΑΙΚ και της ΕΕΟΙ είναι ότι τα ΠΜΣ που έχουν ιατρικό γνωστικό αντικείμενο πρέπει να απευθύνονται μόνο σε ιατρούς (όπως το ανώτερο). Το συγκεκριμένο ΠΜΣ (και όλα τα ΠΜΣ που έχουν ιατρικό γνωστικό αντικείμενο) αποτελεί τίτλο γνώσης και δεν μπορεί να νοηθεί ως ειδικότητα. Είναι προφανές σε όποιον έχει εντρυφήσει στην Ομοιοπαθητική ότι η αναγνώριση της ως ιατρική ειδικότητα ή υποειδικότητα θα προϋπέθετε τουλάχιστον 4 χρόνια εξειδίκευσης μετά την εξαετή προπτυχιακή εκπαίδευση.

Το ΠΜΣ αποτελεί το πρώτο βήμα για την οργάνωση της γνώσης στον χώρο της Κλασικής Ομοιοπαθητικής σε Ακαδημαϊκό επίπεδο στην Ελλάδα σύμφωνα με τις προδιαγραφές και τις οδηγίες της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τη θεσμοθέτηση του γνωστικού περιεχομένου της Κλασικής Ομοιοπαθητικής και των εφαρμογών της και για την καλύτερη μετεκπαίδευση των ιατρών σε αυτό το γνωστικό αντικείμενο σε διεθνές επίπεδο και σε συνεργασία με Ανώτατα Ιδρύματα της Ελλάδας και του Εξωτερικού.

Παρότι δεν είναι επίσημα αναγνωρισμένη στην πατρίδα μας (κάτι τουλάχιστον επικίνδυνο εφόσον αφορά τη δημόσια υγεία), ιατροί από πολλές χώρες του κόσμου (στις περισσότερες των οποίων έχει αναγνωριστεί) εμπιστεύονται τον παγκόσμια αναγνωρισμένο δάσκαλο Γ. Βυθούλκα και εκπαιδεύονται στη Δ.Α.Κ.Ο. στην Αλόννησο.

Ιατρεία ομοιοπαθητικής λειτουργούν στα πλαίσια την Δημοτικών Ιατρείων Ρέντη και Κορυδαλλού και στο Ιατρείο Κεφαλαλγίας της Νευρολογικής Κλινικής του ΓΚ Νοσοκομείου «Γεννηματά».

Η ΕΕΟΙ είναι έτοιμη να προσφέρει όλη την εμπειρία και την τεχνογνωσία από την 35ετή εκπαίδευση που παρέχει (ακολουθώντας τα πρότυπα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Ομοιοπαθητική Ιατρική) στη διάθεση των Ιατρικών Σχολών για να δημιουργηθεί, αρχικά τουλάχιστον, κατ' επιλογήν μάθημα στις έδρες της Φαρμακολογίας ή της θεραπευτικής στα πλαίσια της προπτυχιακής ιατρικής εκπαίδευσης ή πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών με θέμα την ομοιοπαθητική.

Η ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Η ECH (Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ομοιοπαθητική Ιατρική) περιλαμβάνει στους κόλπους της 43 Ιατρικές εταιρείες από 25 χώρες και η LMHI είναι ο παγκόσμιος σύλλογος των ιατρών ομοιοπαθητικής. Η Ομοιοπαθητική έχει αναγνωριστεί επισήμως ως εναλλακτικό ιατρικό σύστημα ή ιατρική ειδικότητα σε χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής (Βραζιλία, Κολομβία, Ισημερινός, Κόστα Ρίκα, Κούβα, Μεξικό, Χιλή), της Ασίας (Ινδία, Πακιστάν, Σρι Λάνκα) και της Ευρώπης: Μ. Βρετανία όπου έχει αναγνωριστεί ως εξειδίκευση της Γεν. Ιατρικής από το 1950 και υπάρχουν πέντε ομοιοπαθητικά γενικά νοσοκομεία ενταγμένα στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, Ρουμανία-1981, Γεωργία-1990, Ρωσία-1995, Ουγγαρία-1997, Βέλγιο (ως πρόσθετη εξειδίκευση σε κάθε ειδικότητα) και Λιθουανία-1999, Πορτογαλία-2003, Βουλγαρία-2005. Το Βασιλικό Ομοιοπαθητικό Νοσοκομείο του Λονδίνου που έχει συμπληρώσει 157 χρόνια ζωής εντάχθηκε στα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία του London University College. Επίσης ο διευθυντής του Dr. Peter Fisher ορίστηκε επίσημα ιατρός της Βασιλικής Οικογένειας. Παράλληλα τα τελευταία χρόνια εισέρχεται σε όλο και περισσότερα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα. Υπάρχει θέση λέκτορα Ομοιοπαθητικής στο Παν. του Liverpool και στο αντίστοιχο της Wern (Ελβετία) έδρα εναλλακτικής ιατρικής συμπεριλαμβανομένης της Ομοιοπαθητικής. Σε όλα τα Πανεπιστήμια της Γερμανίας και της Μ. Βρετανίας οι φοιτητές της Ιατρικής εξοικειώνονται με τις αρχές της Ομοιοπαθητικής, επίκειται η εισαγωγή του μαθήματος σε όλα τα Παν. του Βελγίου (ήδη διδάσκεται στο μεγαλύτερο της χώρας, το U.C.L) και το έχει προτείνει ο Ιατρικός Σύλλογος της Γαλλίας για τα Πανεπιστήμια της. Σε αντίστοιχα της Αυστρίας, του Βελγίου, της Ισπανίας και της Ολλανδίας διδάσκεται ως μάθημα επιλογής. Αρκετά Παν. της Γαλλίας (9), της Ισπανίας (5) και της Πολωνίας παρέχουν στους αποφοίτους των Ιατρικών Σχολών μετεκπαίδευση στην Ομοιοπαθητική, που οδηγεί στην απόκτηση πανεπιστημιακού διπλώματος.

Στις Αυστρία και Γερμανία οι επίσημοι ιατρικοί σύλλογοι απονέμουν κατόπιν εξετάσεων τον τίτλο του Ομοιοπαθητικού Ιατρού. Στην Ελβετία έχει αναγνωριστεί με τη συνεργασία του Ελβετικού Ιατρικού Συλλόγου (FMH) ως υποειδικότητα της Παθολογίας, της Παιδιατρικής και της Γενικής Ιατρικής. Σε Γαλλία, Ιταλία, Λιθουανία, Σερβία-Μαυροβούνιο οι αντίστοιχοι ιατρικοί σύλλογοι την έχουν αναγνωρίσει ως ιατρική θεραπευτική μέθοδο. Σε Αυστρία(7), Ισπανία(2), Γαλλία(2), Γερμανία(5) και Ιταλία (όπου έχει αναγνωριστεί ως ιατρική πράξη δηλ. ότι πρέπει να ασκείται μόνο από ιατρούς) λειτουργούν ομοιοπαθητικά εξωτερικά ιατρεία σε γενικά νοσοκομεία. Τα δημόσια ασφαλιστικά ταμεία Βελγίου, Γαλλίας, Γερμανίας και Λουξεμβούργου καλύπτουν τις δαπάνες για τα ομοιοπαθητικά φάρμακα ενώ ιδιωτικές ασφαλιστικές σε Αυστρία, Γερμανία και Ολλανδία καλύπτουν και την αμοιβή του ιατρού.

Σε πρόσφατη έρευνα της Ευρ. Ένωσης καταμετρήθηκαν 100 εκ επισκέψεις σε ένα χρόνο σε ομοιοπαθητικούς στην Ευρώπη ενώ στις ΗΠΑ πραγματοποιήθηκαν ετησίως 630εκ επισκέψεις ασθενών σε εναλλακτικούς ιατρούς (JAMA, 1998). Το Εθνικό Κέντρο για τη Συμπληρωματική και Εναλλακτική Ιατρική των ΗΠΑ (NCCAM) που ανήκει στα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ, χρηματοδοτείται με το ποσόν των 120 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως. Οι πολιτείες Νεβάδα, Αριζόνα και Κονέκτικατ χορηγούν άδεια ασκήσεως της Ομοιοπαθητικής Ιατρικής. Σε έκθεση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) το 2005 αναφέρεται ότι η δράση της ομοιοπαθητικής δεν εξηγείται με το φαινόμενο Placebo και συστήνει την περαιτέρω διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της στα χρόνια νοσήματα. Το επιστημονικό υπόβαθρο της Ομοιοπαθητικής Ιατρικής γίνεται όλο και πιο συχνά θέμα διαλέξεων σε συνέδρια, στρογγυλές τράπεζες, αναλύσεις σε έγκυρα ιατρικά περιοδικά, αλλά και καθημερινών συζητήσεων σε επίπεδο ανταλλαγής επιστημονικών απόψεων ανάμεσα σε ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων και ασθενείς. Μέχρι σήμερα πάνω από 300 κλινικές μελέτες για την Ομοιοπαθητική Ιατρική έχουν δημοσιευτεί σε έγκυρα ιατρικά περιοδικά, ενώ παράλληλα περίπου 3500 αναφορές υπάρχουν στην Ιατρική βιβλιοθήκη PubMed. Το γεγονός ότι περιοδικά όπως το "The Lancet" και το "British Medical Journal" έχουν δημοσιεύσει θετικά άρθρα για την Ομοιοπαθητική Ιατρική, αντανακλά τον ορθό επιστημονικό προβληματισμό για ένα θεραπευτικό σύστημα που πληροί σαφώς τους όρους ένταξης στην παγκόσμια ιατρική βιβλιογραφία...

...Κάποιοι βιάστηκαν να μιλήσουν για οικονομικά συμφέροντα στην εξάπλωση της Ομοιοπαθητικής, αγνοώντας πως το κόστος της θεραπείας στην ομοιοπαθητική είναι πολύ μικρότερο των χημικών φαρμάκων.

Κάποιοι άλλοι εθελοτυφλούν μιλώντας για φαινόμενα placebo όταν τα καλύτερα αποτελέσματα της Ομοιοπαθητικής παρατηρούνται σε βρέφη και νήπια.

Κάποιοι κολάζουν την Ομοιοπαθητική για τις λίγες εργασίες που έχουν δημοσιευθεί, αγνοώντας ότι οι περισσότερες στην Ακαδημαϊκή Ιατρική χρηματοδοτούνται από γίγαντες όπως είναι οι πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες (άλλο μεγάλο θέμα είναι προς τα πού κατευθύνουν συνολικά την Ιατρική) και ότι ακόμα και στη Μ. Βρετανία λιγότερο από το I % των δημόσιων δαπανών για την έρευνα στην υγεία έχουν κατάληξη την ομοιοπαθητική.

Κάποιοι την απορρίπτουν εκ προοιμίου λόγω μη εξακρίβωσης, εισέτι, του μηχανισμού δράσης της, παραβλέποντας πχ ότι το πραγματικά θαυματουργό σαλικυλικό οξύ (η γνωστή σε όλους Ασπιρίνη) συνταγογραφόταν επιτυχώς για δεκαετίες πριν αποκαλυφθεί ο τρόπος δράσης του.

Κάποιοι, τέλος, ξεχνούν ότι όλοι ιατροί είμαστε και ενδιαφερόμαστε για το καλό του ασθενή. Αλλωστε η εξάσκηση της Ομοιοπαθητικής δεν προσφέρεται για πλουτισμό όπως συμβαίνει με άλλες ειδικότητες.

Πιστεύουμε ότι θα έχουμε τη δυνατότητα να επανέλθουμε στο μεγάλο αυτό θέμα ώστε να ενημερωθούν πληρέστερα οι συνάδελφοι που δε γνωρίζουν την Ομοιοπαθητική και ενδιαφέρονται για τη σωστή και χωρίς προκατάληψη αντιμετώπιση αυτής της θεραπευτικής μεθόδου.

Έως τότε η ΕΕΟΙ σάς προσκαλεί στο 14° Πανελλήνιο Συνέδριο Ομοιοπαθητικής Ιατρικής που διοργανώνει στο Ίδρυμα Ευγενίδου (Πλανητάριο) στις 30/1 1-2/12/2007.